Σαν σήμερα: Η ανταρσία του αντιτορπιλικού «Βέλος» εναντίον της χούντας

Το Ελληνικό Ναυτικό δεν συμμετείχε ενεργά στο κίνημα της 21ης Απριλίου, έχοντας μια πιο φιλελεύθερη παράδοση από τα σώματα Ξηράς. Αμέσως μετά την επικράτηση των Συνταγματαρχών, ο αρχηγός του Ναυτικού Κωνσταντίνος Εγκολφόπουλος παραιτήθηκε. Μάλιστα, στο κίνημα του Βασιλιά Κωνσταντίνου που απέτυχε τον Δεκέμβριο του 1967, ο στόλος βγήκε στο Αιγαίο.

Αμέσως μετά την αποτυχία, ένας στενός πυρήνας του Ναυτικού, με πρωτεργάτες τους Πλωτάρχες Παππά, Σέκερη και Μάλλιαρη, άρχισαν να οργανώνουν ένα συνωμοτικό κίνημα μέσα στις τάξεις του στρατέυματος, με απώτερο σκοπό την ανατροπή της δικτατορίας.

Το 1969, ο μικρός πυρήνας αυτός, άρχισε να μεγαλώνει. Όλο και περισσότεροι ήθελαν να προσφέρουν βοήθεια ώστε να έρθει η ανατροπή της χούντας. Τα σχέδια που έπεσαν στο τραπέζι ήταν πολλά. Από απαγωγή του ίδιου του Παπαδόπουλου, μέχρι την κατάληψη νησιών, συμπεριλαμβανομένων της Κρήτης και της Μήλου και τον σχηματισμό κυβέρνησης εκεί. Όμως κανένα από αυτά τα σχέδια δεν μεταφέρθηκε ποτέ πράξη.

Ο κύκλος των κινηματιών ύστερα από τρία χρόνια είχε μεγαλώσει, ενώ τα κυριότερα μέλη του, είχαν καταλάβει καίριες θέσεις στην ιεραρχία του Ναυτικού. Στο κίνημα μάλιστα είχαν ενταχθεί και στρατιωτικοί από άλλα σώματα, αλλά και πολίτες που είχαν κοινό σκοπό. Ένας από αυτούς ήταν και ο απόστρατος Πλωτάρχης, Βαρδής Βαρδινογιάννης.

Μετά την εξέγερση της Νομικής, τον Φεβρουάριο του 1973, οι κινηματίες αποφάσισαν πως είχε έρθει η ώρα να αναλάβουν δράση. Γι’ αυτή τους την απόφαση ενημέρωσαν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Ευάγγελο Αβέρωφ αλλά και τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Θα απέκλειαν το λιμάνι του Πειραιά μαζί με άλλα λιμάνια και θα μετέτρεπαν παράλληλα σαν ορμητήριο τους την Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών της Σύρου, όπου θα έβαζαν διοικητή τον απόστρατο ταγματάρχη και μέλος του κινήματος, Σπύρο Μουστακλή.

Όρισαν σαν ημερομηνία της εξέγερσης τις 22 Μαΐου. Μια μέρα πριν όμως, υποψιάστηκαν πως το σχέδιο τους έγινε αντιληπτό από την χούντα και το ανέβαλαν. Το επόμενο βράδυ στρατιωτικές δυνάμεις περικύκλωσαν τον Ναύσταθμο και ξεκίνησαν τις συλλήψεις, οι ανακρίσεις και οι βασανισμοί.

Το κίνημα έψαχνε έναν ηγέτη. Η χούντα έβγαλε ανακοίνωση μιλώντας για «οπερέτα ναυτικού κινήματος ολίγων αποστράτων αξιωματικών». Σε ηρωική μορφή του Κινήματος του Ναυτικού αναδείχτηκε ο απόστρατος ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής, ο οποίος βασανίστηκε απάνθρωπα στα μπουντρούμια του ΕΑΤ-ΕΣΑ για 47 ημέρες και έμεινε ανάπηρος.

Στις 25 Μαΐου του 1973, ο κυβερνήτης του αντιτορπιλικού «Βέλος», αποχωρεί από άσκηση του ΝΑΤΟ που γινόταν στην Σαρδηνία και κατέπλευσε προς το Φιουμιτσίνο της Ιταλίας. Εκεί, μαζί με το πλήρωμά του, ζήτησαν πολιτικό άσυλο. Με αυτόν τον τρόπο ολοκληρώθηκε και το «Κίνημα του Ναυτικού», όπως έμεινε στην ιστορία.

Η ηρωική ενέργεια του Παππά, έδειξε σε όλο τον κόσμο, την αντίθεση μερίδας του στρατεύματος στην απριλιανή χούντα. Οι συλληφθέντες του κινήματος ήταν 79. Και μετά από ανακρίσεις και βασανιστήρια, δεν οδηγήθηκαν σε δίκη, αλλά τους δόθηκε αμνηστία. Δεν συνέφερε σε καμία περίπτωση την χούντα να αντιπαρατεθεί με έναν ολόκληρο κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων.

Οργανωτικά λοιπόν μπορεί να απέτυχε, αλλά πολιτικά, το «Κίνημα του Ναυτικού» στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Η βάση της χούντας, οι Ένοπλες Δυνάμεις, είχε πλέον κλονιστεί. Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος προσπάθησε να δείξει ένα πιο «ανοιχτό» πρόσωπο μετά από την ανταρσία του «Βέλους», όμως η εξέγερση του Πολυτεχνείου 6 μήνες αργότερα, οδήγησε στην πλήρη ανατροπή του καθεστώτος της χούντας.