Ψηφιακό «μάτι» στα τρένα για την αποτροπή σιδηροδρομικών δυστυχημάτων – Τι είναι το σύστημα HEPOS

Με γοργούς ρυθμούς προχωρά η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών στις αλλαγές στον ελληνικό σιδηρόδρομο, δίνοντας προτεραιότητα να ενισχυθεί άμεσα η ασφάλεια των δρομολογίων.

Το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη άλλωστε εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς, όχι μόνο για τις ευθύνες που ανέδειξε, αλλά και για τη βαθιά ανάγκη να αλλάξει το σύστημα από τη ρίζα. Έτσι, μέσα στο επόμενο τρίμηνο, το υπουργείο προχωρά στην ενεργοποίηση ενός νέου ψηφιακού μηχανισμού παρακολούθησης, με στόχο να θωρακιστεί το σιδηροδρομικό δίκτυο και να προληφθούν στο μέλλον τέτοιες καταστροφές.

Πρόκειται για ένα νέο σύστημα γεωεντοπισμού που θα παρακολουθεί τα τρένα σε πραγματικό χρόνο, αξιοποιώντας την τεχνολογία HEPOS. Το HEPOS είναι ένα ελληνικό σύστημα προσδιορισμού θέσης, ιδιαίτερα ακριβές, με απόκλιση μόλις 5 εκατοστών. Χρησιμοποιείται σήμερα σε τοπογραφικές και γεωδυναμικές εφαρμογές, και τώρα για πρώτη φορά αξιοποιείται στον χώρο των μεταφορών. Ο μηχανισμός βασίζεται σε ένα δίκτυο 98 σταθερών σταθμών αναφοράς που καλύπτει όλη τη χώρα και μεταδίδει δεδομένα στο Κέντρο Ελέγχου.

Το σχέδιο προβλέπει ότι κάθε μηχανή τρένου θα εξοπλιστεί με ειδικό πομπό, ώστε να καταγράφεται και να παρακολουθείται κάθε στιγμή η ακριβής της θέση. Έτσι, το Κέντρο Κυκλοφορίας θα μπορεί να βλέπει σε πραγματικό χρόνο όλα τα δρομολόγια, να εντοπίζει πιθανές συγκρούσεις ή λάθη και να παρεμβαίνει εγκαίρως, πριν συμβεί το μοιραίο. Η πληροφορία αυτή θα είναι προσβάσιμη και στους πολίτες, ώστε να μπορούν να γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή πού βρίσκεται το κάθε τρένο, ενώ σε επόμενο στάδιο το σύστημα θα επιτρέπει και τη μετάδοση εικόνας, με κάμερες στο μπροστινό μέρος των συρμών.

Το νέο ψηφιακό εργαλείο θα δίνει επίσης τη δυνατότητα να εντοπίζονται φθορές στο δίκτυο, όπως λακκούβες, χαλασμένες ράγες ή άλλα προβλήματα, επιτρέποντας την άμεση επέμβαση συνεργείων χωρίς να χρειάζεται πρώτα φυσική παρουσία τεχνικού προσωπικού στο σημείο. Όλα τα δεδομένα θα καταγράφονται, θα επεξεργάζονται και θα αποστέλλονται εκεί όπου χρειάζεται, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα του ΟΣΕ και την πρόληψη τεχνικών προβλημάτων.

Τρένο

Το υπουργείο διευκρινίζει ότι το σύστημα γεωεντοπισμού δε θα αντικαταστήσει το υφιστάμενο ETCS, το οποίο επιτρέπει την αυτόματη πέδηση (το φρενάρισμα δηλαδή) σε περίπτωση παραβίασης σημάτων. Αντίθετα, θα λειτουργεί συμπληρωματικά, προσφέροντας περισσότερα επίπεδα ασφάλειας όσο προχωρά σταδιακά η πλήρης εφαρμογή των τεχνολογιών αυτών.

Παράλληλα με τη νέα τεχνολογία, η ηγεσία του υπουργείου προχωρά και σε διοικητικές τομές στον ΟΣΕ. Ήδη έχει ξεκινήσει η προσπάθεια για την αντιμετώπιση των μεγάλων παθογενειών του οργανισμού, που σχετίζονται κυρίως με τις ελλείψεις προσωπικού και την ανεπάρκεια στην εκπαίδευση. Για τον λόγο αυτό, θα γίνει πρόσληψη εξειδικευμένου διεθνούς φορέα, ο οποίος θα λειτουργήσει ως τεχνικός σύμβουλος για τουλάχιστον μία δεκαετία. Ο φορέας αυτός θα αναλάβει την υποστήριξη κρίσιμων λειτουργιών όπως η κυκλοφορία, η συντήρηση του δικτύου και η εκπαίδευση του προσωπικού, ενώ θα στελεχώσει και νευραλγικές διοικητικές θέσεις.

Το μοντέλο συνεργασίας προβλέπει ένα συμβόλαιο τύπου service level agreement με αναγνωρισμένες εταιρείες του εξωτερικού, που θα αναλάβουν, μεταξύ άλλων, τη συντήρηση των υποδομών, την αποκατάσταση των ζημιών από φθορές ή κλοπές (όπως οι κλοπές καλωδίων ηλεκτροδότησης) και τη διαχείριση νέων έργων.

Ο ΟΣΕ πλέον θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, κατά το πρότυπο άλλων δημόσιων επιχειρήσεων όπως η ΔΕΗ. Οι προσλήψεις, οι αξιολογήσεις προσωπικού και οι δαπάνες θα γίνονται με ευελιξία και έλεγχο, ενώ θα υπάρχει δυνατότητα ακόμα και για απολύσεις εργαζομένων σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενης αμέλειας ή παραβάσεων. Ήδη, δύο εργαζόμενοι απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους μετά τον εντοπισμό ναρκωτικών ουσιών σε αιματολογικούς ελέγχους, γεγονός που δείχνει ότι η πολιτική ηγεσία έχει μηδενική ανοχή σε φαινόμενα ανευθυνότητας.

Τέλος, μετά το Πάσχα αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή και το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τη λειτουργία του ΟΣΕ, το οποίο θα περιλαμβάνει όλες τις παραπάνω αλλαγές, μαζί με προβλέψεις για άνοιγμα της υποδομής σε ιδιώτες, ώστε ο οργανισμός να αυξήσει τα έσοδά του από τα τέλη χρήσης και να μπορέσει να επενδύσει ξανά στο δίκτυο.