Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης: Τα χρυσά χρόνια και τα γεγονότα‑σταθμοί

Στην Θεσσαλονίκη η λέξη Έκθεση σημαίνει μόνο ένα πράγμα. Από το 1926 μέχρι σήμερα, 90 χρόνια μετά έχουν αλλάξει πολλά στον ιστορικό θέσμο της Διεθνούς Έκθεσης, και πάνω από όλα η ίδια η πόλη της Θεσσαλονίκης. Η ΔΕΘ αποτελεί διάδοχο παλαιοτέρων αντίστοιχων θεσμών στη Θεσσαλονίκη: των «Καβειρίων» της προχριστιανικής περιόδου και των «Δημητρίων» των βυζαντινών χρόνων, καθώς η πόλη λόγω της θέσης της υπήρξε πάντα το σημαντικότερο κέντρο εμπορίου στα Βαλκάνια

Στη μακρά πορεία της, στιγματίστηκε από μεγάλες επιτυχίες και αλλά και κρίσιμες καμπές που απείλησαν ακόμα και την ύπαρξη της.

Αυτοί είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί στις 81 διοργανώσεις της μέχρι σήμερα.

-Η πρώτη ΔΕΘ άνοιξε τις πύλες της στις 3 Οκτωβρίου 1926, σε χώρο 38 στρεμμάτων που παραχώρησε το Γ’ Σώμα Στρατού στο τότε πεδίο του Άρεως (σημερινή Πλατεία Βέμπο). Εκεί έγιναν οι 14 από τις 15 προπολεμικές εκθέσεις

-Η ιδέα για τη δημιουργία μιας «διεθνούς ετησίας εμποροπανηγύρεως» στην πρωτεύουσα της Βόρειας Ελλάδας ανήκει στον καθηγητή ζωολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και βουλευτή Νικόλαο Γερμανό.

-Η κυβέρνηση Σοφούλη έκανε αποδεκτό το αίτημα, εκτιμώντας ότι για πολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους έπρεπε να ενθαρρυνθούν οι αναπτυξιακές δραστηριότητες στη Βόρεια Ελλάδα.

-Η πρώτη Έκθεση κάλυψε χώρο 7.000 τ.μ., είχε 600 εκθέτες (310 από το εξωτερικό), 2 κρατικές συμμετοχές (Σοβιετική Ένωση και Ουγγαρία) και την επισκέφθηκαν πάνω 150.000 άνθρωποι, αριθμός σημαντικός για την εποχή.

-Την ίδια χρονιά λειτούργησε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός στην Ελλάδας, δημιούργημα του Χρήστου Τσιγγιρίδη.

- Η Nestle μοίραζε στους μικρούς επισκέπτες δωρεάν γάλα. Η ανέχεια την εποχή εκείνη είναι τέτοια, που σχηματίζονταν ουρές.

-Στις 18 Σεπτεμβρίου-3 Οκτωβρίου 1927 πραγματοποιείται η 2η ΔΕΘ, με τη συμμετοχή του Αγίου Ορους να συγκεντρώνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού εκτός από αγιογραφίες πωλούνται λάδια, μπαχαρικά και βότανα ως παυσίπονα και ιαματικά.

-Το απόγευμα της 27ης Σεπτεμβρίου η μισή έκθεση βυθίστηκε στο σκοτάδι. Επικαλούμενη ανακοινωθέν του Γ΄ Σώματος Στρατού, η εφημερίδα «Φως» αποκάλυψε ότι «η Θεσσαλονίκη διέτρεξε μεγάλο κίνδυνο», καθώς ομάδα κομιτατζήδων σχεδίαζε να χτυπήσει την κατάμεστη ΔΕΘ, σερβικά ιδρύματα, το Κυβερνείο, το Στρατηγείο «και τας αποθήκας Πυρομαχικών».

-Το 1928 ήταν η πρώτη φορά που Έλληνας πρωθυπουργός επισκέφτηκε τη ΔΕΘ. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έκανε μια στάση στη Θεσσαλονίκη, ερχόμενος από το Βελιγράδι. Στο περίπτερο της ταπητουργίας, οι Έλληνες πρόσφυγες ταπητουργοί τού πρόσφεραν ως δώρο ένα χαλί.

-Με την πάροδο των ετών η έκθεση γιγαντώθηκε και ο χώρος δεν επαρκούσε για τη διεξαγωγή της, έτσι κρίθηκε απαραίτητο η μεταφορά της σε έκταση στο κέντρο της πόλης, που ανήκε στην Υπηρεσία Ανταλλαξίμων και χρησιμοποιόταν ως γήπεδο από την ποδοσφαιρική ομάδα του Άρη, ενώ αρχικά προοριζόταν να γίνει πάρκο.

-Το 1938, ανάμεσα στις σημαίες που κυμάτιζαν στις πύλες της ΔΕΘ ήταν κι αυτή με τη σβάστικα, καθώς όλη η Ευρώπη βίωνε την αλματώδη άνοδο του Χίτλερ.

-Από το 1940 μέχρι σήμερα, βρίσκεται στην ίδια περιοχή, ανάμεσα στην Εγνατίας, την Γ’ Σεπτεμβρίου, τη Λεωφόρο Στρατού και στην Αγγελάκη.

-Η πρώτη έκθεση στις νέες εγκαταστάσεις έγινε το 1940, μερικές ημέρες πριν από την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου.

-Κατά τη διάρκεια της κατοχής, ο χώρος της ΔΕΘ επιτάχθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Τα γραφεία και οι εγκαταστάσεις της λεηλατήθηκαν, τα αρχεία της καταστράφηκαν, ενώ κατά την τελευταία νύχτα της κατοχής ανατινάχθηκαν και πυρπολήθηκαν πολλά κτίρια.

-Από το 1941 ως το 1950 δεν έγινε καμιά διοργάνωση.

-Η 16η ΔΕΘ και πρώτη μεταπολεμική έγινε μόλις το 1951, μετά το τέλος και του Εμφύλιου. Οι 650.000 επισκέπτες της έκθεσης αποτέλεσαν πρωτοφανή αριθμό για την εποχή εκείνη. Από τότε η έκθεση άρχισε να αναπτύσσεται ραγδαία.

-Η ΔΕΘ του 1955 σημαδεύτηκε από τον διωγμό των Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη, τα γνωστά Σεπτεμβριανά. Ως αποτέλεσμα, το περίπτερο της Τουρκίας στη ΔΕΘ έκλεισε πριν από τη λήξη της έκθεσης.

-Το 1957 ο Δημήτριος Βακόνδιος, υπάλληλος της εταιρείας «Δρίτσας» που αντιπροσώπευε τα προϊόντα της Nestle στην Ελλάδα, μη έχοντας ζεστό νερό, έφτιαξε τον πρώτο «φραπέ», που τα επόμενα χρόνια θα γίνει το εθνικό καλοκαιρινό ρόφημα της Ελλάδας.

-Την ίδια χρονιά, Κίνα και ΗΠΑ συναγωνίζονταν σε κινήσεις εντυπωσιασμού. Οι μεν Κινέζοι εκτοξεύαν παραδοσιακές κροτίδες, υποδεχόμενοι τον πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Καραμανλή, οι δε Αμερικάνοι έψηναν κοτόπουλο σε ηλεκτρικό μαγειρείο που λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια.

-Το 1960 εξέπεμψε ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός στην Ελλάδα (κλειστού κυκλώματος) στο περίπτερο της ΔΕΗ.

-Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης επεκτάθηκε και στον τομέα του πολιτισμού, με την καθιέρωση του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου το 1960, που  μετέπειτα έγινε Διεθνές, ενώ το 1962 ξεκίνησε το θρυλικό Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού.

-Το 1965 με την πτώση του Γεωργίου Παπανδρέου από την εξουσία, κανένας πολιτικός δεν εμφανίστηκε στη ΔΕΘ, της οποίας τα εγκαίνια έκανε ο Νομάρχης Κούρναβος.

-Την ίδια χρονια ξεκίνησε το ράλι ΔΕΘ.

-Το 1966 κατασκευάστηκε μέσα στις εγκαταστάσεις της, το «Αλεξάνδρειο Μέλαθρο», γνωστό ως Παλέ Ντε Σπορ, που για 20 χρόνια θα αποτελούσε το μεγαλύτερο κλειστό γήπεδο της χώρας.

-Το 1969 εγκαινιάστηκε ο πρώτος όροφος του πύργου του ΟΤΕ. Από τα 25 μέτρα του Πύργου, κατασκευάστηκαν μόνο τα 8,40, ενώ το 1970 αυτός ολοκληρώθηκε, πλέον, σε όλο του το ύψος.

-Το 1973 ξεκίνησαν οι κλαδικές εκθέσεις, που αποτέλεσαν σημείο καμπής στην ιστορία της ΔΕΘ.

-Το 1974, η φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στη ΔΕΘ, έμεινε στην ιστορία. Αντί ομιλίας εγκαινίων, είπε: «Εγκαινιάζω την πρώτη μεταπελευθερωτική περίοδο της ΔΕΘ».

-Το 1977 ο φορέας που διοργανώνει την έκθεση μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία (Ν. 735/77) και μετονομάσθηκε σε HELEXPO, η οποία με τα χρόνια εξελίχθηκε στον επίσημο φορέα διοργάνωσης διεθνών εκθέσεων, συνεδρίων και πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Ελλάδα.

-Γύρω στο 2007 λήφθηκε η απόφαση για μετεγκατάσταση του χώρου της ΔΕΘ στο Καλοχώρι, κάτι που δεν υλοποιήθηκε ποτέ.