Οι ξένοι τουρίστες μένουν λιγότερο και ξοδεύουν λιγότερα: Δοκιμάζεται το ελληνικό μοντέλο

Ένα ανησυχητικό φαινόμενο καταγράφεται σταθερά την τελευταία εικοσαετία στον ελληνικό τουρισμό: η μέση διάρκεια παραμονής των ξένων επισκεπτών στη χώρα μας συρρικνώνεται με γρήγορο ρυθμό, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Από τις 10,7 ημέρες το 2005, η μέση διαμονή έπεσε στις 5,9 ημέρες το 2024.

Πρόκειται για σχεδόν μισή εβδομάδα λιγότερης παραμονής μέσα σε 20 χρόνια – μια εξέλιξη που δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορη ούτε την τουριστική βιομηχανία ούτε την οικονομική πολιτική της χώρας.

Η πορεία αυτή δεν είναι συγκυριακή, αλλά συνεχής. Το 2012 η μέση διαμονή έπεσε για πρώτη φορά κάτω από τις 9 ημέρες, το 2016 έσπασε το φράγμα των 7 ημερών, ενώ το 2024 η εικόνα «έκλεισε» κάτω από τις 6 ημέρες. Ακόμη και στο τρίτο τρίμηνο, το κατεξοχήν ισχυρότερο για τον ελληνικό τουρισμό, η τάση είναι η ίδια: από 9,7 ημέρες το 2010 σε μόλις 5,9 ημέρες πέρυσι.

Αν και οι μεμονωμένοι ταξιδιώτες τείνουν να μένουν περισσότερο από όσους επιλέγουν οργανωμένα πακέτα, η μείωση είναι εμφανής και στις δύο κατηγορίες. Οι πρώτοι μειώθηκαν από 10,9 ημέρες το 2005 σε 6,2 ημέρες το 2024, ενώ οι δεύτεροι από 9,9 σε 5,4 ημέρες. Το φαινόμενο, λοιπόν, είναι γενικευμένο.

Οι επαγγελματίες του κλάδου τονίζουν ότι δεν υπάρχει μία και μόνη αιτία, αλλά ένας συνδυασμός θετικών και αρνητικών παραμέτρων. Από τη μία, η άνοδος των city break στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη έχει δώσει ώθηση στον τουρισμό, αλλά τα ταξίδια αυτά είναι μικρής διάρκειας. Παρόμοια εικόνα δημιουργεί και η αύξηση των οδικών αφίξεων από τις γειτονικές χώρες, που συχνά περιορίζονται σε σύντομες επισκέψεις. Επίσης, η διεθνής τάση για περισσότερα αλλά βραχύτερα ταξίδια μέσα στον χρόνο συμβάλλει στην εικόνα.

Από την άλλη, υπάρχουν και «αρνητικές» δυνάμεις: η άνοδος των τιμών στην Ελλάδα, η οικονομική στενότητα στις χώρες προέλευσης, αλλά και η αντίληψη ότι η σχέση τιμής-αξίας έχει υποχωρήσει. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και ταξιδιώτες υψηλότερου εισοδήματος είτε περιορίζουν τις ημέρες παραμονής τους είτε ξοδεύουν λιγότερα.

Μελέτη της Eurobank δείχνει ότι η μείωση της διάρκειας παραμονής συνδέεται άμεσα με τη μείωση της κατά κεφαλήν δαπάνης. Αν και η συρρίκνωση της εποχικότητας θεωρείται θετική εξέλιξη –καθώς οι αφίξεις κατανέμονται σε περισσότερους μήνες και προορισμούς– η ουσία είναι ότι κάθε επισκέπτης αφήνει λιγότερα χρήματα στην ελληνική οικονομία. Επιπλέον, το μείγμα των αφίξεων φαίνεται να γέρνει προς ταξιδιώτες χαμηλότερης οικονομικής στάθμης, γεγονός που συμπιέζει περαιτέρω τα έσοδα.

Η ίδια μελέτη υπογραμμίζει ότι σε αρκετούς προορισμούς, ιδιαίτερα σε περιόδους αιχμής, η εμπειρία του τουρίστα επηρεάζεται αρνητικά από φαινόμενα όπως ο συνωστισμός, τα κυκλοφοριακά προβλήματα, η ρύπανση ή η πτώση της ποιότητας υπηρεσιών λόγω έλλειψης προσωπικού. Όλα αυτά δεν μειώνουν μόνο την ικανοποίηση αλλά και τον χρόνο που επιλέγουν να παραμείνουν οι επισκέπτες στη χώρα.

Η λύση, σύμφωνα με τους αναλυτές, περνάει μέσα από στοχευμένες επενδύσεις. Η αναβάθμιση των ξενοδοχειακών και επισιτιστικών υπηρεσιών, η ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος με δραστηριότητες και εμπειρίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, καθώς και οι δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές και μεταφορές μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Μόνο έτσι η Ελλάδα θα μπορέσει να παρατείνει τη διάρκεια παραμονής των επισκεπτών και να αυξήσει την τουριστική δαπάνη ανά ταξίδι.