Αγγλία: Υποχρεωτικός έλεγχος DNA για όλα τα νεογέννητα

Ένα φιλόδοξο, αλλά και αμφιλεγόμενο σχέδιο ετοιμάζεται να εφαρμοστεί στην Αγγλία, καθώς η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως όλα τα νεογέννητα θα υποβάλλονται σε πλήρη ανάλυση DNA μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο κυβερνητικό πλάνο ύψους 650 εκατομμυρίων λιρών, το οποίο στοχεύει να αξιοποιήσει τη δύναμη της γονιδιωματικής τεχνολογίας για την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση ασθενειών.

Πρόκειται για μια επαναστατική προσέγγιση στη δημόσια υγεία, καθώς το εθνικό σύστημα υγείας της Βρετανίας (NHS) επιχειρεί να μετατοπίσει τη φιλοσοφία του από τη διάγνωση και θεραπεία στην πρόληψη. Όπως δήλωσε ο υπουργός Υγείας, Wes Streeting, «Η πρόοδος στη γενετική επιστήμη μας επιτρέπει να ανιχνεύουμε τις ασθένειες πριν εκδηλωθούν, να παρεμβαίνουμε έγκαιρα και να προσαρμόζουμε τη φροντίδα υγείας στις ανάγκες του κάθε ατόμου». Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή η τεχνολογική μετάβαση όχι μόνο θα σώσει ζωές, αλλά θα ελαφρύνει σημαντικά την πίεση στο σύστημα υγείας.

Σήμερα, όλα τα νεογνά στην Αγγλία υποβάλλονται ήδη στο γνωστό «heel prick test» — μια αιματολογική εξέταση που ελέγχει για εννέα σπάνιες αλλά σοβαρές παθήσεις. Η νέα πρόταση, όμως, πηγαίνει πολύ παραπέρα: προβλέπει την πλήρη αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος κάθε παιδιού (whole genome sequencing), ώστε να εντοπίζονται εκατοντάδες γενετικές διαταραχές, από καρδιοπάθειες μέχρι σπάνια μεταβολικά και νευροεκφυλιστικά νοσήματα.

Ήδη από τον Οκτώβριο του 2024, έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα πιλοτικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει 100.000 νεογέννητα, με στόχο την έγκαιρη διάγνωση άνω των 200 γονιδιακών παθήσεων. Τα πρώτα αποτελέσματα θεωρούνται ενθαρρυντικά και έδωσαν το πράσινο φως για την επέκταση του σχεδίου σε εθνικό επίπεδο.

Η γενίκευση του ελέγχου DNA θα αποτελέσει έναν από τους βασικούς άξονες της δεκαετούς μεταρρύθμισης του NHS. Μαζί με αυτήν, αναμένονται αλλαγές όπως η ενίσχυση των ψηφιακών υπηρεσιών υγείας και η στροφή της φροντίδας από τα νοσοκομεία στις τοπικές κοινότητες.

Ωστόσο, το φιλόδοξο αυτό πρόγραμμα δεν έχει αφήσει ασυγκίνητους τους επικριτές του. Ορισμένοι εκφράζουν ανησυχίες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και το ενδεχόμενο κατάχρησης των γενετικών πληροφοριών. Άλλοι θέτουν ερωτήματα σχετικά με την ψυχολογική επίδραση που μπορεί να έχει στους γονείς η πρόωρη γνώση για πιθανά μελλοντικά προβλήματα υγείας των παιδιών τους.

Παρά τις αντιδράσεις, η κυβέρνηση υποστηρίζει πως η προληπτική γονιδιωματική ανάλυση δεν θα είναι μόνο ιατρικά ωφέλιμη, αλλά και οικονομικά αποδοτική μακροπρόθεσμα. «Πρόκειται για μια επένδυση στο μέλλον της υγείας των πολιτών», λένε αξιωματούχοι του Υπουργείου Υγείας, τονίζοντας πως το πλήρες σχέδιο θα παρουσιαστεί σύντομα.

Είτε ως άλμα προόδου είτε ως αφορμή για ηθικά διλήμματα, το σίγουρο είναι πως η μαζική ανάλυση DNA στα νεογέννητα ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για την ιατρική — ένα κεφάλαιο στο οποίο η πρόληψη, η εξατομίκευση και η τεχνολογία γίνονται τα θεμέλια της νέας εποχής στην υγεία.