Σαν σήμερα: Η δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου στη Θεσσαλονίκη

Το πρωί της 16ης Μαΐου του 1948, η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε εμφύλιο πόλεμο. Ο ψαράς Λάμπρος Αντώναρος έχει βγει με τη βάρκα του στον κόλπο της Θεσσαλονίκης. Όμως αντί για ψάρια, κοντά στον Λευκό Πύργο, ο ψαράς ανακαλύπτει ένα πτώμα δεμένο χειροπόδαρα, το οποίο είχε δεχτεί και μια σφαίρα στο κεφάλι. Καλεί αμέσως τις αρχές. Το πτώμα ανήκει στον Αμερικανό δημοσιογράφο του CBS, Τζορτζ Πόλκ, ο οποίος είχε έρθει στην Ελλάδα πριν από μια εβδομάδα για να καλύψει τον εμφύλιο. Η ελληνική αλλά και η παγκόσμια κοινή γνώμη παρακολουθεί σοκαρισμένη.

Ο Τζορτζ Πόλκ, παντρεμένος με Ελληνίδα αεροσυνοδό, ήταν σκληρότατος επικριτής και των δυο πλευρών του εμφυλίου, χαρακτηρίζοντας τον στρατό του ΚΚΕ ως «γκάνγκστερ» και την ελληνική κυβέρνηση ως «διεφθαρμένη». Είχε φτάσει στη Θεσσαλονίκη στις 8 Μαΐου, με σκοπό σύντομα να μεταβεί στην Καβάλα, για να πάρει συνέντευξη από τον ηγέτη του ΔΣΕ, Μάρκο Βαφειάδη. Αυτή την πληροφορία ανακάλυψε η ασφάλεια, σε γράμμα που βρέθηκε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του, Αστόρια. Όμως ο Πόλκ σύμφωνα με το πόρισμα, έμεινε «ζωντανός» στη Θεσσαλονίκη για λιγότερο από 36 ώρες.

Οι αρχές έριξαν αμέσως τις ευθύνες στο ΚΚΕ, λέγοντας πως ήθελε τον Πολκ νεκρό για να αμαυρώσει την εικόνα της κυβέρνησης διεθνώς. Το ΚΚΕ απάντησε πως για τη δολοφονία ευθύνεται η Ασφάλεια και οι δεξιοί παρακρατικοί κύκλοι, με σκοπό να καταδείξει πως οι κομμουνιστές και ο δημοκρατικός στρατός δεν είναι τίποτα άλλο παρά στυγεροί δολοφόνοι.

Τα στοιχεία δεν έβγαζαν όμως πουθενά. Πέρασαν τέσσερεις μήνες με τους Αμερικανούς να πιέζουν. Η ελληνική κυβέρνηση βρισκόταν σε άμεση εξάρτηση από εκείνη της Αμερικής και βιαζόταν να κλείσει την υπόθεση. Ο Αμερικανός ερευνητής Τζειμς Κελις (με διασυνδέσεις στην αμερικανική κυβέρνηση), κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο δημοκρατικός στρατός δεν είχε τη δυνατότητα να διαπράξει το έγκλημα και επέρριψε τις ευθύνες σε δεξιές παρακρατικές οργανώσεις.

Οι ευθύνες τελικά αποδόθηκαν στο ΚΚΕ και σε δυο μέλη του. Τον Αδάμ Μουζενίδη και τον Βαγγέλη Βασβανά. Για συνέργεια, συνελήφθη ένας δημοσιογράφος, πρώην μέλος του ΚΚΕ, ο Γρηγόρης Στακτόπουλος. Ο τελευταίος ήταν και ο μόνος που καταδικάστηκε, σε ισόβια κάθειρξη, φωνάζοντας πως είναι αθώος καθ’ όλη τη διάρκεια της δίκης. Οι άλλοι δυο, δικάστηκαν χωρίς να παρουσιαστούν ως ηθικοί αυτουργοί και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Αργότερα βέβαια, αποκαλύφθηκε πως ο Μουζενίδης ήταν νεκρός την ημέρα του φόνου και ο Βασβανάς βρισκόταν στο εξωτερικό. Τα σενάρια για πλεκτάνη και συνωμοσία άρχισαν να δίνουν και να παίρνουν.

Μέχρι σήμερα, τα στοιχεία δεν καταφέρνουν να οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα. Ο Στακτόπουλος, ο μόνος που πλήρωσε τον φόνο του Πολκ, ισχυριζόταν μέχρι και τον θάνατό του το 1998 πως ήταν αθώος. Η δικογραφία εναντίον του ήταν ελλιπής, αλλά καταδικάστηκε χωρίς περαιτέρω διερεύνηση. Ο φόνος του Πολκ, παραμένει ένα ανεξιχνίαστο μυστήριο που το πιο πιθανό, είναι να μη μάθουμε ποτέ τη λύση του...