Τα ένοχα μυστικά της Σοβιετικής Ένωσης

Πέπλο μυστηρίου και αποσιώπηση καλύπτουν πολλά από τα γεγονότα που συνέβησαν στον άλλοτε ερμητικό κόσμο του Παραπετάσματος, με τη Δύση να πληροφορείται δεκαετίες αργότερα μια σειρά από κολοσσιαία γεγονότα, που μας αφήνουν να διερωτώμαστε πώς στο καλό κατάφεραν να τα συγκαλύψουν.

Ήταν βέβαια και τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, που συσκότιζαν τις δράσεις ακόμα περισσότερο, συντελώντας σε μια κοινωνία όπου πρυτάνευε η μυστικοπάθεια.

Ας δούμε λοιπόν μια σειρά από γεγονότα που παρέμειναν στην αφάνεια για πολλά πολλά χρόνια...

Η χειρότερη πυρηνική καταστροφή του κόσμου (της εποχής)

Αν ζούσαμε στη δεκαετία του '60 και συζητούσαμε για τα χειρότερα πυρηνικά δυστυχήματα του κόσμου, το πρώτο όνομα που θα μας ερχόταν στο μυαλό ήταν ο όλεθρος του Κιστίμ του 1957. Ο πυρηνικός σταθμός στην ομώνυμη πόλη της νότιας Ρωσίας παρουσίασε διαρροή, με τη βλάβη να μην μπορεί να διορθωθεί. Οι ιθύνοντες του εργοστασίου κατέβασαν λοιπόν απλά τους διακόπτες του, αφήνοντας το σταθμό στην τύχη του για έναν ολόκληρο χρόνο! Η προοδευτική άνοδος της θερμοκρασίας θα προκαλούσε τελικά έκρηξη στον αντιδραστήρα, σπέρνοντας γενναίες δόσεις ραδιενέργειας σε μια ακτίνα 20.000 χιλιομέτρων. Οι εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 270.000 ανθρώπους που εκτέθηκαν στη ραδιενέργεια, με τα σπίτια 11.000 ανθρώπων να γκρεμίζονται και περιοχές ολόκληρες να εκκενώνονται εσπευσμένα. Πότε έμαθε η υπόλοιπη ανθρωπότητα για το ζοφερό γεγονός; Το 1976, διά στόματος Ρώσου απόδημου! Η CIA γνώριζε βέβαια για το πυρηνικό δυστύχημα, κράτησε ωστόσο το στόμα της κλειστό, για τους δικούς της λόγους. Και έπρεπε να περιμένουμε μέχρι το 1989, τρία χρόνια μετά τον άλλο πυρηνικό όλεθρο του Τσερνόμπιλ, για να γίνουν γνωστές οι λεπτομέρειες της καταστροφής...

Το επανδρωμένο διαστημικό πρόγραμμα για την κατάκτηση της Σελήνης

Τον Μάιο του 1961 ο Αμερικανός πρόεδρος Κένεντι ανακοίνωνε ότι μέχρι το τέλος της δεκαετίας οι ΗΠΑ θα έστελναν τον πρώτο άνθρωπο στο φεγγάρι. Η κατάκτηση του Διαστήματος ήταν ως τότε αποκλειστικά σοβιετική υπόθεση, με τους Ρώσους να έχουν σημειώσει μια σειρά από -ντροπιαστικές για τους Αμερικανούς- πρωτιές: το πρώτο αντικείμενο σε τροχιά γύρω από τη Γη, το πρώτο ζώο σε τροχιά, τον πρώτο άνθρωπο στο Διάστημα! Στις 20 Ιουλίου 1969 ωστόσο οι Αμερικανοί θα έπαιρναν το αίμα τους πίσω, νικώντας τους Σοβιετικούς στην κατάκτηση της Σελήνης. Μόνο που οι Ρώσοι επισήμως δεν είχαν χάσει, μιας και αρνούνταν ότι συμμετείχαν στην κούρσα για την πρώτη προσσελήνωση. Οι σοβιετικοί ισχυρισμοί ότι δεν διέθεταν ποτέ επανδρωμένο πρόγραμμα για την κατάκτηση του φεγγαριού θα γκρεμίζονταν μόλις το 1990, κι αυτό γιατί πάγια αρχή της ρωσικής μυστικοπάθειας ήταν να κρατά κάθε διαστημικό σχέδιο στο σκοτάδι μέχρι την επιτυχή του ολοκλήρωση. Κι όμως, είχαν πάρει μέρος στην ψυχροπολεμική κούρσα για τον πρώτο άνθρωπο στο φεγγάρι, με τις αποδείξεις να περικλείουν την κάψουλα Kosmos 434, που εκτοξεύτηκε το 1971 ως πειραματική σεληνιακή κάψουλα (και επέστρεψε στη γήινη ατμόσφαιρα τον Αύγουστο του 1981, κοντά στις ακτές της Αυστραλίας), δοκιμαστικές εκτοξεύσεις πρωτοτύπων, πειραματικές στολές (ήδη από το 1969) κ.ά. Για τους Σοβιετικούς πάντως τίποτα από αυτά δεν συνέβη, με το επανδρωμένο διαστημικό τους πρόγραμμα για τη Σελήνη να παύει επισήμως το 1976, σκύβοντας το κεφάλι ευλαβικά μπροστά στις έξι επιτυχημένες προσσεληνώσεις των Αμερικανών...

Μεγάλη -και καλά κρυμμένη- συλλογή τέχνης

Στη δεκαετία του 1990, δυτικοί δημοσιογράφοι και διπλωμάτες γνώρισαν από πρώτο χέρι ένα μουσείο κρυμμένο στην ουζμπεκική πόλη Νούκους. Το μουσείο φιλοξενούσε εκατοντάδες έργα τέχνης, ήδη από τις πρώτες μέρες του καθεστώτος Στάλιν, όταν οι Σοβιετικοί καλλιτέχνες υποχρεώθηκαν να συμμορφωθούν με τα κομμουνιστικά ιδεώδη. Η «παρακμασμένη τέχνη της μπουρζουαζίας» έδωσε τη θέση της στον σοσιαλιστικό ρεαλισμό, με τα πρώιμα έργα να κινδυνεύουν να χαθούν οριστικά αν δεν ήταν ο παθιασμένος συλλέκτης Ιγκόρ Σαβίτσκι, ο οποίος έπεισε τους καλλιτέχνες και τις οικογένειές τους να του εμπιστευθούν τους θησαυρούς τους, οι οποίοι φυλάσσονταν σε μια πόλη περικυκλωμένη από έρημο εκατοντάδων χιλιομέτρων. Τι το κάνει επτασφράγιστο μυστικό; Μα το γεγονός ότι η συλλογή τέχνης ήταν καλά κρυμμένη όχι μόνο από τα αδιάκριτα μάτια του κόσμου, αλλά και από το ίδιο το σταλινικό καθεστώς! Διπλό μυστικό δηλαδή, κάτω από τις μύτες της πλέον μυστικοπαθούς διακυβέρνησης που γνώρισε ποτέ ο κόσμος...

Ο θάνατος του κοσμοναύτη

Αν το διαστημικό πρόγραμμα των Σοβιετικών δεν στεφόταν με επιτυχία, μία ήταν η ενδεδειγμένη κίνηση: η οριστική διαγραφή του! Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν, οι Ρώσοι διέγραψαν από τα μητρώα τον πρώτο κοσμοναύτη που θα πέθαινε στο κυνήγι της κατάκτησης του Διαστήματος. Ο αστροναύτης Βαλεντίν Μπονταρένκο σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια άσκησης τον Μάρτιο του 1961, με την ύπαρξή του να γίνεται γνωστή στον υπόλοιπο κόσμο μόλις το 1982, την ώρα που αναγνωρίστηκε επισήμως από τους Σοβιετικούς το 1986. Ο άτυχος κοσμοναύτης έχασε τη ζωή του στη Γη, με τους Ρώσους να αρνούνται την ύπαρξή του για να αποφύγουν την κακή δημοσιότητα του γεγονότος. Μιλάμε άλλωστε για τα ζοφερά χρόνια του Ψυχρού Πολέμου...

Ένας από τους χειρότερους λιμούς της Ιστορίας

Η καταστροφή και ο όλεθρος που άφησε πίσω του ο μεγάλος λιμός του 1932-33 μπορεί να συγκριθεί μόνο με την τιτάνια προσπάθεια των Ρώσων να συγκαλύψουν το γεγονός, τόσο σε διεθνές όσο και εθνικό επίπεδο! Η προσπάθεια ταχύτατης εκβιομηχάνισης μιας εν πολλοίς αγροτικής οικονομίας και μια σειρά ακόμα κακών κυβερνητικών χειρισμών θα οδηγούσαν στο θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων, κάνοντας τη λιμοκτονία καθημερινή πρακτική. Πώς θα μπορούσε όμως να κρυφτεί κάτι τέτοιο; Ήταν χάρη στις προσπάθειες συσκότισης και υποβάθμισης του γεγονότος από πλευράς Σοβιετικών, αλλά και στην ηθελημένη «άγνοια» των Δυτικών, που ο λιμός πέρασε στα ψιλά της Ιστορίας. Ο αμερικανικός και ευρωπαϊκός Τύπος δεν κάλυψαν ως όφειλε το τραγικό γεγονός, με την ταυτόχρονη μαεστρική προσπάθεια των Ρώσων να αποδίδει καπνούς: ο Στάλιν οργάνωσε μια σειρά προσεκτικά διαλεγμένων ξεναγήσεων για σημαίνοντες ξένους, εφοδιάζοντας τα καταστήματα με προμήθειες (με τον κόσμο που τα πλησίαζε να συλλαμβάνεται επιτόπου), ξεπλένοντας τους δρόμους και στήνοντας εν ολίγοις ένα θεατρικό σκηνικό. Ακόμα και οι περίοικοι αντικαταστάθηκαν από ξένοιαστους μπολσεβίκους, που υποδέχονταν με πλατιά χαμόγελα τους ξένους. Οι φήμες για το λιμό ήταν λοιπόν ανυπόστατες, με τον ίδιο τον πρωθυπουργό της Γαλλίας που επισκέφτηκε την Ουκρανία να την περιγράφει ως «κήπο σε πλήρη άνθιση»! Μέχρι το 1937, ο λιμός είχε περιοριστεί δραστικά και τα αρχεία έγιναν απόρρητα...

Το φοβερό και τρομερό Ekranoplan

Ήταν το 1966 όταν αμερικανικός κατασκοπευτικός δορυφόρος κατέγραφε τις πρώτες εικόνες από αυτό που φαινόταν να είναι ένα ημιτελές ρωσικό υδροπλάνο. Το σκάφος ήταν βέβαια θεόρατο, πολύ μεγαλύτερο από κάθε γνωστό αεροσκάφος των Δυτικών, την ίδια στιγμή που παραβίαζε μια σειρά από παραδεδομένες σχεδιαστικές νόρμες της αεροναυπηγικής. Το «θαλάσσιο τέρας της Κασπίας», όπως έγινε γνωστό στον υπόλοιπο κόσμο το σοβιετικό Ekranoplan, παρέμεινε στο δυτικό σκοτάδι μέχρι και την κατάρρευση του Παραπετάσματος. Επρόκειτο για ένα υβρίδιο πλοίου και αεροπλάνου, το οποίο σχεδιάστηκε να πετά λίγο πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και μπορούσε να μεταφέρει εκατοντάδες στρατιώτες και μια χούφτα αρμάτων μάχης κάτω από τις μύτες των ραντάρ, με ταχύτητα πτήσης δυσθεώρατη για τα τότε δεδομένα! Και σαν να μην έφτανε αυτό, η κατανάλωση καυσίμου ήταν αποτελεσματικότερη ακόμα και από τα πλέον σύγχρονα μεταφορικά αεροσκάφη. Όσο για το επόμενο φιλόδοξο πτητικό σχέδιο των Ρώσων, αφορούσε σε ένα αεροπλάνο που είχε 2,5 φορές το μέγεθος του Boeing 747, διέθετε 8 κινητήρες jet και ήταν εφοδιασμένο με 6 πυρηνικές κεφαλές...

Το χειρότερο πυραυλικό δυστύχημα της Ιστορίας

Στις 23 Οκτωβρίου 1960, οι Σοβιετικοί ετοιμάζονταν πυρετωδώς για την εκτόξευση του νέου τους, άκρως απόρρητου πυραύλου R-16. Το καινοτόμο του καύσιμο άρχισε ωστόσο να παρουσιάζει διαρροή, με το νιτρικό οξύ να παραμένει στον ίδιο χώρο με τους επιστήμονες και τους κοσμοναύτες. Αντί λοιπόν να εκκενωθεί αυτόματα το κοσμοδρόμιο, ο υπεύθυνος του προγράμματος, Μιτροφάν Νεντελίν, διέταξε όλο το προσωπικό να ασχοληθεί με την επισκευή της διαρροής. Όταν λοιπόν συνέβη η μοιραία έκρηξη, το προσωπικό σκοτώθηκε επιτόπου, με την πύρινη κόλαση να κατακαίει ζωντανούς και άλλους υπαλλήλους μέσα στα γραφεία τους. Ο φόρος αίματος έφτασε τις 100 ζωές, με το δυστύχημα να παραμένει το χειρότερο στα χρονικά των πυραυλικών προγραμμάτων. Η σοβιετική προπαγάνδα θα αναλάμβανε βέβαια αμέσως δράση, ισχυριζόμενη ότι ο Νεντελίν είχε σκοτωθεί σε αεροπορικό δυστύχημα, με την κολοσσιαία έκρηξη να συγκαλύπτεται μαεστρικά. Έπρεπε να περιμένουμε το 1989 για να πληροφορηθεί η ανθρωπότητα για το φονικό δυστύχημα, με έναν οβελίσκο να αποτίει πλέον τιμή στους αδικοχαμένους υπαλλήλους...

Επιδημία ευλογιάς (και κολοσσιαίο πρόγραμμα καραντίνας)

Ήταν το 1948 όταν η Σοβιετική Ένωση κατασκεύασε ένα άκρως απόρρητο εργαστήριο βιοχημικού πολέμου σε ένα νησάκι της λίμνης Αράλης. Ο στόχος; Να μετατραπεί ο άνθρακας και η πανώλη σε χημικά όπλα! Με τον καιρό, ανέπτυξαν και ένα χημικό όπλο ευλογιάς και το 1971 διεξήγαγαν μια δοκιμή του στην ύπαιθρο. Κανείς δεν ξέρει γιατί αποφασίστηκε μια τέτοια πειραματική δοκιμή ενός όπλου που ήταν σχεδιασμένο να μεταδίδει τον ιό της ευλογιάς σε ανοιχτό χώρο (!), συνέβη ωστόσο: 10 άνθρωποι αρρώστησαν αμέσως (με τους 3 να πεθαίνουν), εκατοντάδες άλλοι τέθηκαν σε καραντίνα, ενώ 50.000 ακόμα κάτοικοι των γειτονικών περιοχών εμβολιάστηκαν αμέσως. Πότε έγινε γνωστή η τραγική δοκιμή; Το 2002! Παρά το γεγονός ότι η καταστροφή περιορίστηκε δραστικά και σχετικά αμέσως, η Μόσχα ποτέ δεν παραδέχτηκε το γεγονός...

Εκατοντάδες κρυμμένες πόλεις

Υπάρχει μια πόλη στα νότια της Ρωσίας που δεν αναφέρεται σε κανένα χάρτη. Τα μέσα μεταφοράς δεν κάνουν στάση εκεί, κανένα οδικό σήμα δεν την υποδεικνύει, ενώ και το ταχυδρομείο της έχει διεύθυνση Chelyabinsk-65, μόνο που η πόλη Chelyabinsk βρίσκεται 80 χιλιόμετρα μακριά της! Το όνομά της είναι Ozyorsk και παρά το γεγονός ότι είναι σπίτι για δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, η ύπαρξή της ήταν άγνωστη ακόμα και μέσα στη χώρα μέχρι το 1986! Προς τι η μυστικοπάθεια; Μα εξαιτίας του γεγονότος ότι οι κάτοικοί της απασχολούνταν σε πυρηνικό εργοστάσιο! Ο συγκεκριμένος πυρηνικός σταθμός μάλιστα εξερράγη το 1957, εξαιτίας όμως της μυστικότητας της τοποθεσίας του η καταστροφή πήρε το όνομα της γειτονικής πόλης Κιστίμ! Η Ozyorsk ήταν μία μόνο από τις δεκάδες μυστικές πόλεις των Σοβιετικών: 42 από αυτές είναι σήμερα γνωστές, υπάρχουν ωστόσο καμιά 15αριά ακόμα που οι εκτιμήσεις υποδεικνύουν ως μυστικές. Οι κάτοικοι των πόλεων αυτών πριμοδοτούνταν από το σταλινικό καθεστώς με καλύτερο φαγητό, καλύτερη εκπαίδευση και μια σειρά ανέσεων ανύπαρκτες για τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η λειτουργία των πόλεων ήταν φυσικά να φιλοξενούν τους εργαζομένους και τις οικογένειές τους σε κολοσσιαία μυστικά πλάνα των Σοβιετικών, όπως απόρρητα ναυπηγεία, κοσμοδρόμια και εργοστάσια παραγωγής όπλων...

Η σφαγή του Κατίν

Το 1940 οι Σοβιετικοί δολοφόνησαν περισσότερους από 22.000 Πολωνούς αιχμαλώτους πολέμου, παραχώνοντάς τους σε μαζικούς τάφους. Εννοείται ότι κατηγόρησαν τους Ναζί και δεν αποδέχτηκαν επισήμως τη σφαγή μέχρι το 1990, 50 χρόνια αργότερα! Η συγκάλυψη περιλάμβανε φυσικά και τη συμμετοχή των άλλων συμμάχων στον Β' Παγκόσμιο, κυρίως των ¶γγλων και των Αμερικανών. Ο Τσόρτσιλ παραδέχτηκε σε κατ' ιδίαν συζήτηση τη σφαγή, την οποία απέδωσε στο έργο των μπολσεβίκων, οι οποίοι «μπορούν να γίνουν πολύ αδίστακτοι», πριν λογοκρίνει όλες τις πολωνικές εφημερίδες και φιμώσει οποιαδήποτε προσπάθεια αποκάλυψης του μυστικού. Μέχρι και την ανεξάρτητη έρευνα του Ερυθρού Σταυρού διέκοψε, με τον Ρούσβελτ να αποδεικνύεται εξίσου απρόθυμος να αφήσει να βαρύνει η ευθύνη τον Στάλιν. Η μόνη μάλιστα επίσημη φωνή που μιλούσε για τη σοβιετική σφαγή των Ρώσων ήταν η ναζιστική Γερμανία!