Νέα ακτινοθεραπεία «εξαφανίζει» τον καρκίνο σε 6 μήνες ‑ Τα ειδικά ραδιοφάρμακα και οι προκλήσεις

Με τις λέξεις «απίστευτο» και «δεν έχει ξανασυμβεί», ο ογκολόγος στο Memorial Sloan Kettering Cancer Center της Νέας Υόρκης, Michael Morris, περιγράφει τα αποτελέσματα των απεικονιστικών εξετάσεων ασθενών που συμμετείχαν σε κλινική μελέτη, για έναν νέο τύπο ακτινοθεραπείας με ραδιοσυνδέτη, που ανέπτυξε η φαρμακευτική εταιρεία Novartis.

Μέσα σε διάστημα έξι μηνών, οι μεταστατικές καρκινικές εστίες για κάποιους από τους ασθενείς εξαφανίστηκαν και οι απεικονιστικές τους εξετάσεις ήταν «καθαρές». Σύμφωνα με τον Morris, στην πρώτη κλινική δοκιμή, οι απεικονιστικές εξετάσεις ήταν «καθαρές» για το 9% των συμμετεχόντων ασθενών. Στη δεύτερη κλινική δοκιμή, το ποσοστό ανέβηκε στο 21%.

Τι είναι η θεραπεία με ραδιοσυνδέτη

Η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται περίπου στους μισούς ασθενείς όλων των τύπων καρκίνου. Συνήθως στοχεύει εξωτερικά από το σώμα τα καρκινικά κύτταρα, όμως καταστρέφονται και υγιείς ιστοί κατά τη διαδικασία. Η θεραπεία με ραδιοσυνδέτη αντίθετα, χορηγείται ενδοφλεβίως ως έγχυση και περιέχει ραδιενεργά ισότοπα δεσμευμένα με έναν συνδέτη. Πρόκειται για μόρια που συνδέονται στους υποδοχείς των καρκινικών κυττάρων και επιτρέπουν τη χορήγηση μιας πολύ πιο στοχευμένης δόσης ακτινοβολίας.

Η Novartis, η οποία αναπτύσσει ογκολογικά φάρμακα εδώ και δεκαετίες, αποτελεί πρωτοπόρο στην ανάπτυξη των νέων ακτινοθεραπειών με ραδιοσυνδέτη. Το προβάδισμα έναντι άλλων ανταγωνιστών της απέκτησε με δύο στρατηγικές κινήσεις: Το 2017, εξαγόρασε την εταιρεία «Advanced Accelerator Applications», η οποία ανέπτυσσε προηγμένες εφαρμογές στην πυρηνική ιατρική και είχε ιδρυθεί από επιστήμονες του CERN. Τον επόμενο χρόνο, η Novartis εξαγόρασε για 2,1 δισ. δολάρια την εταιρεία βιοτεχνολογίας Endocyte. Ήδη έχει λάβει εγκρίσεις στις ΗΠΑ για τον νέο τύπο θεραπειών για κάποιους καρκίνους της γαστρεντερικής οδού και για καρκίνο του προστάτη, ενώ έχει επεκτείνει τις θεραπευτικές ενδείξεις και σε ασθενείς πρώιμων σταδίων της νόσου.

Αυτή τη στιγμή, η Novartis έχει επτά δυνητικές θεραπείες με ραδιοσυνδέτες υπό δοκιμή σε 15 κλινικές μελέτες, ενώ ακόμη περισσότερες βρίσκονται σε προκλινικό στάδιο. Οι ερευνητές εξετάζουν διαφορετικά ισότοπα σε συνδυασμό με θεραπείες και επεκτείνονται και σε άλλους τύπους καρκίνου, όπως του πνεύμονα, του μαστού, του παγκρέατος και του παχέος εντέρου.

Αγορά 30 δισ. δολαρίων

Το 2021, ο διευθύνων σύμβουλος της Novartis, Vas Narasimhan εκτιμούσε ότι η αγορά των θεραπειών με ραδιοσυνδέτη θα μπορούσε να φτάσει τα 10 δισ. δολάρια σε αξίες. Νωρίτερα φέτος, δήλωσε στην εφημερίδα Financial Times, ότι εάν ο νέος τύπος θεραπείας επιτύχει τους δυνητικούς θεραπευτικούς στόχους που έχουν τεθεί, θα μπορούσε να εκτοξεύσει τη συγκεκριμένη αγορά στα 25-30 δισ. δολάρια. «Πιστεύουμε ότι υπάρχει ένα σύνολο στόχων που είναι μοναδικοί και θα μπορούσαν να επιτευχθούν μόνο με ακτινοθεραπεία με ραδιοσυνδέτη» ανέφερε ο Narasimhan.

Όμως, η πολλά υποσχόμενη θεραπεία συνοδεύεται από μεγάλες προκλήσεις στην παραγωγή και στην εφοδιαστική αλυσίδα. Τα ραδιοϊσότοπα που χρησιμοποιεί παράγονται σε πυρηνικό αντιδραστήρα και το ραδιενεργό φάρμακο πρέπει να παρασκευάζεται, να μεταφέρεται και να χορηγείται με ασφάλεια στους ασθενείς.

Στο κύριο εργαστήριο της Novartis στη Βασιλεία της Ελβετίας, όπου παρασκευάζονται οι ραδιοσυνδέτες, τοποθετήθηκαν 40 τόνοι μολύβδου, για να μην διαρρεύσει ραδιενέργεια στις υπόλοιπες εγκαταστάσεις. Οι επιστήμονες που εργάζονται εκεί φέρουν μετρητές, ακόμα και πάνω στα δάκτυλά τους, για να βλέπουν την έκθεσή τους σε ραδιενεργά υλικά.

Ραδιοϊσότοπα

«Για κάθε τύπο καρκίνου, θα υπάρχει ένα μοναδικό διάλυμα» δήλωσε ο Narasimhan. Όταν εγκριθούν νέες θεραπείες με ραδιοσυνδέτη, η πρόκληση θα είναι πώς θα παραχθούν σε μεγάλη κλίμακα.

Η Novartis έχει ήδη δεσμεύσει μεγάλη μερίδα των παγκόσμιων προμηθειών λουτεσίου, ενός ραδιενεργού ισοτόπου. Το αποτέλεσμα είναι ανταγωνιστικές εταιρείες να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις σε άλλα υλικά, όπως το ακτίνιο. Όμως και εδώ υπάρχουν προβλήματα, καθώς μεγάλες ποσότητες αυτού του ισοτόπου βρίσκονται στη Ρωσία.

Εκτός από τις πρώτες ύλες, πρόκληση αποτελεί η παραγωγή και διάθεση των νέων θεραπειών. Μόλις το ραδιενεργό υλικό παρασκευαστεί, η εταιρεία έχει περιθώριο 3-5 ημερών για την παραγωγή του φαρμάκου και τη διάθεσή του στον ασθενή, πριν αυτό χάσει τη δραστικότητά του. Κάθε φιάλη φτιάχνεται ξεχωριστά για κάθε ασθενή, με βάση την ημερομηνία που έχει προγραμματιστεί η χορήγηση της θεραπείας.

Μάλιστα, για τη διευκόλυνση της μεταφοράς των ραδιοφαρμάκων στα νοσοκομεία όπου θα χορηγούνται αυτές οι θεραπείες, η Novartis επεκτείνει τις παραγωγικές της εγκαταστάσεις, προσθέτοντας νέες στην Κίνα, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ.

Υπάρχουν, όμως, και άλλες προκλήσεις: Όταν η θεραπεία με ραδιοσυνδέτη χορηγείται στους ασθενείς, το ραδιενεργό υλικό παραμένει στον οργανισμό. Σε κάποιες χώρες, όπως στη Γερμανία και την Ιαπωνία, οι ασθενείς πρέπει να διανυκτερεύσουν απομονωμένοι σε ειδικό θάλαμο του νοσοκομείου. Αυτή τη στιγμή, είναι λίγες οι εταιρείες που μπορούν να κατασκευάσουν τέτοιες ειδικές εγκαταστάσεις στα νοσοκομεία.

Επίσης, θα πρέπει να εκπαιδευτούν οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό για την ασφάλεια τόσο των ίδιων όσο και των ασθενών, ενώ πρόσθετα προβλήματα προκύπτουν από κανονισμούς που ισχύουν σε διάφορες χώρες, όπως για παράδειγμα είναι η διατήρηση βιολογικών υλικών των ασθενών για 70 ημέρες μέχρι να μην είναι πλέον ενεργό το ραδιοφάρμακο.

Το μέλλον στη θεραπεία του καρκίνου

Παρά τις προκλήσεις, οι στοχευμένες αγωγές αυτού του τύπου θεωρούνται το μέλλον στη θεραπεία του καρκίνου. Εκτιμάται ότι χρειάζονται ακόμη 10-15 χρόνια για να δημιουργηθεί το κατάλληλο οικοσύστημα που θα καταστήσει τη θεραπεία με ραδιοσυνδέτη ευρέως προσβάσιμη.

Η Novartis έχει ξεπεράσει πολλά από τα προβλήματα, κυρίως στο κομμάτι των παραγωγικών δυνατοτήτων της. Παράλληλα, έχει δημιουργήσει ένα «υψηλό φράγμα εισόδου για άλλους ανταγωνιστές». Ο Narasimhan συμφωνεί ότι η Novartis έχει ένα πλεονέκτημα:

«Όταν μπαίνεις σε αυτόν τον τομέα αποκτώντας μια βιοτεχνολογική εταιρεία, κάτι που έχουν κάνει ορισμένοι από τους ανταγωνιστές μας, σου δίνει μια αρχή. Αλλά χρειάζεται πολλή δουλειά και επένδυση για να το επιτύχεις αυτό. Έχουμε ένα προβάδισμα πέντε ετών» κατέληξε.

(Πηγή: Financial Times)