Ποιοι είναι οι Μπεκτασήδες, το αιρετικό μουσουλμανικό τάγμα της Αλβανίας
Τι είναι το νέο κρατίδιο που δημιουργείται στην καρδιά των Τυράννων
Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Πρόσφατα ανακοινώθηκε από τον πρωθυπουργό της Αλβανίας, Έντι Ράμα, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ένα σχέδιο για τη δημιουργία ενός κυρίαρχου μικροκράτους στην αλβανική πρωτεύουσα, τα Τίρανα.
Το κράτος αυτό θα ονομάζεται «Κυρίαρχο Κράτος του Τάγματος Μπεκτασί», και θα προωθεί την ανεκτικότητα και την ειρηνική συνύπαρξη. Με έκταση μόλις 270 στρεμμάτων, θα είναι το μικρότερο κράτος στον κόσμο και θα έχει ξεχωριστή κυβέρνηση, διαβατήρια και σύνορα. Ποιοι είναι οι Μπεκτασήδες όμως και ποια η ιστορία τους.
Ο Χατζί Μπεκτάς, του οποίου η ζωή περιβάλλεται από μύθο, ήταν ένας περιπλανώμενος δερβίσης, Τούρκος ή Πέρσης. Σύμφωνα με την αγιογραφική παράδοση, πέταξε από τη χώρα του με μορφή περιστεριού στο Ρουμ (άλλοτε βυζαντινή Μικρά Ασία) το 1281, μετά την καταστροφή της επικράτειας των Σελτζούκων. Σταμάτησε σε ένα χωριό κοντά στο Κιρσεχίρ της Καππαδοκίας. Ήταν ένας από εκείνους που βοήθησαν στη σύνθεση θρησκευτικών στοιχείων που επικρατούν ακόμα στις τουρκικές παραδόσεις.
Pexels
Το τάγμα των Μπεκτασήδων ανήκει στην κοινότητα Σούφι του Ισλάμ, με ιστορία που εκτείνεται σε όλη τη Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια και την Περσία, και ξεχωρίζει για τον μυστικισμό του. Οι Μπεκτασήδες συνδυάζουν στοιχεία του σιϊτισμού, του σουνιτισμού και της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης, αποτελώντας μια πνευματική ομάδα που εστιάζει στην εσωτερική αναζήτηση του θείου και στην επαφή με τον Θεό μέσω μυστικών τελετουργιών.
Επικεφαλής του κράτους των Μπεκτασήδων θα είναι ο Μπαμπά Μόντι, πνευματικός ηγέτης της κοινότητας. Το μικρό αυτό κράτος θα επιτρέπει τη χρήση αλκοόλ και την ελευθερία της ένδυσης, στοιχεία που τονίζουν τη χαλαρή προσέγγιση των Μπεκτασήδων προς τα θρησκευτικά δόγματα.
Η ιστορία του τάγματος των Μπεκτασήδων
Το τάγμα των Μπεκτασήδων ιδρύθηκε από τον Χατζί Μπεκτάς, έναν περιπλανώμενο δερβίση από το Χορασάν, που συνδύασε ισλαμικά και προϊσλαμικά στοιχεία στις παραδόσεις του. Το τάγμα έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές στα φτωχά στρώματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ είχε στενή σχέση με το σώμα των Γενιτσάρων.
Μπεκτασήδες είχαμε και στην Ελλάδα - Μονή (τεκές) των Μπεκτασήδων, με το όνομα Ιρενί Τεκές υπήρχε, μέχρι πριν μερικές δεκαετίες, κοντά στο χωριό Ασπρόγεια Φαρσάλων, στη Θεσσαλία. Σε αυτή μόναζαν Αλβανοί Μπεκτασήδες. Δίπλα στο χωριό Ρούσσα στον Έβρο βρίσκεται ο Τεκές του Σεγίτ Αλή Σουλτάν.
Pexels
Με την καταστροφή των Γενιτσάρων το 1826, πολλοί Μπεκτασήδες διασκορπίστηκαν στα Βαλκάνια, ενώ το 1922, οι Μπεκτασήδες της Αλβανίας αποκόπηκαν από τον Ανώτατο Μπεκτάς της Τουρκίας, εξαιτίας των πολιτικών αλλαγών του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ.
Ποια είναι η ιεραρχία τους
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πηγές τα μέλη του τάγματος χωρίζονται σε έξι κύριες κατηγορίες:
Τους ασίκ, (συνδεδεμένα μέλη που δεν έχουν μυηθεί), και τους μουχίμπ, δηλαδή μυημένους Ασίκ που έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε ορισμένες τελετουργίες των Μπεκτασήδων.
Επειτα είναι οι ντερβίς, οι οποίοι δίνουν τον όρκο, αποκτούν ικανότητες στην άσκηση του Δρόμου και έχουν την άδεια να φορούν τελετουργικά ενδύματα και εμβλήματα των Μπεκτασήδων.
Ακολουθούν οι μπαμπά, οι οποίοι κατευθύνουν τον τοπικό τεκκέ και είναι επικεφαλής των τοπικών κοινοτήτων.
Στα υψηλότερα στρώματα της ιεραρχίας βρίσκονται οι Νντερβίς ι μουντζαράντ, οι οποίοι παίρνουν όρκο αγαμίας και μυούνται σε ένα μυστικό τελετουργικό: Ζουν μόνο στους τεκκέδες, ξυρίζουν το μουστάκι και τη γενειάδα και φορούν ένα ασημένιο σκουλαρίκι στο δεξί αυτί ως έμβλημα της θέσης τους.
Στην κορυφή της ιεραρχίας βρίσκονται οι καλίφα, ως επικεφαλής των περιφερειακών τεκέδων, ορισμένοι από τον επικεφαλής της έδρας του ντεντέ-μπαμπά.
Οι Μπεκτασήδες αποτελούν ένα μοναδικό παράδειγμα συνδυασμού θρησκευτικών και πολιτιστικών στοιχείων από διαφορετικές παραδόσεις. Η ίδρυση του κυρίαρχου κράτους τους στα Τίρανα είναι μια εξέλιξη που πυροδοτεί συζητήσεις γύρω από την ανεκτικότητα, την πολιτική ανεξαρτησία και τη θρησκευτική ταυτότητα.