Στέγη με το σταγονόμετρο στα τουριστικά νησιά

Για έκτο συνεχόμενο έτος, η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της Ευρώπης ως η χώρα με το μεγαλύτερο βάρος κόστους στέγασης.

Την ίδια στιγμή, δημόσιοι υπάλληλοι, γιατροί και εκπαιδευτικοί βρίσκονται αντιμέτωποι με μια αδυσώπητη πραγματικότητα, καθώς δεν μπορούν να καλύψουν ούτε τα βασικά έξοδα στέγης στους τουριστικούς προορισμούς όπου καλούνται να υπηρετήσουν. Το πρόβλημα είναι εντονότερο στα νησιά των Κυκλάδων λόγω μικρού αποθέματος κατοικιών αλλά και υψηλής ζήτησης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Indomio,η μέση τιμή για κατοικίες προς ενοικίαση κατά τον μήνα Μάρτιο 2025, ήταν 12,62 ευρώ το μήνα ανά τ.μ., καταγράφοντας μια αύξηση του 0,16% σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2024 (12,60 ευρώ το μήνα ανά τ.μ.). Τα τελευταία 2 χρόνια, η μέση τιμή στην περιοχή Κυκλάδες έφτασε στο υψηλότερο σημείο τον μήνα Ιούλιο 2024, με μέση τιμή 13,60 ευρώ ανά τ.μ. Η χαμηλότερη ζητούμενη τιμή σημειώθηκε κατά τον μήνα Δεκέμβριο 2024, όπου για ένα ακίνητο προς ενοικίαση η μέση ζητούμενη τιμή ήταν 11,82 ευρώ το μήνα ανά τ.μ.

Τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία αποτυπώνουν με ακρίβεια αυτή τη διακύμανση, αποκαλύπτοντας μια αγορά δύο ταχυτήτων – με νησιά που απευθύνονται σε υψηλότατα βαλάντια, αλλά και άλλους προορισμούς που εξακολουθούν να διατηρούν την προσβασιμότητα για τον μέσο Έλληνα ή εργαζόμενο.

Αναμενόμενα, η Μύκονος διατηρεί τον τίτλο του ακριβότερου νησιού, με τη μέση τιμή ενοικίασης να φτάνει τα 18,33 ευρώ/τ.μ. Πρόκειται για ποσό που μεταφράζεται σε πάνω από 1.000 ευρώ τον μήνα για ένα μικρό διαμέρισμα 60 τ.μ., ένα κόστος δυσβάσταχτο για τους περισσότερους μόνιμους κατοίκους και εργαζόμενους εποχικά ή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η οικιστική κρίση στη Μύκονο δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, καθώς τα διαθέσιμα ακίνητα προς μακροχρόνια μίσθωση είναι ελάχιστα και η συντριπτική πλειονότητά τους έχει μετατραπεί σε τουριστικά καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, τύπου Airbnb.

Ακολουθεί η Σαντορίνη, ένα άλλο παγκόσμιο brand name του ελληνικού τουρισμού, με 16,5 ευρώ/τ.μ., που ενισχύει το προφίλ της ως premium τουριστικού προορισμού. Οι υψηλές αποδόσεις από τη βραχυχρόνια μίσθωση έχουν οδηγήσει σε σημαντική συρρίκνωση του αποθέματος κατοικιών για μόνιμη διαμονή, με τις κοινωνικές επιπτώσεις να είναι πλέον ορατές, ειδικά στους τομείς της υγείας, της παιδείας και της εστίασης, όπου καταγράφεται έλλειψη προσωπικού.

Στην Πάρο, ένα νησί που τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται ταχύτατα με νέες τουριστικές επενδύσεις, οι τιμές αγγίζουν τα 12,97 ευρώ/τ.μ., ενώ στα νησιά με παράδοση στην εξοχική κατοικία, όπως η Κέα (9,05 ευρώ/τ.μ.) και η Νάξος (9,01 ευρώ/τ.μ.), παρατηρείται σταδιακή άνοδος, αποτέλεσμα της αυξημένης ζήτησης από Έλληνες και ξένους αγοραστές. Στη Σύρο, που λειτουργεί και ως έδρα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και βασικός συγκοινωνιακός κόμβος, η μέση τιμή φτάνει τα 8,72 ευρώ/τ.μ., μια ένδειξη ότι και τα διοικητικά νησιά δεν μένουν ανεπηρέαστα από την ανοδική πίεση.

Η Άνδρος, με λιγότερο έντονο τουριστικό αποτύπωμα και μικρότερη εξάρτηση από τη βραχυχρόνια μίσθωση, παραμένει πιο προσιτή με 6,93 ευρώ/τ.μ., ενώ στη Δρυμαλία της Νάξου, δηλαδή την ενδοχώρα του νησιού, η μέση τιμή κατεβαίνει ακόμα περισσότερο, στα 5,99 ευρώ/τ.μ. Εκεί, οι ισορροπίες μεταξύ τουρισμού και μόνιμης κατοικίας διατηρούνται – προς το παρόν – χωρίς μεγάλες πιέσεις.

Από την άλλη πλευρά της κλίμακας, βρίσκονται νησιά με μικρότερο τουριστικό κορεσμό και περιορισμένη τουριστική ανάπτυξη, όπως η Σέριφος (3,94 ευρώ/τ.μ.) και η Σίφνος (3,66 ευρώ/τ.μ.), που εξακολουθούν να προσφέρουν ενοικιαστικές λύσεις με πιο ήπιες τιμές, ειδικά για ντόπιους. Ωστόσο, και εδώ οι φόβοι για μελλοντικές αυξήσεις δεν απουσιάζουν.

Η Κύθνος αποτελεί την πιο προσιτή επιλογή, με τη χαμηλότερη τιμή στις Κυκλάδες: μόλις 1,90 ευρώ/τ.μ. Αν και απέχει μόλις δύο ώρες από το Λαύριο, παραμένει εκτός του radar των μεγάλων τουριστικών ρευμάτων. Η απομόνωση και η περιορισμένη ανάπτυξη εξηγούν τις χαμηλές τιμές, όμως αυτό μπορεί να αλλάξει τα επόμενα χρόνια, εφόσον προχωρήσουν εξαγγελίες για τουριστικές επενδύσεις και έργα υποδομής.

Η μεγάλη διαφοροποίηση στις τιμές ενοικίασης δεν είναι απλώς αριθμητικό ζήτημα. Αποτελεί καθρέφτη των ανισοτήτων που δημιουργούνται στις τοπικές κοινωνίες, ειδικά στους δήμους όπου η στέγη έχει πάψει να είναι κοινωνικό αγαθό και έχει μετατραπεί σε είδος πολυτελείας. Μεγάλο μέρος των ακινήτων, ιδιαίτερα στα πιο ανεπτυγμένα τουριστικά νησιά, έχει αποσυρθεί από τη μακροχρόνια αγορά, με αποτέλεσμα να υπάρχουν περιοχές όπου ακόμα και νοσηλευτές ή δάσκαλοι μετακινούνται καθημερινά από άλλο νησί λόγω έλλειψης κατοικίας.

Καθώς πλησιάζει η θερινή περίοδος και τα νησιά γεμίζουν, το ζήτημα της κατοικίας αναμένεται να βρεθεί και πάλι στο επίκεντρο. Αν δεν υπάρξουν θεσμικά μέτρα στήριξης της μακροχρόνιας μίσθωσης, κινδυνεύει να εδραιωθεί μια δυσαρμονία όπου τα νησιά θα είναι προσβάσιμα μόνο για τους τουρίστες – όχι όμως για εκείνους που τα κρατούν ζωντανά όλο τον χρόνο