Οδικός χάρτης κατεδαφίσεων σε αιγιαλό και παραλία: Τι σώζεται και τι γκρεμίζεται ως το 2027

Οδικό χάρτη ...κατεδαφίσεων αυθαιρέτων κατασκευών σε αιγιαλό και παραλία, που καλεί τις Κτηματικές Υπηρεσίες να έχουν εφαρμόσει σε συνεργασία με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις έως τις 30 Ιουνίου του 2027 δημοσίευσε με τη μορφή εγκυκλίου ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Περιουσίας του υπουργείου Οικονομικών, Αθανάσιος Τσιούρας.

Παρά την προτροπή για κατεδαφίσεις «με τρόπο συντεταγμένο και προγραμματισμένο» πάντως, η εγκύκλιος αφήνει «παράθυρα» νομιμοποίησης έργων υπό προϋποθέσεις που θα ...φρενάρουν τις μπουλντόζες.

Τα 8 κριτήρια

Ο οδηγός κατεδαφίσεων θα καταρτιστεί στη βάση οκτώ κριτηρίων με πρωταρχικό αυτό της επικινδυνότητας. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι κατά τον προγραμματισμό και την προτεραιοποίηση των κατεδαφίσεων πρέπει να ληφθούν υπόψη τα εξής κριτήρια:

• Επικινδυνότητα: οι επικίνδυνες κατασκευές πρέπει να κατεδαφίζονται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα σε σχέση με τις κατασκευές που δεν προκαλούν κινδύνους σε χρήστες και κοινό.
• Δυσμενείς συνέπειες από την κατεδάφιση για το περιβάλλον: η κατεδάφιση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα αντιστήριξης και ανάγκη για να κατασκευασθούν νέα έργα, ιδίως αντιδιαβρωτικά, ζημία σε γειτονικά νόμιμα έργα, ρύπανση και προβλήματα στο οικοσύστημα που έχει αναπτυχθεί. Τα έργα που μπορούν να κατεδαφίζονται με λιγότερα προβλήματα πρέπει να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με έργα, των οποίων η κατεδάφιση θα προκαλέσει προβλήματα, θα είναι τεχνικώς δυσχερής και θα απαιτήσει νέα έργα, ιδίως αντιδιαβρωτικά και αντιστήριξης.
• Χρόνος αυθαίρετης κατασκευής: οι πιο πρόσφατες κατασκευές πρέπει να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με τις παλαιότερες.
• Μέγεθος κατασκευής και παρεμπόδιση κοινοχρησίας: οι μεγαλύτερες κατασκευές που κατά τεκμήριο παρεμποδίζουν την κοινοχρησία περισσότερο πρέπει να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με τις μικρότερες.
• Εγγύτητα στη θάλασσα: οι κατασκευές ...πάνω στο κύμα, ιδίως αν επηρεάζουν τη γραμμή του αιγιαλού, πρέπει να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με αυτές που είναι πιο μακριά.
• Συγκέντρωση έργων που πρέπει να κατεδαφισθούν: παράνομα έργα που έχουν φυσική εγγύτητα μεταξύ τους, με αποτέλεσμα η εκτίμηση των λοιπών παραγόντων και ιδίως των δυσμενών συνεπειών των κατεδαφίσεων για το περιβάλλον να μπορεί να είναι ενιαία, πρέπει να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με έργα που είναι απομονωμένα.
• Εξυπηρετούμενος σκοπός: έργα που δεν εξυπηρετούν δημόσιο σκοπό κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με έργα που εξυπηρετούν δημόσιο σκοπό.
• Σημασία για την τουριστική κίνηση: έργα, των οποίων η διατήρηση δεν επηρεάζει την τουριστική κίνηση, κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με έργα που είναι επωφελή για τον τουρισμό.

Όπως επισημαίνεται, με εξαίρεση το κριτήριο της επικινδυνότητας, που τηρείται κατ’ απόλυτη σειρά, οι υπηρεσίες μπορούν για κάθε ένα από τα υπόλοιπα κριτήρια, να αποδώσουν μία βαθμολογία που κινείται από το ένα όταν η κατεδάφιση πρέπει να γίνει κατά μέγιστη προτεραιότητα, έως το πέντε, όταν η κατεδάφιση πρέπει να γίνει κατά ελάχιστη προτεραιότητα. Ειδικά στο κριτήριο των δυσμενών συνεπειών στο περιβάλλον μπορεί να αποδοθεί τριπλάσια βαθμολογία, από το 3 έως το 15. Με βάση την κατάταξη αυτή θα προταθούν και οι ημερομηνίες για την κατεδάφιση.

Ορίζεται ωστόσο ότι οι κατεδαφίσεις δεν πρέπει να γίνονται κατά τη θερινή περίοδο ή σε άλλες περιόδους με υψηλή τουριστική κίνηση για κάθε περιοχή. Επιπλέον, οι ενδιαφερόμενοι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς θα πρέπει να ενημερωθούν εγκαίρως για τις δυνατότητές τους και συγκεκριμένα ότι μπορούν είτε να κατεδαφίσουν τις παράνομες κατασκευές με δικές τους δαπάνες ή να ζητήσουν τη νομιμοποίησή τους σύμφωνα με το άρθρο 14 του ν. 2971/2001.

Κι αυτό γιατί η εγκύκλιος, μπορεί να αποτελεί εφαρμογή των διατάξεων του ν.5092/2024, αλλά δεν αποκλείει τη δυνατότητα να νομιμοποιηθεί ένα υφιστάμενο έργο, δηλαδή να χορηγηθεί άδεια γι’ αυτό εκ των υστέρων. Για να συμβεί αυτό, πρέπει να πρόκειται για έργο που θα μπορούσε να έχει κατασκευασθεί νομίμως, δηλαδή για έργο που θα μπορούσε να αδειοδοτηθεί εφόσον είχε ακολουθηθεί η σχετική διαδικασία. Κρίσιμο στοιχείο για τον καθορισμό αν μπορεί να αδειοδοτηθεί ένα υφιστάμενο έργο είναι η ύπαρξη μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία πρέπει να προκρίνει τη διατήρηση του έργου, με ή χωρίς κάποιες μετατροπές, ως τη βέλτιστη λύση περιβαλλοντικά.

Στο πλαίσιο αυτό οι ενδιαφερόμενοι φορείς δημόσιοι ή ιδιωτικοί που επιθυμούν τη νομιμοποίηση υφιστάμενου έργου, η οποία θα πρέπει να σημειωθεί ότι γίνεται χωρίς περιορισμό σε σχέση με την ημερομηνία κατασκευής, αντίθετα με τις τακτοποιήσεις που μπορούν να γίνουν μόνο για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις μέχρι την 28η Ιουλίου 2011, οφείλουν να υποβάλουν σχετική αίτηση.

Στη μάχη κατά των αυθαιρέτων προσεχώς και ψηφιακά μέσα
Την ίδια στιγμή σε τροχιά υλοποίησης εισέρχεται το έργο των 63 εκατομμυρίων ευρώ, με το οποίο το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επιχειρεί να αντιμετωπίσει ριζικά την αυθαίρετη δόμηση, αξιοποιώντας τεχνολογία αιχμής. Βάσει του νόμου 5106/2024, δρομολογείται η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου ψηφιακού συστήματος παρακολούθησης και ελέγχου, το οποίο θα συνδυάζει τεχνητή νοημοσύνη, δορυφορικές εικόνες, GIS, αεροφωτογραφήσεις και drones.

Το έργο η σύμβαση του οποίου υπεγράφη τις προηγούμενες ημέρες από το ΤΕΕ περιλαμβάνει τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων από ορθοφωτοχάρτες υψηλής ανάλυσης και τις βάσεις του Επιμελητηρίου (e-Άδειες, Δηλώσεις Αυθαιρέτων, Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, Ψηφιακός Χάρτης) και στόχο έχει τον εντοπισμό νέων αυθαίρετων κατασκευών από το 2011 και μετά. Περίπου 30.000 τετρ. χλμ. της επικράτειας θα καλυφθούν, με προτεραιότητα σε αστικά κέντρα, παραθαλάσσιες περιοχές και ζώνες με ιστορικό παραβάσεων.

Προβλέπεται αεροφωτογράφηση 20.000 τετρ. χλμ. με ακρίβεια έως 10 εκ., χρήση LIDAR και δημιουργία τρισδιάστατου μητρώου 1.000.000 κτιρίων. Επίσης, μέσω ειδικού «War Room», θα εκτελούνται αποστολές drones για επιτόπιους ελέγχους. Όλα τα δεδομένα θα ενσωματώνονται στον Ενιαίο Ψηφιακό Χάρτη, με στόχο την ανάλυση πάνω από 2,5 εκατομμυρίων κτιρίων. Το έργο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΠΔΕ και θα ολοκληρωθεί σε 12 μήνες.