Πως οι ΗΠΑ επαναπροσδιορίζουν την παγκόσμια εξωτερική πολιτική

Στις 11 Ιουλίου, ο Τζον Ντίνκελμαν, ένας από τους πλέον έμπειρους διπλωμάτες των ΗΠΑ, άνοιξε το email του και είδε κάτι που δεν περίμενε καθόλου: μια λιτή ειδοποίηση απόλυσης. Μετά από 37 χρόνια υπηρεσίας σε εμπόλεμες ζώνες, αποστολές κρίσης και ειρηνευτικά εγχειρήματα, του δόθηκαν έξι ώρες για να αδειάσει το γραφείο του. Δεν ήταν ο μόνος.

Μέσα στον ίδιο μήνα, περισσότεροι από 1.300 υπάλληλοι, διπλωμάτες και πολιτικό προσωπικό, απολύθηκαν από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αριθμός χωρίς ιστορικό προηγούμενο στα 236 χρόνια λειτουργίας του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών. Αυτό που σόκαρε ακόμα περισσότερο από το μέγεθος της εκκαθάρισης, ήταν η υπογραφή στο κάτω μέρος της εντολής: Μάρκο Ρούμπιο.

Από υπερασπιστής της διπλωματίας… αρχιτέκτονας αποδόμησης

Ο Ρούμπιο, πρώην “αστέρι” της ρεπουμπλικανικής ήπιας ισχύος και σύμμαχος των προσφύγων και των αντιδικτατορικών κινημάτων, έχει αναδυθεί ως η αιχμή του δόρατος μιας πιο σκληρής, απομονωτικής Αμερικής. Από την ημέρα που ανέλαβε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, επιδόθηκε σε επιθετική αναδιοργάνωση ή, όπως λένε πολλοί, σε διάλυση.

Κατήργησε το USAID. Πάγωσε τις πρωτοβουλίες για ανθρώπινα δικαιώματα. Έβαλε λουκέτο στον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό Voice of America. Και στις 16 Ιουλίου, απέσυρε τις ΗΠΑ από την UNESCO, καταγγέλλοντας την ως «εργαλείο πολιτισμικής μηχανικής».

Ο ίδιος δηλώνει πως "ξεφορτώνεται μια διεφθαρμένη, αναποτελεσματική γραφειοκρατία". Αλλά εντός και εκτός Ουάσινγκτον, πολλοί βλέπουν κάτι βαθύτερο: μια ιδεολογική στροφή που ριζώνει στη στρατηγική Τραμπ και στο όραμα μιας Αμερικής που δεν χρωστά τίποτα σε κανέναν.

Ένας άνθρωπος, δύο πρόσωπα

Για πολλούς πρώην συναδέλφους του, ο σημερινός Ρούμπιο δεν έχει καμία σχέση με τον άνθρωπο που κάποτε υπερασπιζόταν με πάθος τη διπλωματία ως εργαλείο σταθερότητας. Αντίθετα, θεωρούν πως η στροφή του εξυπηρετεί προσωπικούς πολιτικούς στόχους, με τα μάτια στραμμένα στις προεδρικές εκλογές του 2028. «Δεν είναι ο πρώτος που πουλά τις αρχές του για εξουσία», λέει δηκτικά ο πρώην πρέσβης στην Ονδούρα, Τζέιμς Νίλον. «Αλλά έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο».

Την ίδια στιγμή, φωνές από το στρατόπεδο των υπέρμαχων του απομονωτισμού τον αποθεώνουν. Στιβ Μπάνον και Στίβεν Μίλερ τον αποκαλούν «ο Κίσινγκερ της νέας Αμερικής». Ο ίδιος προωθεί σκληρές μεταναστευτικές πολιτικές, δίνει προτεραιότητα σε «λευκούς πρόσφυγες» από τη Νότια Αφρική και ακυρώνει βίζες φοιτητών που συμμετείχαν σε διαδηλώσεις κατά του πολέμου στη Γάζα.

Μια υπηρεσία αποδεκατισμένη

Το ηθικό στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά. Καριερίστες διπλωμάτες απολύονται με συνοπτικές διαδικασίες. Διευθύνσεις διαλύονται. Και όσοι μένουν, βιώνουν ένα κλίμα φόβου και σιωπής. «Νομίζαμε ότι θα μας προστάτευε», λέει πρώην υψηλόβαθμος διπλωμάτης. «Αντί γι’ αυτό, μας πρόδωσε».

Το αποτέλεσμα είναι μια αμερικανική διπλωματία χωρίς φωνή, χωρίς ρίζες και, όπως πολλοί φοβούνται, χωρίς σχέδιο για το μέλλον.