Πόσο «κοντά» είναι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός

Ο κλοιός της πανδημίας που προκαλεί ο κορονοϊός «στραγγαλίζει» την Ευρώπη, με τα lockdown να επιστρέφουν. Εκτός όμως από τα σκληρά περιοριστικά μέτρα σε πολλά κράτη (όπως η Γερμανία) ανοίγει και άλλη μια μεγάλη συζήτηση: ο υποχρεωτικός εμβολιασμός.

Η Αυστρία έγινε η πρώτη χώρα που εκτός από καθολικό lockdown επέβαλε, από την 1ηΦεβρουαρίου και τον υποχρεωτικό εμβολιασμό. Στη Γερμανία οι φωνές πληθαίνουν υπέρ αυτού. Στην Ελλάδα;

Την ώρα που άλλοι επιλέγουν τα lockdown, το κλείσιμο των μπαρ και τον εστιατορίων και την απαγόρευση της κυκλοφορίας, στην Ελλάδα η κυβέρνηση επιλέγει να περιορίζει τις «ελευθερίες» των ανεμβολίαστων πολιτών ώστε να ασκήσει πίεση για την αύξηση των εμβολιασμών.

Σύμφωνα με στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων, περίπου το 60% των πολιτών της Δυτικής Ευρώπης είναι πλήρως ανοσοποιημένο κατά της COVID-19, όμως, στην Ανατολική Ευρώπη, εμβολιασμένο είναι μόνο το 50%.

Ως τραγικό αποτέλεσμα, από την περασμένη εβδομάδα οι θάνατοι στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 5%, γεγονός το οποίο αποτυπώνεται και στη χώρα μας. Χθες Δευτέρα (22.11.2021) καταγράφηκε ένα από τα πιο «μαύρα» ρεκόρ σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας, με 112 ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους σε ένα 24ωρο και 608 ανθρώπους να χαροπαλεύουν στις ΜΕΘ.

«Η εικόνα η χθεσινή με τους νεκρούς είναι ανησυχητική», σχολιάζει στο iatropedia.gr, ο καθηγητής Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Αλκιβιάδης Βατόπουλος και συνεχίζει: «Αυτά τα κρούσματα που οδηγούν στους θανάτους, προέρχονται από μια μεγάλη δεξαμενή ανεμβολίαστων που είναι περίπου 2 εκατομμύρια. Οπότε τα κρούσματα δεν είναι στα 10 εκατομμύρια, είναι σε λιγότερους. Οπότε ο κίνδυνος για τους ανεμβολίαστους είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που φαίνεται».

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπογραμμίζει πως η Ευρώπη βρίσκεται για άλλη μια φορά στο επίκεντρο της πανδημίας, καθώς η χαλάρωση των περιορισμών και η άνιση κατανομή των εμβολιασμών έχουν φέρει την ήπειρο σε ένα «κρίσιμο σημείο».

Η ανισότητα στους εμβολιασμούς και η γεωγραφική κατανομή των θανάτων

Η ανισότητα στους εμβολιασμούς αποτελεί ένα βασικό εμπόδιο στην ριζική αντιμετώπιση της πανδημίας. Κι αυτό αποτυπώνεται, όχι μόνο σε ευρωπαϊκό, αλλά και σε εθνικό επίπεδο.

Είναι χαρακτηριστικό πως στην Ελλάδα, περιφερειακές ενότητες με πολύ χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού και ειδικά στις ηλικιακές ομάδες άνω των 60 ετών, βρίσκονται σε πιο δυσχερή θέση από άλλες και μετρούν καθημερινά εκατοντάδες ημερήσιες μολύνσεις, δεκάδες θανάτους και βιώνουν τη δραματική πίεση του ΕΣΥ.

Συγκεκριμένα στη βόρεια Ελλάδα, σύμφωνα με υπολογισμούς του καθηγητή Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκου Τζανάκη, δεν υπάρχει καμία περιφερειακή ενότητα με ποσοστά εμβολιασμού πάνω από 70%, στις ηλικίες άνω των 60 ετών.

Αντίθετα, άλλες περιοχές, όπως η Αττική χάρη στους υψηλούς αριθμούς στους εμβολιασμούς των εμβολιασμένων, αντιμετωπίζουν μια πιο ήπια εκδοχή της πανδημίας, τόσο σε βαριές νοσηλείες, όσο και σε θανάτους.

«Η κεντρική Μακεδονία έχει διπλάσια θνησιμότητα ως προς την Αττική, προτυποποιημένη ως προς τον πληθυσμό. Δεν υπάρχει καμία περιφέρεια στη βόρεια Ελλάδα γενικώς και συγκεκριμένα στην κεντρική Μακεδονία που να έχει πάνω από 70% ποσοστό εμβολιασμένων, στους άνω των 60 ετών. Έχουμε δηλαδή πάνω από το 30% των ηλικιωμένων να είναι ανεμβολίαστοι. Αυτοί δίνουν τους θανάτους. Κάτι που δεν συμβαίνει στην Αττική. Περίπου 19 με 20 Περιφέρειες έχουν εμβολιαστική κάλυψη αρκετά καλή, δηλαδή πάνω από 80% στις ηλικίες 60 και άνω. Σ’ αυτές τις Περιφέρειες βλέπουμε και τη χαμηλότερη θνησιμότητα», λέει ο Νίκος Τζανάκης.

Ισχυρό δεδομένο της πανδημίας αποτελεί πλέον το γεγονός ότι, οι ανεμβολίαστοι ηλικιωμένοι άνω των 60 ετών, αποτελούν το 85% των διασωληνωμένων και το άνω του 90% των θανάτων από την Covid-19.

Έτσι, η συζήτηση γύρω από την πιθανότητα θέσπισης του υποχρεωτικού εμβολιασμού κερδίζει δυναμική στην Ευρώπη -και πλέον έχει αρχίσει να συζητείται ακόμη και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας– ως η μοναδική διέξοδος στην πανδημία.

Η Αυστρία είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ που καθιστά υποχρεωτικό τον εμβολιασμό σε όλο τον πληθυσμό, ανακοινώνοντας ότι θα εφαρμοστεί από την 1η Φεβρουαρίου, ενώ σε παρόμοια συζήτηση μπαίνει πλέον και η Γερμανία.

Τι λένε όμως οι Έλληνες επιστήμονες γι’ αυτό; Πόσο πιθανό είναι να γίνει στην Ελλάδα υποχρεωτικός ο εμβολιασμός;

Τζανάκης: «Να το έχουμε στο νου μας ως έσχατο μέτρο»

Η υποχρεωτικότητα στις ηλικίες άνω των 60 ετών θα μπορούσε να δώσει μια λύση στην πανδημία, υποστηρίζει ο καθηγητής Πνευμονολογίας Νίκος Τζανάκης. Ωστόσο, στις ηλικίες αυτές δεν μπορείς να υποχρεώσεις εύκολα τους πολίτες, καθώς δεν μπορείς να τους δώσεις κίνητρα, αλλά ούτε να επιβάλεις «πέναλτι», όπως λέει.

Καλό θα ήταν να εφαρμοστεί, ακόμα κι αν δεν τηρηθεί απόλυτα, υποστηρίζει ο ίδιος και εξηγεί: «Για να εφαρμοστεί θα πρέπει να επιβληθούν πάρα πολύ σκληρά μέτρα, τα οποία είναι συζητήσιμα. Δηλαδή κάτι που σκέφτομαι, αλλά που το απεχθάνομαι ως μέτρο, παρ’ όλο που το σκέφτομαι, είναι να υπάρχουν επιπτώσεις στην ιατροφαρμακευτική κάλυψή τους -κυρίως στην φαρμακευτική. Κι άλλοι το έχουν πει και το έχουν δοκιμάσει μάλιστα κάποιες χώρες, οι οποίες έχουν πει ότι θα πληρώνουν τα νοσήλια τους οι ανεμβολίαστοι αν αρρωστήσουν.

Είναι σκληρά μέτρα, που είναι απεχθή και δεν νομίζω ότι υπάρχει πολιτική δύναμη αυτή τη στιγμή να τα εφαρμόσει και δεν είναι και στη φιλοσοφία της Ευρώπης αυτά τα μέτρα. Αλλά πρέπει να το έχουμε στη σκέψη μας σαν έσχατο μέτρο, θα έλεγα. Δεν υπάρχει δηλαδή “πέναλτι” που να υποχρεώνει αυτούς τους 60άρηδες και άνω να εμβολιαστούν αυτή τη στιγμή, εκτός από το να μειώσεις την κινητικότητά τους, ώστε να έχουν τέτοια δυσκολία στην καθημερινότητά τους, που να εξωθηθούν εκ των πραγμάτων να εμβολιαστούν».

Τούντας: «Υποχρεωτικός εμβολιασμός πρώτα στους εργαζόμενους»

Δέσμη 15 μέτρων για την καταπολέμηση της πανδημίας έχει προτείνει ήδη στην κυβέρνηση, ο ομότιμος καθηγητής Ιατρικής του ΕΚΠΑ και διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, Γιάννης Τούντας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται ο υποχρεωτικός εμβολιασμός επαγγελματικών ομάδων που θεωρούνται “υπερμεταδότες” στη διασπορά του ιού.

Αυτοί είναι, όπως λέει ο ίδιος, οι εργαζόμενοι στην εστίαση, οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς, τα σώματα ασφαλείας και όσοι εργάζονται σε γκισέ σε δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις.

«Σ’ αυτή τη φάση δεν το προτείνω να εμβολιαστούν οι άνω των 60 ετών. Προτείνω, όμως, άλλα μέτρα τα οποία δεν έχουν υιοθετηθεί ακόμα. Να εμβολιαστούν υποχρεωτικά όσοι δεν είναι εμβολιασμένοι και συμβάλλουν στην πανδημία, οι λεγόμενοι “υπερμεταδότες”, αυτοί δηλαδή που έρχονται σε καθημερινή επαφή με πολλά διαφορετικά άτομα. Εάν τα πράγματα δεν ελεγχθούν στο άμεσο διάστημα, θα πρέπει να επεκταθούν οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί ακόμη και στην κατηγορία των ηλικιωμένων», λέει ο καθηγητής.

Σημειώνει, επίσης, πως ο εμβολιασμός στις ηλικίες άνω των 60 ετών, μπορεί να επεκταθεί με μία διαφορετική προσέγγιση: «Είναι ασφαλώς θέμα κινήτρων, αλλά είναι και θέμα του να πάνε οι υγειονομικές υπηρεσίες κοντά τους και να τους εμβολιάσουν ή να κινητοποιηθούν οι γιατροί τους που τους εμπιστεύονται. Χρειάζεται δηλαδή μια ευρύτερη κινητοποίηση για να τους εμβολιάσουμε».

Βατόπουλος: «Είναι καθαρά θέμα της Πολιτείας»

Οι επιστήμονες ζητούν να εμβολιαστούν όλοι οι πολίτες και ιδιαίτερα όσοι είναι άνω των 60 ετών. Το θέμα της θέσπισης της «υποχρεωτικότητας», όμως, είναι καθαρά θέμα της Πολιτείας, υποστηρίζει ο καθηγητής Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής Αλκιβιάδης Βατόπουλος.

«Το έχουμε πει 100 χιλιάδες φορές ότι οι άνω των 60 θα πρέπει να εμβολιαστούν όλοι. Τώρα το νομικό πλαίσιο με την έννοια της “υποχρεωτικότητας” μπορεί να το αποφασίσει μόνο η Πολιτεία. Είναι σαφές ότι πρέπει να εμβολιαστούν όλοι οι άνω των 60. Είναι δύσκολο να πει κανείς, όμως, ότι είναι η απόλυτη λύση στην πανδημία. Όσο περισσότεροι εμβολιαστούν από όλες τις ηλικίες είναι το καλύτερο, γι’ αυτό δεν τίθεται θέμα. Από και πέρα το εμβόλιο θέλει ένα μήνα να δράσει έτσι κι αλλιώς, οπότε δεν πρέπει να ξεχνάμε τα υπόλοιπα μέτρα προστασίας. Αλλά είναι απολύτως σαφές και το έχουμε πει οι πάντες, ότι πρέπει ο κόσμος να εμβολιαστεί. Από τη στιγμή που δεν εμβολιάζονται αρχίζουν τα προβλήματα», σημειώνει ο καθηγητής.