Το μυστικό της εξαιρετικής ακουστικής των αρχαίων θεάτρων
Τι έδειξαν έρευνες
Γράφει η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ
Δημοσίευση 14/3/2013 | 00:00
Η ηχητική των αρχαίων θεάτρων είχε τα δικά της μυστικά. Με αυτό το θέμα είχε ασχοληθεί, από το 1863 ήδη, ο Hermann von Helmholtz, ένας από τους τελευταίους πανεπιστήμονες της Ευρώπης.
Σύμφωνα με την έρευνα με τίτλο «Χαλκός ηχών», του αρχιτέκτονα μηχανικού Παναγιώτη Καραμπατζάκη, του ηλεκτρολόγου μηχανικού Βασίλη Ζαφρανά, με ειδικό σύμβουλο τον αναπληρωτή καθηγητή, αρχιτέκτονα μηχανικό και αρχαιολόγο Γιώργο Καραδέδο, που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο Ακουστικής του Πολυτεχνείου, οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν αγγεία, πιθάρια και δοχεία τα οποία τοποθετούνταν κάτω από τα σκαλιά του κοίλου σε συγκεκριμένα σημεία, για να ενισχύσουν τους ήχους της παράστασης. Κάθε αγγείο αντιστοιχούσε σε συγκεκριμένες νότες φωνής. Όταν η φωνή των ηθοποιών, περιβάλλοντας τα αγγεία που είναι στον ίδιο τόνο με αυτήν, προκαλεί την αντήχησή τους, γίνεται πιο δυνατή, πιο καθαρή και πιο μεγαλεπήβολη.
Αυτοί που τοποθετούσαν τα αγγεία, γνωρίζοντας το έργο γνώριζαν ταυτόχρονα και ποιες νότες, δηλαδή ήχοι ποιων συχνοτήτων θα ακουστούν.
Το σύνολο των αγγείων που έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για μια παράσταση λεγόταν «παράθεση».
Η έρευνα αναφέρει και τις άλλες μεθόδους ακουστικής. Στα αρχαία θέατρα έχουν εφαρμοστεί βασικές αρχές σχεδιασμού που εξασφάλιζαν ηχοπροστασία, ακουστική ζωντάνια, διαύγεια και καταληπτότητα του θεατρικού λόγου: «Μια από τις βασικότερες αρχές είναι η ενίσχυση της φωνής με έγκαιρες, θετικές ηχοανακλάσεις επάνω σε στοιχεία του θεάτρου (δάπεδο ορχήστρας, πρόσοψη κτιρίου σκηνής, λογείο) για την εξασφάλιση ενός φυσικού, αυτοδύναμου (παθητικού) μεγαφώνου, που αναπληρώνει τις ενεργειακές απώλειες, κυρίως στα υψηλότερα καθίσματα του κοίλου».