Επιχείρηση Argo: Όταν το σινεμά κατάφερε να σώσει έξι ανθρώπινες ζωές

Στις 4 Νοεμβρίου του 1979 ξεκίνησε ίσως η πιο μακροχρόνια ομηρία στην ιστορία. Οι επαναστάτες Ιρανοί, ή αν προτιμάτε οι πραξικοπηματίες, εισέβαλαν στην Αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη, κρατώντας 66 ομήρους, μεταξύ των οποίων ήταν και πράκτορες της CIA. Κατά την διάρκεια αυτής της ομηρίας, έξι ζωές Αμερικανών σώθηκαν με την βοήθεια της 7ης τέχνης...

Οι περισσότεροι από εσάς θα έχετε δει την καλογυρισμένη ταινία του Ben Affleck, «Argo» που τιμήθηκε και με το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Η ταινία λοιπόν εξιστορεί αυτή την διάσωση, αλλά το κάνει από κινηματογραφική σκοπιά. Τι έγινε λοιπόν στην πραγματικότητα;

Οι έξι αξιωματούχοι κρύφτηκαν στην οικεία του Καναδού πρέσβη, όπως δείχνει η ταινία. Η αλήθεια είναι λίγο πιο περίπλοκη, αφού για αρκετές νύχτες, οι φυγάδες περιπλανήθηκαν σε πολλά σπίτια και εγκαταστάσεις.

Τότε, στο Ιράν, ότι ήταν αμερικανικό ήταν εχθρός, διαβρωτής του νέου πολιτεύματος και έπρεπε να εξοντωθεί. Η CIA, σκέφτηκε να σώσει την κατάσταση με ένα τρελό σχέδιο. Θα έστελνε έναν πράκτορα που θα είχε στις αποσκευές του 6 καναδικά διαβατήρια και θα μετέτρεπε τους αξιωματούχους σε συνεργείο κινηματογράφησης, ώστε να μπορέσει να τους βγάλει από την χώρα.

Το σχέδιο μπορεί να ήταν τρελό, αλλά το Ιράν ακόμα δεν ήταν τεχνολογικά προηγμένο, με την γραφειοκρατία να βασιλεύει. Οπότε μπορούσε και να πετύχει. Η πιο παράξενη ιστορία και επιχείρηση της αμερικανικής κατασκοπίας είχε μπει στο αυλάκι.

Εκείνη την περίοδο, πολύς κόσμος πήγαινε στο Ιράν. Όχι Αμερικανοί βέβαια. Δεν ήταν καθόλου περίεργο να σκεφτείς ότι μερικοί εκκεντρικοί τύποι έψαχναν μέρος για να γυρίσουν μια ταινία. Πόσο μάλλον, όταν το υπουργείο Πολιτισμού ήθελε να δώσει το στίγμα πως με το νέο καθεστώς, τίποτα κακό δεν συνέβη στο Ιράν.

Η επιχείρηση Argo είχε κάτι που οι υπόλοιπες επιχειρήσεις δεν είχαν. Ήταν λίγο αστεία. Αυτή η έλλειψη σοβαροφάνειας, μπορούσε να μην υποψιάσει τους Ιρανούς και να σώσει τελικά έξι ζωές.

Η ταινία μας λέει ότι δεν μπορούσαν να βγουν καθόλου έξω από το σπίτι, αλλά οι φυγάδες έκαναν αρκετές βόλτες στην αυλή. Περνούσαν την ώρα τους διαβάζοντας βιβλία και παίζοντας Scrabble. Και κατανάλωναν όσο αλκοόλ υπήρχε στο σπίτι.

Όταν η CIA, τους ανακοίνωσε το σχέδιο της, σε αντίθεση με την ταινία, δεν υπήρξαν αντιδράσεις. Η σκέψη πως στην μέση της επανάστασης, ένα κινηματογραφικό συνεργείο θα πήγαινε στην Τεχεράνη για να γυρίσει μια ανύπαρκτη ταινία επιστημονικής φαντασίας, τους φάνηκε τρελή. Αλλά ποιοι άλλοι θα ήταν τόσο τρελοί να το κάνουν αυτό εκτός από ανθρώπους του σινεμά;

Βέβαια, η αλήθεια είναι πως αν και η επιχείρηση είχε στηθεί με αυτό τον τρόπο, στην πραγματικότητα δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Η απόδραση έγινε εντελώς διαφορετικά. Αλλά η ταινία για καλλιτεχνικούς λόγους, δημιούργησε σκηνές, όπως εκείνη την βόλτα στην αγορά, η οποία ποτέ δεν συνέβη.

Οι 6 φυγάδες, με τα καναδικά διαβατήρια, θα έλεγαν πως φεύγουν από το Ιράν, επειδή φοβούνται για την ζωή τους και θα επέστρεφαν όταν τα πράγματα γίνονταν πιο ασφαλή. Αν τους ρωτούσαν. Γιατί κανένας δεν τους ρώτησε. Η αξία που είχε η ιστορίαμε την ταινία που σκαρφίστηκε η CIA, ήταν τελικά να δώσει κάποια αυτοπεποίθηση στους φοβισμένους Αμερικανούς. Τίποτα παραπάνω. Και οι τελευταίες σκηνές στο αεροδρόμιο; Ούτε αυτές συνέβησαν.

Το πρόβλημα με τα χαρτιά τους υπήρχε, αλλά η CIA ήξερε πως από συνήθεια, οι Ιρανοί δεν έκαναν προσπάθεια να τα ξαναβρούν, αφού χάνονταν συχνά. Επίσης, υπήρχαν πολλοί λίγοι φρουροί, όταν οι Αμερικάνοι έφτασαν στο αεροδρόμιο. Γι’ αυτό τον λόγο άλλωστε επέλεξαν να πάνε στις 5.30 το πρωί, γνωρίζοντας πως δεν θα υπήρχε μεγάλος ζήλος από τους επαναστάτες.

Οι υπάλληλοι του αλλοδαπών, τους κοίταξαν για λίγα δευτερόλεπτα και η επιβίβασή τους ήταν κανονική. Μπήκαν στο αεροπλάνο για Ζυρίχη και κατευθύνθηκαν αμέσως στο σπίτι του Αμερικανού πρέσβη στην Βέρνη.

Φυσικά, δεν παύει να είναι μια επιτυχία του σινεμά. Γιατί χωρίς αυτό το σχέδιο, κανένας δεν θα πήγαινε στο Ιράν για να τους σώσει. Ούτε θα έπαιρναν την δύναμη που χρειαζόντουσαν για να φύγουν από την χώρα, χωρίς να τρέμουν ολόκληροι. Είναι από τις περιπτώσεις που η αληθινή ζωή βρίσκει έμπνευση από το σινεμά και όχι το αντίστροφο.

Οι 6 Αμερικανοί φυγάδες θα έμεναν στην Φλόριντα με άλλα ονόματα. Όμως η ιστορία μαθεύτηκε και τελικά δεν χρειάστηκε να γίνει κάτι τέτοιο. Η CIA παραδέχτηκε την ανάμειξή της 17 χρόνια μετά, με αυτούς που συμμετείχαν στην επιχείρηση, να μπορούν επιτέλους να μιλήσουν γι’ αυτό. Γιατί αν έχεις ζήσει κάτι τέτοιο, τόσο έντονο και σημαντικό, θα θέλεις κάπου να το πεις, δεν είναι έτσι;