Τουρκία: Αγωνία για την ελληνική «Μόνα Λίζα»

Μέσα στον τρόμο και την αγωνία να διασωθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι από τον Εγκέλαδο των 7.7 Ρίχτερ που έσπειρε τον θάνατο στην Τουρκία και τη Συρία, οι αρχαιολόγοι ανά τον κόσμο αλλά και οι λάτρεις της Τέχνης αγωνιούν για την τύχη των μοναδικών ψηφιδωτών, που στεγάζονται στο Μουσείο Ψηφιδωτών του Ζεύγματος της Τουρκίας.

Το μουσείο βρίσκεται στην πόλη Γκαζαντιέπ, που αποτέλεσε το επίκεντρο του σεισμού, και παρόλο που χτίστηκε τα τελευταία χρόνια και αποτελεί τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως ένα σύγχρονο κτίριο, η ένταση της σεισμικής δόνησης ισοπέδωσε σχεδόν τα πάντα.

Πρόκειται για το σύνολο των μοναδικών ψηφιδωτών της ελληνιστικής πόλης Ζεύγμα (δηλαδή γέφυρας), η οποία στόλισε το ομώνυμο μουσείο με ψηφιδωτά δάπεδα 1.700 τετραγωνικών μέτρων, κατατάσσοντάς το δεύτερο στον κόσμο, με ανεκτίμητης αξίας αρχαιολογικά ευρήματα.

Ανάμεσά τους, το πρόσωπο μιας νεαρής τσιγγάνας, η εκφραστικότητα της οποίας έκανε τους αρχαιολόγους και τους κριτικούς Τέχνης να την αποκαλούν ως την «Μόνα Λίζα» της Ανατολής, συγκεντρώνοντας χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο.

Gypsy girl...

Zeugma mosaic museum.
Gaziantep, Turkey 🇹🇷 pic.twitter.com/WYGCnuyFe3

— Ahmet Duran Hergün (@AhmetDuranHergn) February 2, 2023

Ανάμεσα στα υπέροχα χρώματα και τις γλαφυρές αναπαραστάσεις των ψηφιδωτών στο μουσείου, ξεχωρίζουν οι ελληνικές επιγραφές και τα ονόματα θεών και ηρώων της ελληνικής μυθολογίας πάνω στα έργα.

Zeugma is a 2,200 year old city located in modern Gaziantep Province, Turkey and it's one of the largest mosaic museums in the world. In 2014, this magnificent mosaic depicting the nine muses was discovered

[read more: https://t.co/H3bKLE5Wzw]pic.twitter.com/E5JwNkeOUe

— Massimo (@Rainmaker1973) October 22, 2022

Ο Σέλευκος Α’ ο Νικάτωρ

Η αρχαία πόλη Ζεύγμα ιδρύθηκε γύρω στο 300 π.Χ. με εντολή ενός από τους διοικητές του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Σελεύκου Α’ του Νικάτορα. Το πλήρες όνομά της ήταν Σελεύκεια επί του Ζεύγματος ή Σελεύκεια η προς Ευφράτη ή απλώς Ζεύγμα (Ζεῦγμα). Το 80% του αρχαιολογικού χώρου βρίσκεται από το 2000 βυθισμένο στην τεχνητή λίμνη που σχηματίστηκε από το φράγμα Μπιρετσίκ.

Ο Σέλευκος Α’ Νικάτωρ (358 π.Χ. ή 353 π.Χ. – 281 π.Χ.) ήταν ένας από τους διαδόχους του Αλέξανδρου του Μέγα, ιδρυτής της δυναστείας των Σελευκιδών, που βασίλεψε στο Ασιατικό τμήμα της άλλοτε Περσικής Αυτοκρατορίας.

Ο Σέλευκος ήταν γιος του Αντίοχου, στρατηγού του Φίλιππου Β’. Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου το 323 π.Χ., πήρε το μέρος του Περδίκκα, αλλά αργότερα οργάνωσε συνωμοσία εναντίον του και το 321 π.Χ. ανέλαβε τη σατραπεία της Βαβυλώνας. Στους πολέμους των Διαδόχων που ακολούθησαν, πολεμώντας κατά καιρούς είτε τους μεν είτε τους δε, πέτυχε να επικρατήσει έναντι των υπολοίπων, και έγινε κύριος της πρώην Περσικής Αυτοκρατορίας, από τη Σογδιανή και τη Βακτριανή στην ανατολή, μέχρι και το μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας στη δύση.

Το 281 π.Χ. νίκησε σε μάχη τον Λυσίμαχο. Ακολούθως πέρασε τον Ελλήσποντο και αναγορεύτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας. Σύντομα όμως δολοφονήθηκε από τον Πτολεμαίο Κεραυνό τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.

Κατά τις πηγές, ο Σέλευκος ίδρυσε 30 πόλεις στη Βόρεια Συρία και τις ανατολικές επαρχίες της Μικράς Ασίας. Αργότερα, η πόλη καταστράφηκε πολλές φορές από πολέμους και σεισμούς, ώσπου τελικά, τον 10ο-12ο αιώνα, η πόλη ερημώθηκε και εγκαταλείφθηκε εντελώς.

Οι ανασκαφές της αρχαίας πόλης δεν ξεκίνησαν για πολύ καιρό λόγω διαφόρων γραφειοκρατικών και οικονομικών προβλημάτων. Αυτό οδήγησε στο γεγονός ότι ένα μέρος του μωσαϊκού λεηλατήθηκε και χάθηκε. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στη Ζεύγμα ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1970 και συνεχίζονται ακόμη. Το κύριο μέρος των ψηφιδωτών φυλάσσεται σήμερα στο ομώνυμο μουσείο, στην Γκαζιαντέπ.