Σαν σήμερα: Πέθανε ο «άνθρωπος με το γαρύφαλλο», Νίκος Μπελογιάννης

Μια αμφιλεγόμενη μορφή της ελληνικής ιστορίας, ήρωας για τους κομμουνιστές και την αριστερά και παράνομος του ΚΚΕ για κάποιους άλλους. Ναι, ήταν μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία, όμως δεν μπορούμε να αρνηθούμε κάτι. Ήταν μια ηρωική φυσιογνωμία που δεν υποστήριξε τα πιστεύω του μέχρι τον θάνατό του. Αν αυτά ήταν καλά ή κακά, θα το κρίνει η ιστορία.

Γεννήθηκε στην Αμαλιάδα το 1915. Ο πατέρας του είχε ξενοδοχείο και η οικογένειά του είχε μια οικονομική άνεση. Ήταν καλός μαθητής και πέρασε με εξετάσεις στην Νομική Σχολή της Αθήνας. Από τα 19 του χρόνια εντάχθηκε στο ΚΚΕ. Δεν αποφοίτησε ποτέ γιατί συνελήφθη ως μέλος του παράνομου ΚΚΕ και φυλακίστηκε στην Ακροναυπλιά στα χρόνια του Μεταξά.

Το 1940, όταν ξέσπασε ο πόλεμος, ήταν ακόμα στην φυλακή. Ζήτησε μαζί με πολλούς συγκρατούμενούς του κομμουνιστές να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή, αλλά η τότε κυβέρνηση αρνήθηκε το αίτημά του. Τον Απρίλιο του 1941, παραδόθηκε ως κομμουνιστής κρατούμενος στους Γερμανούς.

Δυο χρόνια αργότερα θα δραπετεύσει και αμέσως θα ενταχθεί στον ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο. Ο τίτλος που θα πάρει είναι εκείνος του πολιτικού επιτρόπου. Από το 1944 υπήρξε στενός συνεργάτης του Άρη Βελουχιώτη, όταν αυτός κατέβηκε με τους συντρόφους του στην Πελοπόννησο.

Στον Εμφύλιο που ακολούθησε διατήρησε τον τίτλο του πολιτικού επιτρόπου,, αυτή τη φορά της 10ης Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Η ήττα στον Εμφύλιο έφερε σε δύσκολη θέση όλα τα μέλη του ΚΚΕ, αφού το κόμμα κρίθηκε ξανά παράνομο. Ο Αύγουστος του 1949 θα βρει τον Μπελογιάννη πολιτικό πρόσφυγα στην Πολωνία.

Ένα χρόνο αργότερα, με εντολή του Νίκου Ζαχαριάδη, θα επιστρέψει στην Αθήνα για να ανασυγκροτήσει τις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ. Έξι μήνες μετά θα συλληφθεί θα δικαστεί με βάση τον Αναγκαστικό Νόμο 509/1947, που θεωρούσε εγκληματική οργάνωση το ΚΚΕ και το είχε κηρύξει παράνομο. Επίσης, κατηγορήθηκε ως κατάσκοπος της Σοβιετικής Ένωσης.

Η πρώτη του δίκη άρχισε τον Οκτώβριο του 1951 μαζί με άλλους 92 κατηγορούμενους και έκτακτο στρατοδίκη, τον μετέπειτα δικτάτορα του 1967, Γεώργιο Παπαδόπουλο. Δυο μήνες μετά το δικαστήριο θα επιβάλλει 12 θανατικές καταδίκες. Όμως η διεθνής κατακραυγή θα αναγκάσει τον πρωθυπουργό Νικόλαο Πλαστήρα να δηλώσει ότι οι ποινές δεν θα εκτελεστούν.

Όμως η Ασφάλεια ανακαλύπτει παράνομους ασυρμάτους στην Καλλιθέα και στην Γλυφάδα, με τον Μπελογιάννη να παίρνει το φταίξιμο ως επικεφαλής της ανασυγκρότησης του ΚΚΕ. Οι στρατοδίκες επιστρατεύουν τον νόμο περί κατασκοπείας. Έτσι το 1952, ο Μπελογιάννης θα δικαστεί ξανά.

Η δίκη θα ξεκινήσει στα μέσα Φεβρουαρίου. Ο Μπελογιάννης αρνείται τις κατηγορίες. Στην υπερασπιστική του γραμμή εντάσσει και όσα έκανε ο ίδιος αλλά και το ΚΚΕ για την πατρίδα, κατά την διάρκεια της κατοχής. Η δίκη θα πάρει μεγάλη δημοσιότητα και έξω από τα σύνορα. Τότε θα γίνει γνωστός και ως ο «άνθρωπος με το γαρύφαλλο», από ένα κόκκινο γαρύφαλλο που κρατούσε στην δίκη του καθημερινά. Ακόμα και ο Πάμπλο Πικάσο, εμπνεύστηκε από την εικόνα του να κρατάει το γαρύφαλλο.

Η κυβέρνηση Πλαστήρα έλαβε εκείνη την περίοδο πάνω από 250.000 τηλεγραφήματα για να σωθεί. Πάμπλο Πικάσο, Ζαν – Πωλ Σάρτρ, Τσάρλι Τσάπλιν, Ζαν Κοκτώ ακόμα και ο στρατηγός Σαρλ Ντε Γκολ, έστειλαν μηνύματα για την διάσωσή του. Ακόμα και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Σπυρίδων έκανε παρέμβαση υπέρ του: «Έχω συγκλονιστεί από το ηθικό μεγαλείο του Μπελογιάννη. Το θεωρώ ανώτερο και από των πρώτων χριστιανών, γιατί ο Μπελογιάννης δεν πιστεύει ότι υπάρχει μέλλουσα ζωή».

Όμως την 1η Μαρτίου, ο Μπελογιάννης μαζί με άλλους πέντε συντρόφους του, ανάμεσά τους και η σύντροφός του Έλλη Παππά, θα καταδικαστούν σε θάνατο. Λίγο αργότερα, ο Νίκος Πλουμπίδης, στέλεχος του ΚΚΕ, θα στείλει μια επιστολή, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τους ασυρμάτους, ενώ υποσχέθηκε ότι θα παραδοθεί αν αφήσουν ελεύθερο τον Μπελογιάννη. Το ΚΚΕ χαρακτηρίζει την επιστολή ως τέχνασμα της Ασφάλειας, αλλά διαγράφη τον Πλουμπίδη ως συνεργάτη τους. Η Ασφάλεια από την άλλη την θεωρεί γνήσια, αλλά αρνείται να συναλλαγεί με τον καταζητούμενο Πλουμπίδη.

Τα ξημερώματα της 30ης Μαρτίου του 1952, τέσσερις από τους έξι καταδικασθέντες, ανάμεσά τους και ο Μπελογιάννης (η Έλλη Παππά πήρε χάρη λόγω του παιδιού του Μπελογιάννη που γέννησε στην φυλακή, ενώ χάρη πήρε και ο νεαρός τότε Τάκης Λαζαρίδης), θα οδηγηθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα και θα εκτελεστούν δια τυφεκισμού.

Η εκτέλεση έγινε λίγο μετά της 4, μια ασυνήθιστη ώρα, μάλλον για αν αποφύγουν οι αρχές τους υπέρμαχους της απονομής χάρης. Ο Μπελογιάννης με τον θάνατό του, έγινε ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες της Αριστεράς στην Ελλάδα, αλλά και εκτός. Λίγες μέρες αργότερα, διάφορες σοσιαλιστικές χώρες έδωσαν το όνομά του σε πλατείες, ενώ «Μπελογιάννης» ονομάστηκε και ένα χωριό στην Ουγγαρία που στέγαζε Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες. Το όνομα του χωριού υπάρχει μέχρι και σήμερα.