Παγκόσμιος συναγερμός για το Ρεύμα του Ατλαντικού: Σημάδια κατάρρευσης και χειμώνα μηνών στην Ευρώπη

Ένα κρίσιμο ωκεάνιο ρεύμα που βοηθά να διατηρούνται μετριοπαθείς οι θερμοκρασίες σε μεγάλες περιοχές του κόσμου βρίσκεται σε κίνδυνο πλήρους κατάρρευσης μέσα στις επόμενες δεκαετίες.

Ερευνητική ομάδα από την Ευρώπη διαπίστωσε ότι το Ρεύμα του Ατλαντικού θα μπορούσε να καταρρεύσει μετά το 2100, ιδιαίτερα αν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου παραμείνουν υψηλές.

Το ρεύμα αυτό λειτουργεί σαν ένας γιγάντιος ωκεάνιος «ιμάντας μεταφοράς», μεταφέροντας ζεστό νερό από τους τροπικούς προς τον βόρειο Ατλαντικό. Ο Κόλπος του Μεξικού παίζει καθοριστικό ρόλο, μεταφέροντας αυτό το ζεστό νερό κατά μήκος της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ προς τα βόρεια.

Το Ρεύμα του Ατλαντικού κρατά μέτριες τις θερμοκρασίες σε περιοχές όπως η βορειοδυτική Ευρώπη και η βορειοανατολική Αμερική τον χειμώνα, ενώ επηρεάζει και τα παγκόσμια καιρικά μοτίβα, συμπεριλαμβανομένων των βροχοπτώσεων στους τροπικούς.

Ωστόσο, αν σταματήσει, θα μπορούσε να προκαλέσει πιο ψυχρούς χειμώνες και πιο ξηρά καλοκαίρια στη βορειοανατολική Αμερική, να αυξήσει την στάθμη της θάλασσας κατά μήκος της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ και να διαταράξει την αλιεία, επηρεάζοντας οικονομικά τις αμερικανικές επιχειρήσεις.

Πώς η κλιματική αλλαγή απειλεί το Ρεύμα του Ατλαντικού

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η κατάρρευση θα μπορούσε να προκληθεί από την υπερθέρμανση του πλανήτη, που εμποδίζει την ανάμειξη των βαθιών ωκεάνιων υδάτων στις βόρειες θάλασσες, όπως η Θάλασσα του Λαμπραντόρ και η Βόρεια Θάλασσα, καθιστώντας τα επιφανειακά νερά θερμότερα και λιγότερο αλμυρά.

Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο: το Ρεύμα του Ατλαντικού εξασθενεί, μεταφέροντας λιγότερο ζεστό, αλμυρό νερό βόρεια, κάτι που εμποδίζει περαιτέρω τη βύθιση του νερού και τελικά οδηγεί το ρεύμα στο σημείο «θραύσης».

Η νέα μελέτη τονίζει ότι η ταχεία μείωση των εκπομπών είναι κρίσιμη για τη μείωση του κινδύνου, αν και σε ορισμένα σενάρια ίσως να είναι ήδη πολύ αργά για να αποφευχθεί πλήρως η κατάρρευση στο κοντινό μέλλον.

Τα ευρήματα της μελέτης

Οι ερευνητές από την Ολλανδία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποίησαν μοντέλα του Coupled Model Intercomparison Project (CMIP6), που χρησιμοποιούνται από την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) για προβλέψεις μελλοντικού κλίματος.

Η ομάδα επικεντρώθηκε σε προσομοιώσεις που εκτείνονται πέρα από το 2100, μέχρι το 2300 και το 2500, για να εξετάσει τη μακροπρόθεσμη πορεία του ρεύματος υπό διαφορετικά επίπεδα υπερθέρμανσης.

Σε όλα τα εννέα μοντέλα που προσομοίωναν υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, το Ρεύμα του Ατλαντικού κατέρρευσε πλήρως μέχρι το 2100.

Στις ΗΠΑ, το ρεύμα μεταφέρει ζεστό νερό στη Νέα Αγγλία, τη Νέα Υόρκη και κατά μήκος της ανατολικής ακτής. Μια διακοπή θα μπορούσε να φέρει πολύ ψυχρούς χειμώνες, με μειωμένη θερμότητα στη περιοχή, επιβαρύνοντας τα συστήματα θέρμανσης σε πόλεις όπως η Βοστόνη και η Νέα Υόρκη.

Επιπλέον, μια κατάρρευση του ρεύματος μπορεί να αλλάξει τις τροχιές ή την ένταση των τυφώνων, αυξάνοντας τον κίνδυνο καταιγίδων σε περιοχές όπως η Φλόριντα, οι Καρολίνας και ο Κόλπος του Μεξικού. Η στάθμη της θάλασσας θα ανεβαίνει γρηγορότερα από τη Βόρεια Καρολίνα μέχρι το Μέιν, επιδεινώνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών σε παράκτιες περιοχές όπως η Φλόριντα, η Βιρτζίνια και η Μασαχουσέτη.

Προειδοποιήσεις ειδικών

Ο Στέφαν Ράχμστορφ από το Πανεπιστήμιο του Πότσδαμ δήλωσε: «Στις προσομοιώσεις, το σημείο καμπής στις κρίσιμες βόρειες θάλασσες συμβαίνει τις επόμενες δεκαετίες, κάτι που είναι πολύ ανησυχητικό».

Ο Σίμπρεν Ντράιφχουτ από το Βασιλικό Ολλανδικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο πρόσθεσε: «Η βαθιά αναστροφή στον βόρειο Ατλαντικό επιβραδύνεται δραστικά μέχρι το 2100 και σταματά πλήρως στη συνέχεια σε όλα τα σενάρια υψηλών εκπομπών, και ακόμα σε κάποια ενδιάμεσα και χαμηλά σενάρια».

«Αυτό δείχνει ότι ο κίνδυνος διακοπής είναι πιο σοβαρός απ’ ό,τι πολλοί συνειδητοποιούν», προειδοποίησε ο Ντράιφχουτ, επικεφαλής της μελέτης.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Environmental Research Letters, διαπιστώνει ότι η κατάρρευση θα ξεκινήσει με αποτυχία του βαρύτερου, ψυχρού και αλμυρού επιφανειακού νερού να βυθιστεί και να αναμειχθεί με τα βαθύτερα νερά γύρω στο 2050. Αυτό θα οδηγήσει σε εξασθενημένο ρεύμα, που θα σταματήσει πλήρως μέσα στα επόμενα 50 έως 100 χρόνια.

Η κατάρρευση θα μειώσει τη θερμότητα που μεταφέρεται βόρεια κατά περίπου 20 έως 40%. Σε ορισμένες προσομοιώσεις, η θερμότητα που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα σε περιοχές όπως ο Καναδάς, η Σκανδιναβία και η βόρεια Αμερική θα πέσει σχεδόν στο μηδέν, προκαλώντας έντονη ψυχρή επίδραση.

Οι συγγραφείς προειδοποιούν ότι ο κόσμος ήδη δείχνει σημάδια επικείμενης κατάρρευσης. Τα πρόσφατα δεδομένα έδειξαν ελαφρά μείωση στην ανάμειξη των βαθιών υδάτων τις τελευταίες δεκαετίες, σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης.

Ωστόσο, προειδοποιούν ότι παράγοντες όπως η τήξη των παγετώνων δεν συμπεριλήφθηκαν, οπότε η κατάρρευση μπορεί να έρθει ακόμα νωρίτερα. Ο Ράχμστορφ τόνισε: «Τα τυπικά αυτά μοντέλα δεν περιλαμβάνουν το επιπλέον γλυκό νερό από την απώλεια πάγων στη Γροιλανδία, το οποίο πιθανόν θα επιταχύνει την κατάρρευση. Γι’ αυτό είναι κρίσιμο να μειώσουμε γρήγορα τις εκπομπές».