Σήμερα έμαθα: Πως φτιάχνουν τον λευκό και τον μαύρο καπνό για την εκλογή του νέου πάπα;

Όταν οι Καθολικοί καρδινάλιοι συναντώνται για να εκλέξουν νέο πάπα σε ένα παπικό κονκλάβιο, απομονώνονται στην Καπέλα Σιξτίνα, ώστε οι συζητήσεις τους να μην επηρεάζονται από τον έξω κόσμο - και, όπως γνωρίζουν οι κινηματογραφόφιλοι που είδαν την ταινία Κονκλάβιο (2024), μπορεί να είναι και μια τεταμένη συνάντηση.

Τα ψηφοδέλτιά τους καίγονται μετά από κάθε γύρο ψηφοφορίας, έτσι ώστε οι επιλογές των καρδιναλίων να παραμένουν μυστικές. Οι ενημερώσεις από το εσωτερικό του κονκλάβιου δεν προέρχονται από συνεντεύξεις Τύπου, αλλά από την καμινάδα του παρεκκλησίου.

Για λίγο περισσότερο από έναν αιώνα, οι καρδινάλιοι σηματοδοτούσαν την πρόοδό τους στέλνοντας καπνό στην καμινάδα του παρεκκλησίου. Ο μαύρος καπνός σημαίνει ότι η ψηφοφορία δεν έβγαλε πάπα, και ο λευκός καπνός σημαίνει ότι έβγαλε.

Όταν ξεκίνησε η παράδοση, ο ανοιχτόχρωμος καπνός παρήχθη από τα καιόμενα ψηφοδέλτια και λίγο στεγνό άχυρο, και ο πιο σκούρος καπνός από τα ψηφοδέλτια και βρεγμένο άχυρο. Τα αποτελέσματα δεν ήταν πάντα άσπρα ή μαυρα, όμως, και μερικές φορές το σήμα καπνού άφηνε τον έξω κόσμο μπερδεμένο. Κατά τη διάρκεια του κονκλαβίου του 1958, ο λευκός καπνός έβγαινε από την καμινάδα μετά από μία ψήφο. Τα πλήθη που συγκεντρώθηκαν έξω από το παρεκκλήσι ζητωκραύγασαν και το Ραδιόφωνο του Βατικανού ανακοίνωσε ότι η εκκλησία είχε νέο πάπα.

Λίγα λεπτά αργότερα, όμως, ο καπνός άρχισε να σκουραίνει. Το άχυρο που πρόσθεσαν οι καρδινάλιοι στη φωτιά δεν εξαφανίστηκε αμέσως και χρειάστηκε λίγο χρόνο.

Για να αποφευχθεί αυτό το είδος σύγχυσης, οι καρδινάλιοι και οι αξιωματούχοι του Βατικανού δοκίμασαν μερικά διαφορετικά πράγματα για να κάνουν τα δύο χρώματα καπνού, καθώς και τα αποτελέσματα των εκλογών, πιο αλάνθαστα. Δοκίμασαν βόμβες καπνού για τον μαύρο καπνό τη δεκαετία του 1960. Ενώ δεν άφησαν καμία αμφιβολία για το χρώμα, γέμισαν επίσης το δωμάτιο με καπνό, προκαλώντας κρίσεις βήχα στους καρδινάλιους. Μετά από αυτό, δοκίμασαν φωτοβολίδες του ιταλικού στρατού, και ενώ το χρώμα ήταν διαυγές στην αρχή, ο καπνός γρήγορα έγινε γκρίζος, αφήνοντας ορισμένους παρατηρητές αβέβαιους για το τι συνέβαινε.

Το 2005, το Βατικανό υιοθέτησε υψηλή τεχνολογία και εισήγαγε μια «βοηθητική συσκευή εκπομπής καπνού» που τροφοδοτούνταν με χημικά φυσίγγια που μπορούσαν να παράγουν καθαρά χρωματισμένο καπνό για έως και έξι λεπτά. Το τι υπήρχε στα φυσίγγια ήταν άγνωστο. Το Βατικανό ήταν περίεργα μυστικοπαθές σχετικά με αυτά και έλεγε μόνο ότι παρασκευάστηκαν από «πολλά διαφορετικά στοιχεία».

Αργότερα, το Βατικανό αποκάλυψε τη συνταγή και την τεχνική του καπνού του. Η συσκευή καπνού διαθέτει ένα μέρος όπου «μπορούν να αναμειχθούν ενώσεις που παράγουν καπνό διαφορετικού χρώματος», ανέφερε το γραφείο Τύπου του Βατικανού σε ανακοίνωσή του. «Το αποτέλεσμα ζητείται μέσω ενός ηλεκτρονικού πίνακα ελέγχου και διαρκεί για αρκετά λεπτά ενώ τα ψηφοδέλτια καίγονται στην άλλη σόμπα».

Ο μαύρος καπνός παρασκευάζεται από ένα μείγμα υπερχλωρικού καλίου (ένα ανόργανο άλας που χρησιμοποιείται συνήθως ως οξειδωτικό σε χρωματιστά πυροτεχνήματα), ανθρακενίου (ένα υδρογονανθρακικό συστατικό της λιθανθρακόπισσας) και θείου. Ο λευκός καπνός παράγεται με ανάμειξη χλωρικού καλίου (μιας παρόμοιας ένωσης με το υπερχλωρικό κάλιο, που χρησιμοποιείται σε πυροτεχνήματα και βόμβες καπνού), λακτόζης (της ζάχαρης που βρίσκεται στο αγελαδινό γάλα) και κολοφωνίου (ρητίνη κωνοφόρου).