Μωβ μέδουσες: Εξαπλώνονται στις ελληνικές θάλασσες

Όσο οι υψηλές θερμοκρασίες στέλνουν όλο και περισσότερο κόσμο στις παραλίες, η εικόνα των μεδουσών στα καταγάλανα ελληνικά νερά προκαλούν πανικό. Ιδιαίτερα τώρα που, μετά τη γαλάζια, τη σκυτάλη παίρνει η μωβ μέδουσα, η οποία είναι σε έξαρση αυτή την εποχή, οι ιστορίες των κολυμβητών που, ακόμα και οκτώ μέρες έχουν τα σημάδια από την επαφή τους περιγράφουν τον τρόμο στους κολυμβητές.

Δικαιολογείται κάτι τέτοιο; Οι ειδικοί του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας ανέφεραν ότι οι αρχικές τους εκτιμήσεις για την ένταση της έξαρσης της μωβ μέδουσας στον Παγασητικό Κόλπο και τις γύρω περιοχές ήταν υποτιμημένες και πως η έξαρση εξαπλώνεται με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς από τους αναμενόμενους.

Οι επιστήμονες της περιβαλλοντικής οργάνωσης Αρχιπέλαγος πάντως, λένε πως η πραγματική συζήτηση θα έπρεπε να στρέφεται όχι στις μέδουσες και τον πληθυσμό τους, αλλά στους φυσικούς θηρευτές τους: τα ψάρια που υποφέρουν από την υπεραλίευση.

«Αν και η κολύμβηση θα πρέπει να αποφεύγεται σε περιοχές με προσωρινές εξάρσεις από συγκεκριμένα είδη μεδουσών, όταν υπάρχουν λίγες μέδουσες, το κολύμπι –ειδικά με τη χρήση μάσκας– είναι απολύτως ασφαλές. Με λίγη προσοχή και κοινή λογική, μπορούμε να αξιολογήσουμε τις συνθήκες. Παρατηρώντας τα θαλάσσια ρεύματα και την κατεύθυνση του ανέμου, μπορούμε εύκολα να εντοπίσουμε ακτές όπου δεν συγκεντρώνονται μέδουσες και να επιλέξουμε σημεία κατάλληλα για ασφαλή κολύμβηση», αναφέρει η οργάνωση.

Καθώς οι κολυμβητές στην Εύβοια είναι αναστατωμένοι από τις… στενές επαφές με μωβ μέδουσες, το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας αναφέρει ότι η έξαρση των μωβ μεδουσών εντοπίζεται κυρίως στη Χαλκίδα και τον βόρειο Ευβοϊκό κόλπο. Σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζει η Βόρεια Εύβοια, επειδή αποτελεί διέξοδο του Παγασητικού προς τα ανοικτά, όπου επίσης παρατηρείται σημαντική παρουσία μεδουσών, κυρίως στις ανατολικές ακτές.

Το Παρατηρητήριο έχει αναφορές για εξάπλωση των μεδουσών μέχρι τις Βόρειες Σποράδες, με επιβεβαιωμένες εμφανίσεις σε Σκιάθο και Σκόπελο.

Το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας αναφέρει ότι «η έξαρση των μωβ μεδουσών (Pelagia noctiluca) εξελίσσεται πολύ ομαλά μέχρι στιγμής, χωρίς λόγο ανησυχίας», ενώ «η γαλάζια μέδουσα (Rhizostoma pulmo) κάνει την εμφάνισή της κάθε χρόνο στις ελληνικές θάλασσες… με μικρές τοπικές εξάρσεις που κορυφώνονται από τα τέλη Ιουνίου έως τα μέσα Ιουλίου… "δεν πρόκειται για εισβολή ούτε για απειλή"».

Όσο εντυπωσιακή και αν είναι η μωβ μέδουσα, η οποία είναι ένας θαλάσσιος οργανισμός με την ικανότητα να λάμπει στο σκοτάδι (βιοφωταύγεια), αναφέρει ο ΕΟΔΥ, είναι αρκετά μικρό και ποικιλόχρωμο είδος, τόσο τα πλοκάμια του όσο και η (ασυνήθιστο στις μέδουσες) καμπάνα καλύπτονται από κεντριά. Τα περιστατικά τσιμπήματος είναι κοινά, επώδυνα και τα συμπτώματα μπορεί να επιμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά γενικά δεν είναι επικίνδυνα. Έχουν καταγραφεί σμήνη Pelagia noctiluca που εξαφανίζουν ολόκληρα ιχθυοτροφεία. Εξαιτίας αυτού, έχει γίνει ένα από τα πιο μελετημένα είδη μεδουσών.

Όπως εξηγούν οι επιστήμονες της οργάνωσης Αρχιπέλαγος, η Pelagia noctiluca, γνωστή και ως μωβ μέδουσα, είναι το είδος στο οποίο αποδίδονται οι πιο συχνές εξάρσεις παρουσίας μεδουσών σε ορισμένες περιοχές. Αυτά τα φαινόμενα είναι συνήθως τοπικά και πρόσκαιρα, και παρατηρούνται κυρίως την άνοιξη, το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο. Εμφανίζονται ιδιαίτερα σε περιοχές όπου οι πληθυσμοί των φυσικών της θηρευτών, όπως οι τόνοι, οι θαλάσσιες χελώνες και διάφορα είδη ψαριών, έχουν μειωθεί, κυρίως λόγω υπεραλίευσης. Η παρουσία της ενισχύεται επίσης από αυξημένες θερμοκρασίες νερού, ήρεμες θαλάσσιες συνθήκες, αλλά και από μεταβολές στα θαλάσσια ρεύματα, οι οποίες μπορούν να τη μεταφέρουν μαζικά προς τις ακτές.

Πότε είναι επικίνδυνο το τσίμπημα

Ένας λουόμενος που είχε «στενή επαφή» με μια μωβ μέδουσα σε παραλία της Εύβοιας, αναφέρει στο Evia online ότι ακόμα και 8 μέρες μετά, το σημάδι από το τσίμπημα υπήρχε ακόμα και πως ο πόνος ήταν αφόρητος. «Την περασμένη Πέμπτη, μόλις τελείωσα το τζόκινγκ είπα να κάνω ένα μπάνιο. Μπήκα μέσα στη θάλασσα και με τσίμπησε στους λεμφαδένες κάτω από τη μασχάλη.

Ο πόνος ήταν αφόρητος. Βγήκα έξω και αμέσως το χέρι μου άρχισε να φουσκώνει. Πήγα σε ένα μαγαζί που είχε πάγο, γιατί σκέφτηκαν ότι αν βάλω πάγο θα σταματήσω το πρήξιμο. Δεν κάνει να βάλεις πάνω στο τσίμπημα πόσιμο νερό, ξύδι, αμμωνία. Μόνο θαλασσινό νερό και κορτιζονούχο αλοιφή. Έχουν περάσει 8 ημέρες και το σημάδι δεν φεύγει με τίποτα».

Ο ΕΟΔΥ εξηγεί πως οι νηματοκύστες παράγουν στο ανθρώπινο δέρμα, ερύθημα, πρήξιμο, κάψιμο όπως και μερικές φορές σοβαρές δερμονεκρωτικές, καρδιο- και νευροτοξικές επιδράσεις, οι οποίες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες σε ευαίσθητα άτομα.

Τα συμπτώματα μετά από επαφή – τσίμπημα από την μέδουσα μπορεί να είναι πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος, και σε μερικές περιπτώσεις εμφάνιση σε μέρος του δέρματος σας το αποτύπωμα της μέδουσας, ναυτία, πτώση πίεσης, ταχυκαρδία, κεφαλαλγία, εμετός, διάρροια, σπασμός των βρόγχων, δύσπνοια.

Σε περίπτωση εμφάνισης συστηματικών συμπτωμάτων (σπάνια) όπως : υπόταση , βράχος φωνής , εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης , έμετος, είναι επιβεβλημένη η άμεση διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο.

Σε περίπτωση που σάς τσιμπήσει μωβ μέδουσα:

Απομακρύνετε τα τυχόν κολλημένα στο σώμα σας πλοκάμια. Όχι όμως με γυμνά χέρια, διότι αυτό θα οδηγήσει σε κόλλημα των πλοκαμιών στα χέρια και μεταφορά του ερεθισμού εκεί.

Ξεπλύνετε την περιοχή του τσιμπήματος με άφθονο θαλασσινό νερό. Αν δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος, γεμίστε τη χούφτα σας με άμμο και τρίψτε το σημείο του σώματος που είναι κολλημένα τα πλοκάμια της τσούχτρας. Μη χρησιμοποιείτε γλυκό νερό, διότι μπορεί να ενεργοποιήσει κεντριά που έχουν μείνει στο δέρμα.

Τοποθετείστε στο σημείο του τσιμπήματος πάγο ή κρύες κομπρέσες. Αυτό περιορίζει τα τοπικά φαινόμενα από το δέρμα.

Αλείψτε την πάσχουσα περιοχή με κορτιζονούχο κρέμα. Περιορίζει την τοπική φλεγμονώδη αντίδραση και ανακουφίζει γρήγορα από το τσούξιμο και την φαγούρα.
Πάρτε κάποιο χάπι αντιισταμινικό. Με τα αντιισταμινικά αντιμετωπίζονται συστηματικότερα συμπτώματα όπως ο κνησμός. Η ανάγκη για φάρμακα τέτοιου είδους είναι μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι η έκταση του προσβληθέντος δέρματος.

Τέλος αν τα συμπτώματα είναι έντονα και ιδιαίτερα αν δεν υποχωρούν μετά την εφαρμογή των τοπικών μέτρων, μπορεί να χρειασθεί κάποια ένεση κορτιζόνης. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει οπωσδήποτε να πάτε στο νοσοκομείο ή να επισκεφθείτε κάποιο Κέντρο Υγείας.