Νίκος Καζαντζάκης: Ένας μεγάλος Έλληνας

Με αφορμή την έξοδο της ταινίας για την Ζωή του Νίκου Καζαντζάκη στις αίθουσες, θυμόμαστε την ζωή και την σοφία ενός μεγάλου Έλληνα που κατάφερε να γίνει οικουμενικός, αφήνοντας κληρονομιά τα ταξίδια του, τα όνειρά του και την αγάπη του για τους ανθρώπους και την Ελλάδα.

«Τι είναι αγάπη; Σμίγουν οι δύο και γίνονται ένα. Δεν ξεχωρίζουν. Το εγώ και εσύ αφανίζονται. Αγαπώ θα πει χάνομαι...», έγραψε κάποτε ο Καζαντζάκης. Κι ήταν αυτό που τον οδήγησε στην ζωή. Η αγάπη. Τι πιο απλό. Αγάπη για την πατρίδα του, για την γυναίκα του, για την συγγραφή και για την αλήθεια, την τραυματική αλήθεια, που χωρίς αγάπη δεν αντέχεται. Πολλοί δεν άντεξαν τις αλήθειες του, πήγαν ακόμα και να τον αφορίσουν. Όμως εκείνος δεν σταμάτησε ποτέ, δεν φοβόταν τίποτα όσο είχε αγάπη. Ήταν λέφτερος...

Η πιο γνωστή ρήση του Νίκου Καζαντζάκη σημαίνει πολλά, αλλά κυρίως αυτό που λέει. Η ελπίδα ή ο φόβος σε κρατούν δέσμιο σε μια άλλη πραγματικότητα, που ίσως να μην υπάρχει ή ίσως να τσαλακώνεται μέσα σου και αργότερα να είναι δύσκολο έως αδύνατο να ξεδιπλωθεί. Έτσι παραμένει εκεί, χωρίς ποτέ να βρει το θάρρος να γίνει αλήθεια.

Αυτή κυνήγησε ο Καζαντζάκης σε όλη του την ζωή, προσπαθώντας να γίνει κοινωνός της. Ταξίδεψε, αγάπησε και κυρίως έζησε. Σαν τον ήρωά του Αλέξη Ζορμπά, που στην πραγματικότητα ήταν ο Γιώργης, ο απολύτως ελεύθερος γλεντζές, στον οποίο ο Καζαντζάκης βρήκε τον φίλο που τον συμπλήρωνε, που τον έκανε να αγαπήσει ακόμα περισσότερο. Την ζωή, τον άνθρωπο, την πατρίδα. Ήταν ο άνθρωπος που τον έμαθε πως «Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο -ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο».

Από εκεί προέκυψε και το πιο γνωστό του έργο «Ο Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά». «Καπετάν Μιχάλης», «Τελευταίος Πειρασμός», «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», «Οδύσσεια» και «Αναφορά στον Γκρέκο», είναι λίγα ακόμα από τα πολυμεταφρασμένα του έργα.

Όχι για ένα, αλλά για τρία από αυτά τα έργα βρέθηκε στο στόχαστρο της επίσημης Εκκλησίας. Η Ιερά Σύνοδος ζήτησε την απαγόρευση των βιβλίων του και τον αφορισμό του. Σε μια επιστολή του, ο Καζαντζάκης ανέφερε: «Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι Πατέρες, σας δίνω μια ευχή: Σας εύχομαι να 'ναι η συνείδησή σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να 'στε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ».

Έζησε την απόλυτη αγάπη για 32 χρόνια με την γυναίκα της ζωής του, την Ελένη Σαμίου. Μια σχέση αφοσιωμένη, μια σχέση που όμοιά της δεν συναντάται εύκολα. Εκείνη δακτυλογράφησε επτά φορές την «Οδύσσεια» των 33.333 στίχων. Εκείνη τον προέτρεψε να ασχοληθεί με το μυθιστόρημα, από τις ιστορίες που της έλεγε όταν ξάπλωναν μαζί το βράδυ στο κρεβάτι. «Είμαι μια ηλεχτρική εγκατάσταση κι είστε το ηλεχτρικό ρέμα. Αν κοπεί, χάθηκα», της έγραψε κάποτε. Τους χώρισε μονάχα ο θάνατος του το 1957, όταν ο Καζαντζάκης «έφυγε» σε ηλικία 74 ετών. Εκείνη πέθανε το 2003 σε ηλικία 101 ετών, την ημέρα των γενεθλίων του.

Την συναρπαστική ζωή του, θα έχουμε την ευκαιρία να την δούμε στην νέα βιογραφική ταινία του Γιάννη Σμαραγδή, που μετά τον Καβάφη, τον Ελ Γκρέκο και τον Ιωάννη Βαρβάκη, καταπιάνεται με ακόμα έναν μεγάλο Έλληνα. H ταινία «Καζαντζάκης», μια συμπαραγωγή της Nova που πάντα στηρίζει εμπράκτως τις προσπάθειες των Ελλήνων δημιουργών, θα κάνει πρεμιέρα στους κινηματογράφους στις 23 Νοεμβρίου 2017, ολοκληρώνοντας με τον καλύτερο τρόπο το «Έτος Καζαντζάκη», 60 χρόνια μετά τον θάνατό του.

Οι συνδρομητές της Nova μέσω του προγράμματος επιβράβευσης θα έχουν τη δυνατότητα να δουν πρώτοι την ταινία στον κινηματογράφο πριν την επίσημη διάθεση της στις αίθουσες.

Τον κεντρικό χαρακτήρα του Νίκου Καζαντζάκη υποδύεται ο Οδυσσεάς Παπασπηλιώπουλος. Ο Νίκος Καμπαξής τον υποδύεται σε μικρή ηλικία, ενώ ο Στέφανος Ληναίος στην πιο ώριμή του. Την Ελένη Σαμίου υποδύεται η Μαρία Καλογήρου. 

Μαζί τους μια σειρά εκλεκτών ηθοποιών όπως οι Αργύρης Ξάφης, Μαρία Σκουλά, Νίκος Καρδώνης, Αμαλία Αρσένη, Γιούλικα Σκαφιδά, Alexandros Kollatos, Ζέτα Δούκα, Adrian Frieling, Anthoula Katsimatides, Νίκος Μαρινάκος, Όλγα Δαμάνη, Έρση Μαλικένζου, Πάνος Σκουρολιάκος, Τάκης Παπαματθαίου, ενώ στο ρόλο του Γιώργη Ζορμπά είναι ο Θοδωρής Αθερίδης.

Η ταινία αποτελεί και το «κύκνειο άσμα» του Στάθη Ψάλτη, που έφυγε πρόωρα από την ζωή και υποδύεται τον ηγούμενο της Μονής Σινά, σε μια συγκλονιστική ερμηνεία.