Το πιο μυστηριώδες άστρο του Γαλαξία

Η αναζήτηση εξωγήινης ζωής αποτελεί μία από τις χαρακτηριστικότερες «χίμαιρες» της εξερεύνησης του Διαστήματος. Λόγω των τρομακτικών διαστάσεων ανάμεσα στα άστρα και των ανυπέρβλητων – μέχρι σήμερα- εμποδίων της Φυσικής, μέχρι τώρα αυτή γίνεται με παρατήρηση μέσω αστεροσκοπείων και εξελιγμένων οργάνων, καθώς είναι άνευ νοήματος η αποστολή επανδρωμένων ή/ και ρομποτικών αποστολών σε μακρινούς προορισμούς (όπου θα φτάσουν μετά από πάρα πολλά χρόνια).

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος στον συγκεκριμένο τομέα βρίσκεται ένα άστρο ανάμεσα στους αστερισμούς του Κύκνου και της Λύρας: Ένα άστρο αόρατο στο γυμνό μάτι, αλλά ορατό στο διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ, το οποίο το «κοιτούσε» επί πάνω από 4 χρόνια, ξεκινώντας από το 2009.

Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του The Atlantic, η Ταμπίθα Μπογιατζιάν, μεταπτυχιακή του Γέιλ, υπογραμμίζει πως τίποτα παρόμοιο δεν έχει εντοπιστεί στο παρελθόν. «Ήταν στα αλήθεια περίεργο. Νομίζαμε ότι μπορεί να ήταν λάθος δεδομένα ή κίνηση από πλευράς του σκάφους, αλλά τελικά όλα ήταν σωστά».

Το Kepler αναζητούσε μικρές «βουτιές/ πτώσεις» στο φως που εκπέμπεται από αυτό το αστέρι- γενικότεαρ, αναζητούσε τέτοιου είδους διακυμάνσεις σε πάνω από 150.000 άστρα ταυτόχρονα, επειδή πολύ συχνά οφείλονται σε παρεμβαλλόμενους πλανήτες, κάτι που συνήθως συμπεραίνεται όταν αυτές οι διακυμάνσεις είναι τακτικές. Η έκταση αυτής της έρευνας είναι τέτοια, που οι αλγόριθμοι του Kepler ήταν ανεπαρκείς, οπότε και οι αστρονόμοι του προγράμματος στράφηκαν στο ευρύ κοινό μέσω του προγράμαμτος «Planet Hunters».

Μέσω του «Planet Hunters», το 2011 κάποιοι «citizen scientists» υπέδειξαν ένα συγκεκριμένο άστρο ως «ενδιαφέρον» και «περίεργο». Το συγκεκριμένο αυτό άστρο εκπέμπει φως σε «περίεργο» μοτίβο, διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο παρατηρούσε το Kepler.

Το μοτίβο αυτό υποδεικνύει πως υπάρχει ένας μεγάλος όγκος ύλης γύρω από το άστρο, σε «κλειστό» σχηματισμό. Αυτό θα ήταν αναμενόμενο εάν το άστρο ήταν «νεαρό», ωστόσο αυτό δεν ισχύει για το συγκεκριμένο άστρο. Παρόλα αυτά, είναι πολλά τα αντικείμενα τα οποία κινούνται γύρω του- αντικείμενα τα οποία είναι αρκετά για να μπλοκάρουν ένα επαρκή αριθμό από φωτόνια, που υπό κανονικές συνθήκες θα είχαν καταφθάσει στο διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler. Εάν αυτά τα αντικείμενα είχαν βρεθεί εκεί με φυσικές διαδικασίες, τότε αυτό θα έπρεπε να είχε γίνει πρόσφατα, αλλιώς θα είχαν εξαφανιστεί ως τώρα, είτε διασκορπιζόμενα είτε «απορροφώμενα» από το άστρο.

Η Μπογιατζιάν, που επιβλέπει το Planet Hunters, πρόσφατα δημοσίευσε ένα paper που περιγράφει το αλλόκοτο μοτίβο εκπομπής φωτός του άστρου, στο οποίο εξετάζεται μια σειρά από «φυσικά» σενάρια, τα οποία κρίνονται ανεπαρκή, πλην ενός: Του περάσματος ενός άλλου άστρου μέσα από το εν λόγω σύστημα, μαζί με τη «συνοδεία» κομητών του. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα αποτελούσε εξαιρετικά ασυνήθιστο φαινόμενο.

Σε κάθε περίπτωση, είναι σίγουρο πως κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει με αυτό το άστρο, που το κάνει να ξεχωρίζει ανάμεσα σε 150.000 άλλα. Και ως εκ τούτου, η Μπογιατζιάν είπε στο The Atlantic πως εξετάζονται και άλλα σενάρια.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Τζέισον Ράιτ, του Penn State University, ετοιμάζεται να δημοσιεύσει μία εναλλακτική ερμηνεία, που προτείνει ένα τολμηρό βήμα από την «επιστημονική φαντασία» στην «επιστημονική πραγματικότητα»: Αυτό μιας «Dyson Sphere».

Μια τέτοια «σφαίρα» είναι μια υποθετική κατασκευή κολοσσιαίων διαστάσεων από έναν εξαιρετικά εξελιγμένο πολιτισμό, που περιτριγυρίζει ένα άστρο, με σκοπό τη συλλογή όλης (ή του μεγαλύτερο μέρους) της ενέργειας που αυτό εκπέμπει. Η ιδέα αυτή είχε προταθεί αρχικά από τον Όλαφ Στέιπλεντον, στο «Star Maker» (ένα από τα εμβληματικότερα έργα επιστημονικής φαντασίας της ιστορίας) και στη συνέχεια μελετήθηκε περαιτέρω από τον Φρίμαν Ντάισον, που εκτίμησε ότι τέτοιου είδους κατασκευές θα ήταν το λογικό επακόλουθο της εξέλιξης ενός πολιτισμού, οι ενεργειακές ανάγκες του οποίου θα αυξάνονταν με όλο και μεγαλύτερους ρυθμούς. Σημειώνεται ότι οι «Dyson Spheres» αποτελούν και ένα από τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται στην κλίμακα Καρντάσεφ, για την αξιολόγηση του τεχνολογικού επιπέδου πολιτισμών.

Ο Ράιτ θεωρεί ότι το φως που προκύπτει από το άστρο αυτό συνάδει με ένα σμήνος από τέτοιου είδους κατασκευές, που θα συνέθεταν μια «Dyson Sphere»- ενδεχομένως γιγαντιαίους ηλιακούς συλλέκτες. «Όταν μου έδειξε (η Μπογιατζιάν) τα δεδομένα, βρήκα απίστευτα συναρπαστικό το πόσο τρελό μου φαινόταν» είπε στο The Atlantic ο Ράιτ. «Οι εξωγήινοι πρέπει πάντα να είναι το τελευταίο σενάριο που εξετάζει κανείς, αλλά σε αυτή την περίπτωση αυτό θύμιζε κάτι που θα περιμέναμε να κατασκευάσει ένας εξωγήινος πολιτισμός».

Η Μπογιατζιάν πλέον συνεργάζεται με τον Ράιτ και τον ¶ντριου Σιέμιον, διευθυντή του SETI Research Center, συντάσσοντας μια πρόταση για την μελέτη του άστρου με ένα τεράστιο όργανο για τον εντοπισμό ραδιοκυμάτων, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν εκπέμπονται ραδιοκύματα που συνδέονται με τεχνολογική δραστηριότητα. Εάν εντοπιστεί κάτι τέτοιο, θα ακολουθήσει περαιτέρω μελέτη με τη VLA (Very Large Array) στο Νέο Μεξικό, που θα είναι σε θέση να διαπιστώσει εάν τα ραδιοκύματα έχουν τεχνολογική προέλευση- όπως αυτά που εκπέμπονται από το δίκτυο ραδιοσταθμών της Γης.

Ωστόσο, υπάρχουν και αυτοί που ισχυρίζονται πως το εν λόγω σενάριο είναι εξαιρετικά φιλόδοξο: Ο καθηγητής Μάικλ Γκάρετ (ASTRON, Πανεπιστήμιο του Λάιντεν) προέβη σε μετρήσεις ραδιοκυμάτων πάνω στους πλέον «πολλά υποσχόμενους» υποψηφίους (όπως έχουν υποδειχθεί από τις μελέτες του Ράιτ) και διαπίστωσε ότι στην πλειονότητά τους τα συστήματα αυτά παρουσιάζουν εκπομπές που εξηγούνται καλύτερα από φυσικά φαινόμενα. Οι μετρήσεις των εκπομπών έδειξαν επίπεδα που υποδεικνύουν ότι δεν πρόκειται για θερμότητα που εκλύεται από εξωγήινες εγκαταστάσεις, αλλά μάλλον από αστρική σκόνη – η οποία παράγεται και θερμαίνεται σε τομείς όπου «γεννιούνται» άστρα.

Όπως αναφέρει ο Γκάρετ, ούτως ή άλλως οι έρευνες του Penn State University έδειξαν ότι τα «υποψήφια» συστήματα είναι εκ των πραγμάτων σπάνια- και οι δικές του έρευνες δείχνουν με τη σειρά τους ότι ακόμα και το «σπάνια» αποτελεί μάλλον «επιεική» όρο, οπότε και, όπως δείχνουν τα πράγματα, πολιτισμοί Τύπου 3 (δηλαδή εξαιρετικά εξελιγμένοι- ενδεικτικά, η ανθρωπότητα θεωρείται πως δεν έχει εισέλθει ακόμα στην κατηγορία του Τύπου 1) στην κλίμακα Kardashev μάλλον δεν υπάρχουν στην συμπαντική «γειτονιά» μας.