Μια φορά και έναν καιρό στο Ελληνικό

Όταν στις 28 Μαρτίου του 2001 απογειωνόταν η τελευταία πτήση από το αεροδρόμιο του Ελληνικού, με ένα Boeing 737 της Ολυμπιακής με προορισμό την Θεσσαλονίκη, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως 15 χρόνια αργότερα όλα θα έμεναν τόσο ίδια όπως εκείνη την μέρα. Κτίρια στοιχειωμένα από αναμνήσεις, παροπλισμένα αεροσκάφη που θυμίζουν ένδοξες εποχές και ο διάδρομος που μοιάζει να περιμένει την επόμενη άφιξη. 

Η ιστορία του αεροδρομίου ξεκινά αρκετές δεκαετίες πίσω, όταν άρχισε να κατασκευάζεται το 1938 στη περιοχή Χασάνι, με διάδρομο προσγειώσεως 1.800 μέτρων μετά από απαλλοτρίωση τμημάτων των τότε κοινοτήτων Κομνηνών και Ελληνικού. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος όμως δεν επέτρεψε την ολοκλήρωσή του. Κατά την περίοδο της Γερμανο-Ιταλικής κατοχής επίσπευσαν οι Γερμανοί την επέκτασή του για δικούς τους σκοπούς. Αντίθετα η συμμαχική αεροπορία επεδίωξε να παρεμοδίσει τη συμπλήρωσή του με συνέπεια επί σειράς επιδρομών, κυρίως νυκτερινών βομβαρδισμών προς αποφυγή θυμάτων εκ των εργαζομένων εκεί Ελλήνων. Από τους βομβαρδισμούς εκείνους είχαν προκληθεί πολλές ζημιές ακόμη και στους παρακείμενους οικισμούς. Κατά την αποχώρησή τους όμως οι Γερμανοί κατέστρεψαν και υπονόμευσαν τους διαδρόμους του.

Από το 1945 έως το 1993 βέβαια το αεροδρόμιο δεν έπαψε να έχει στρατιωτικό... αέρα, καθώς επετράπηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση, να χρησιμοποιείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Γνωστό και ως Αεροδρόμιο Χασάνι από το 1945, χρησιμοποιήθηκε από την Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία, ως βάση των επιχειρήσεων της Μονάδας Αερομεταφορών, μεταξύ Ρώμης και Μέσης Ανατολής.

Μετά τη λήξη του πολέμου και την επανένωση των Δωδεκανήσων,μεταφέρθηκε στο Ελληνικό το μεγάλο υπόστεγο αεροσκαφών των Ιταλών από τη Λέρο και αποτέλεσε το βασικό υπόστεγο επισκευών του αεροδρομίου

Το 1950 το αεροδρόμιο απέκτησε και δεύτερο διάδρομο με μήκος 2.250 μέτρα, ενώ ο πρώτος αυξήθηκε και αυτός στα 2.250 μέτρα. Το 1958 ο κύριος διάδρομος αυξήθηκε πάλι, με μήκος τα 3.000 μέτρα για να καλύψει τις ανάγκες των μεγαλύτερων αεροσκαφών. Στις 30 Μαΐου του 1962, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έθεσε τον θεμέλιο λίθο του Ανατολικού αεροδρομίου Ελληνικού που έχει σχεδιαστεί από τον διάσημο Αμερικανοφινλανδό αρχιτέκτονα Έερο Σάαρινεν. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν το 1969.

Η Ολυμπιακή αεροπορία είχε ήδη ξεκινήσει τη λειτουργία της το 1957, με το Ελληνικό να αποτελεί τη βάση της εταιρείας. Τις επόμενες δεκαετίες η ανάπτυξη της και η ανάδειξη της σε μεγάλη δύναμη των αερομεταφορών παγκοσμίως θα έδινε ώθηση και στο ίδιο το αεροδρόμιο.

Ταυτόχρονα δεκάδες κορυφαίες ξένες αεροπορικές εταιρείες έβαλαν την Αθήνα στους προορισμούς τους, πολλές φορές μάλιστα τις δεκαετίες του '50 και του '60 ως ενδιάμεσο σταθμό, λόγω της στρατηγικής θέσης της Ελλάδας μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής, Ασίας και Αφρικής.

Τη δεκαετία του 1970 ο κυρίως διάδρομος επιμηκύνθηκε στα 3.500 μέτρα, ενώ το 1976 η Ελληνική Κυβέρνηση ανέθεσε σε Κοινοπραξία της Aeroports de Paris και του Αεροδρομίου της Φρανκφούρτης την επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας για τη μεταφορά του αεροδρομίου. Η τοποθεσία που επιλέχθηκε τελικά ήταν τα Σπάτα, και ενώ έγινε απαλλοτρίωση της έκτασης και χωματουργικές εργασίες, η κατασκευή αναβλήθηκε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ που ήρθε στην εξουσία το 1981.

Τη δεκαετία του 1990 το αεροδρόμιο του Ελληνικού εξυπηρετούσε από 10 έως 12 εκατομμύρια επιβάτες το χρόνο, έχοντας φτάσει σε οριακό σημείο.

Τα δυστυχήματα

Στις δεκαετίες που λειτούργησε το αεροδρόμιο του Ελληνικού, δεν έλειψαν δυστυχώς τα μεγάλα δυστυχήματα σε πτήσεις που απογειώθηκαν ή κατευθύνονταν προς αυτό.

6 Ιουνίου 1949: Μία Ντακότα της Τ.Α.Ε.(εταιρεία Τεχνικαί Αεροπορικαί Εκμεταλλεύσεις - αργοτερα Ο.Α.) συνετρίβη κοντά στη Μαλακάσα.Εκτελούσε την πτήση Καβάλα - Αθήνα,

29 Οκτωβρίου 1959: Ένα Douglas DC-3 της Ολυμπιακής Αεροπορίας συνετρίβη λίγο μετά την απογείωσή του κοντά στην Αυλώνα Αττικής. Εκτελούσε την πτήση Αθήνα - Θεσσαλονίκη.

12 Οκτωβρίου 1967: Ένα de Havilland Comet των Κυπριακών Αερογραμμών συνετρίβη πάνω από την Μεσόγειο, έπειτα από έκρηξη βόμβας. Εκτελούσε την πτήση Αθήνα-Λευκωσία. Και οι 66 επιβαίνοντες σκοτώθηκαν.

8 Δεκεμβρίου 1969: Ένα Douglas DC-6 της Ολυμπιακής Αεροπορίας συνετρίβη κοντά στην Κερατέα. Εκτελούσε την πτήση Χανιά - Αθήνα.

18 Φεβρουαρίου 1972: Ένα Learjet 25 της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας συνετρίβη κοντά στην πόλη Αντίμπ (Γαλλία). Εκτελούσε την πτήση Αθήνα - Νίκαια.

21 Οκτωβρίου 1972: Ένα NAMC YS-11A της Ολυμπιακής Αεροπορίας συνετρίβη στις ακτές της Βούλας. Εκτελούσε την πτήση Κέρκυρα - Αθήνα.

 8 Σεπτεμβρίου 1974: Ένα Boeing 707 της TWA συνετρίβη στο Ιόνιο από έκρηξη βόμβας. Εκτελούσε την πτήση Αθήνα-Ρώμη. Και οι 88 επιβαίνοντες σκοτώθηκαν.

23 Νοεμβρίου 1976: Ένα NAMC YS-11A της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας συνετρίβη κοντά στα Σέρβια του νομού Κοζάνης. Εκτελούσε την πτήση Αθήνα - Λάρισα - Κοζάνη. Λόγω κακοκαιρίας δεν κατάφερε να προσγειωθεί στη Λάρισα και συνέχισε προς Κοζάνη.

7 Οκτωβρίου 1979: Ένα DC-8 της Swissair, συνετρίβη ενώ επιχειρούσε να προσγειωθεί στο Διεθνές Αεροδρόμιο Ελληνικού. Εκτελούσε την πτήση Γενεύη-Αθήνα. 14 άτομα έχασαν την ζωή τους.

2 Απριλίου 1986: Ένα Boeing 727 της TWA πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση, καθώς πετώντας πάνω από το Άργος μια βόμβα εξερράγη στη καμπίνα του δημιουργώντας μια τρύπα απο την οποία τέσσερεις άνθρωποι εκτινάχθηκαν χάνοντας τη ζωή τους. Εκτελούσε την πτήση Ρώμη-Αθήνα.

Το τέλος

Το κλείσιμο του το 2001, έφερε ανακούφιση στους περίοικους του, καθώς τα αεροσκάφη περνούσαν χαμηλά πάνω από πυκνοκατοικήμενες γειτονιές. Ωστόσο η αλήθεια είναι πως όταν το αεροδρόμιο κατασκευάστηκε, υπήρχαν γύρω του σχεδόν μόνο χωράφια και μερικές εξοχικές κατοικίες, ενώ στη συνέχεια οικοδομήθηκε η περιοχή.

Έκτοτε η αξιοποίηση του μπήκε στον πάγο για σχεδόν δέκα χρόνια, ενώ η οικονομική κρίση έκανε επιτακτική την απόφαση για πώληση του, καθώς το οικόπεδο του αεροδρομίου θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα "φιλέτα" της Μεσογείου.

Γιώργος Στεφάνου