Σήμερα έμαθα: Ο εγκέφαλός μας μπορεί να δει το μέλλον 1/10 του δευτερολέπτου πριν συμβεί

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι ένας παθητικός δέκτης ερεθισμάτων. Δεν περιμένει απλώς να δει, να ακούσει ή να νιώσει κάτι για να αντιδράσει. Αντίθετα, λειτουργεί σαν ένας περίπλοκος “προγνωστικός μηχανισμός” που προσπαθεί διαρκώς να μαντέψει τι θα συμβεί στο αμέσως επόμενο κλάσμα του δευτερολέπτου.

Έρευνες από το MIT και το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης δείχνουν ότι ο εγκέφαλος «προβάλει» το μέλλον περίπου 100 milliseconds πριν το αντιληφθούμε συνειδητά. Δεν βλέπουμε δηλαδή τον κόσμο όπως είναι, αλλά όπως πιστεύει ο εγκέφαλος ότι θα είναι.

Αυτή η εκπληκτική ικανότητα δεν είναι… υπερδύναμη, αλλά εργαλείο επιβίωσης. Στην καθημερινότητα, μας επιτρέπει να πιάνουμε μια μπάλα στον αέρα, να πατάμε φρένο πριν δούμε καθαρά το εμπόδιο, ή να κινούμαστε μέσα σε έναν κόσμο που δεν σταματά ποτέ. Ο εγκέφαλος “γεμίζει τα κενά” που δημιουργεί η καθυστέρηση της όρασης, γιατί κάθε εικόνα που βλέπουμε έχει ήδη καθυστερήσει λίγα χιλιοστά του δευτερολέπτου μέχρι να επεξεργαστεί.

Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται predictive processing: ο εγκέφαλος κάνει διαρκώς προβλέψεις, τις συγκρίνει με όσα αντιλαμβάνεται και διορθώνει το μοντέλο του για να παραμένει ένα βήμα μπροστά. Με άλλα λόγια, αυτό που ονομάζουμε “πραγματικότητα” είναι ένα μείγμα αληθινών αισθητηριακών πληροφοριών και προβλέψεων που το μυαλό μας συνθέτει για να μην μένουμε πίσω.

Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η διαδικασία δεν συμβαίνει μόνο όταν κινούμαστε ή όταν υπάρχει κίνδυνος. Συμβαίνει παντού: όταν μιλάμε, όταν ακούμε μουσική, όταν βλέπουμε κάποιον να αλλάζει έκφραση. Ακόμη και η κοινωνική μας αντίληψη βασίζεται σε αυτές τις μικροσκοπικές προβλέψεις, ο εγκέφαλος “μαντεύει” τις προθέσεις των άλλων πριν καν τις εκφράσουν.

Και ίσως εκεί βρίσκεται η μεγαλύτερη αποκάλυψη: το μυαλό μας, για να λειτουργήσει, πρέπει συνεχώς να φαντάζεται. Να προβλέπει. Να δημιουργεί μια μικρή εκδοχή του μέλλοντος ώστε να έχει το προβάδισμα στο παρόν. Μερικές φορές έχει δίκιο, άλλες φορές κάνει λάθος· αλλά χωρίς αυτή τη διαδικασία, ο κόσμος γύρω μας θα ήταν τόσο αργός, που θα ήταν ανεξέλεγκτος.

Οπότε ναι, δεν είμαστε μόνο αυτό που βλέπουμε. Είμαστε αυτό που ο εγκέφαλός μας πιστεύει ότι βλέπουμε, ένα κλάσμα του δευτερολέπτου πριν το ζήσουμε πραγματικά.