Ανάλυση Jerusalem Post: «Η σύγκρουση Ισραήλ‑Τουρκίας μπορεί να είναι αναπόφευκτη»

«Οι διεθνείς και εγχώριες συνθήκες ευνοούν την προσπάθεια της Τουρκίας να αποκτήσει μεγαλύτερο διεθνή ρόλο», αναφέρει σε ανάλυση του στην Jerusalem Post, ο Ισραηλινός αξωματούχος, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπαρ Ιλάν και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών της Ιερουσαλήμ, Εφραίμ Ινμπάρ.

«Οι εξελίξεις τόσο εντός της Τουρκίας όσο και πέρα από τα σύνορά της δίνουν στον Ερντογάν μεγαλύτερη ελευθερία να επιδιώξει την οθωμανική μεγαλοπρέπεια – ένα όραμα που μοιράζονται και πολλοί Τούρκοι κοσμικοί – και να αναζητήσει μεγαλύτερο ρόλο στον ισλαμικό κόσμο», αναφέρει μεταξύ άλλων ο καθηγητής.

Και συνεχίζει: «Η ηγεσία του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία από την αρχή του αιώνα έχει σταδιακά αποδομήσει τα απομεινάρια της συντηρητικής κεμαλικής παράδοσης στην εξωτερική πολιτική της Άγκυρας, καθώς υιοθέτησε ένα φιλόδοξο ριζοσπαστικό ισλαμιστικό και εθνικιστικό πρόγραμμα.

Οι παγκόσμιες αλλαγές έχουν διευκολύνει την υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου ισλαμιστικού και νεο-οθωμανικού οράματος. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας απελευθέρωσε σε μεγάλο βαθμό την Τουρκία από την ιστορική ρωσική απειλή και άνοιξε νέους δρόμους για την τουρκική επιρροή προς τα ανατολικά. Πιο πρόσφατα, η εμπλοκή της Μόσχας στην Ουκρανία μείωσε περαιτέρω τις αμυντικές ανησυχίες της Τουρκίας προς τα βόρεια».

Αναφερομένος στο χάος της Μέσης Ανατολής και το πόσο ιδανικό ήταν αυτό το σενάριο για την Τουρκία, ο καθηγητής, σχολιάζει: «Στα νότια της Τουρκίας, η Μέση Ανατολή έχει επίσης βυθιστεί στο χάος. Το 2003, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέτρεψαν το επικίνδυνο καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ. Από την εποχή της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης, η δυναστεία Άσαντ στη Συρία έχει καταστραφεί από τον εμφύλιο πόλεμο και πλέον δεν έχει τη δυνατότητα να αμφισβητήσει την Άγκυρα. Ως αποτέλεσμα του πολέμου του Ισραήλ σε πολλά μέτωπα, οι εκπρόσωποι του Ιράν στην περιοχή αποδυναμώθηκαν σοβαρά, οδηγώντας, μεταξύ άλλων, στην πτώση του Μπασάρ Άσαντ και στην κατάληψη της Δαμασκού από ισλαμιστές που υποστηρίζονται από την Τουρκία. Η στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ έχει επίσης μειώσει την περιφερειακή επιρροή του Ιράν – του παραδοσιακού στρατηγικού αντιπάλου της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία.

Επιπλέον, το σχέδιο των ΗΠΑ να αποσύρουν τα στρατεύματά τους από τη Συρία ενισχύει τη θέση της Άγκυρας σε αυτή την χώρα».

Τονίζει ότι: «Οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, που στερούνται βασικής στρατηγικής διορατικότητας, ανησυχούν κυρίως για την ικανότητα της Τουρκίας να διοχετεύει πρόσφυγες προς τα δυτικά (κυρίως Σύρους και Αφρικανούς που φτάνουν στη Λιβύη – την πύλη προς την Ευρώπη) και για τον ρόλο της ως ενεργειακού κόμβου για την Ευρώπη, η οποία επιδιώκει να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Όμως, η φαινομενική διάλυση του PKK και ο αφοπλισμός του έχουν μειώσει τις εγχώριες εθνοτικές εντάσεις, ενισχύοντας περαιτέρω την επιρροή του Ερντογάν στην τουρκική πολιτική. Οι εξελίξεις τόσο εντός της Τουρκίας όσο και πέρα από τα σύνορά της δίνουν στον Ερντογάν μεγαλύτερη ελευθερία να επιδιώξει την οθωμανική μεγαλοπρέπεια – ένα όραμα που μοιράζονται και πολλοί Τούρκοι κοσμικοί – και να αναζητήσει μεγαλύτερο ρόλο στον ισλαμικό κόσμο.

Ο Ερντογάν και μεγάλο μέρος της κλίκας του είναι η τουρκική ενσάρκωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ενός ριζοσπαστικού αντιδυτικού κινήματος».

Πώς το Κατάρ υποστηρίζει την Τουρκία

Όσον αφορά τις σχέσεις Κατάρ και Τουρκίας, ο Ινμπάρ υποστηρίζει: «Οι δυνατότητες και οι φιλοδοξίες της Τουρκίας ενισχύονται από την οικονομική γενναιοδωρία του Κατάρ, το οποίο την βοηθά επίσης να ξεπεράσει περιόδους οικονομικής δυσχέρειας. Το Κατάρ είναι μακροχρόνιος υποστηρικτής των δραστηριοτήτων της Μουσουλμανικής Αδελφότητας σε όλο τον κόσμο: φιλοξενεί την ηγεσία της Αδελφότητας και της Χάμας, αποτελεί κρίσιμη πηγή χρηματοδότησης για τη Χάμας και έχει χρησιμεύσει ως καταφύγιο για την εξόριστη πολιτική ηγεσία των Ταλιμπάν.

Έχει επίσης καταστεί ο κύριος παγκόσμιος προπαγανδιστής του ισλαμισμού μέσω του ισχυρού μέσου ενημέρωσης Al Jazeera, το οποίο φτάνει σε 430 εκατομμύρια ανθρώπους σε περισσότερες από 150 χώρες. Δυστυχώς, το Κατάρ επωφελείται από την απίστευτη τύφλωση της Ουάσιγκτον όσον αφορά την υποστήριξή του προς τους ισλαμικούς τρομοκράτες και τις αντιδυτικές προσπάθειες.

Σήμερα, έχει αναδυθεί ένας νέος ριζοσπαστικός σουνιτικός άξονας, ιδεολογικά εμπνευσμένος από την Μουσουλμανική Αδελφότητα, υποστηριζόμενος από τη στρατιωτική δύναμη της Τουρκίας και την οικονομική ισχύ του Κατάρ.

Παραδόξως, τα πλήγματα που δέχτηκε ο σιιτικός άξονας του Ιράν από το Ισραήλ μείωσαν τους φόβους της Ντόχα για την Τεχεράνη – με την οποία διατηρεί διπλωματικές και ενεργειακές σχέσεις – δίνοντάς της έτσι μεγαλύτερη ελευθερία δράσης στον σουνιτικό κόσμο.

Το πιο πιθανό πεδίο ανταγωνισμού γίνεται η Συρία, όπου η Σαουδική Αραβία πιστεύει ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει την οικονομική της επιρροή για να περιορίσει την τουρκο-καταριανή επιρροή. Η ιστορία όμως δείχνει ότι οι Σαουδάραβες δεν έχουν καλή απόδοση σε τέτοιου είδους προσπάθειες: οι προσπάθειες του Ριάντ απέτυχαν στο Ιράκ, τον Λίβανο και την Υεμένη. Οι προσπάθειές του να απομονώσει το Κατάρ ήταν εξίσου απογοητευτικές».

«Ο Ερντογάν έχει προσευχηθεί για την καταστροφή του Ισραήλ»

Το Ισραήλ είναι η μόνη χώρα στην περιοχή που μπορεί να συγκρατήσει την ισλαμιστική σουνιτική προέλαση στη Συρία, όπως λέει ο Ισραηλινός αξιωματούχος.

«Η στρατιωτική του παρουσία στη χώρα αυτή και η γεωγραφική του εγγύτητα ενδέχεται να αναγκάσει την Άγκυρα να περιορίσει τους στόχους της και να καταλήξει σε ένα modus vivendi με το εβραϊκό κράτος.

Ωστόσο, το Ισραήλ παραμένει προσβολή για τις ισλαμιστικές και νεο-οθωμανικές αντιλήψεις, καθώς ο Ερντογάν και άλλοι ισλαμιστές επιζητούν την Ιερουσαλήμ, η οποία βρίσκεται υπό ισραηλινό έλεγχο. Επιπλέον, οι ισλαμιστές απορρίπτουν την εβραϊκή αυτοδιάθεση και το δικαίωμα του Ισραήλ να υπάρχει. Ο Ερντογάν έχει προσευχηθεί για την καταστροφή του Ισραήλ. Εάν η ιδεολογία υπερισχύσει του πραγματισμού, η ένοπλη σύγκρουση μπορεί να είναι αναπόφευκτη», κατέληξε ο καθηγητής.