Ο Σι ετοιμάζει επίδειξη δύναμης απέναντι στις ΗΠΑ

Τις τελευταίες ημέρες ο Πρόεδρος της Κίνας εμφανίζεται ως οικοδεσπότης των ισχυρών της Ανατολής αλλά και της Μέσης Ανατολής την ίδια στιγμή που ετοιμάζεται όμως να στείλει και ένα μήνυμα απόλυτης ισχύος και αμφισβήτησης της Δύσης από το Πεκίνο.

Αύριο αναμένεται να «καταλάβει» την κεντρική λεωφόρο του Πεκίνου -τη Λεωφόρο της Αιώνιας Ειρήνης- για μια στρατιωτική παρέλαση που ήδη τα τοπικά – και όχι μόνο – μέσα χαρακτηρίζουν «μεγαλειώδη», με υπερηχητικά όπλα τελευταίας τεχνολογίας, πυραύλους ικανούς να φέρουν πυρηνικές κεφαλές και υποβρύχια drones, δίπλα σε χιλιάδες στρατιώτες που θα παρελάσουν με απόλυτο συγχρονισμό.

Το μήνυμα του Σι, μέσα από αυτόν τον συνδυασμό «ήπιας» και «σκληρής» ισχύος, είναι ξεκάθαρο: η Κίνα είναι μια δύναμη που επιδιώκει να επανακαθορίσει τους παγκόσμιους κανόνες και δεν φοβάται να αμφισβητήσει αυτούς της Δύσης.

Το ποιοι κάθονται στο πλευρό του είναι εξίσου αποκαλυπτικό: πάνω από είκοσι φιλικά προσκείμενοι ηγέτες, με επικεφαλής τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, τον Βορειοκορεάτη Κιμ Γιονγκ Ουν και τον Ιρανό πρόεδρο Μασούντ Πεζεσκιαν. Για πρώτη φορά, οι ηγέτες τεσσάρων χωρών που στην Ουάσινγκτον θεωρούνται πως συγκλίνουν σε έναν αντι-αμερικανικό «άξονα αναταραχής» συναντώνται όλοι μαζί σε μία εκδήλωση.

Για τη Δύση, που πασχίζει να πιέσει τον Πούτιν να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, η εικόνα αυτή μόνο ανησυχητική μπορεί να είναι.

Η Τεχεράνη και η Πιονγκγιάνγκ έχουν ήδη τροφοδοτήσει τη Μόσχα με όπλα και στρατεύματα, ενώ το Πεκίνο στηρίζει την πληγωμένη ρωσική οικονομία. Με το να τους υποδέχεται στο πλευρό του, ο Σι δείχνει ότι στην πραγματικότητα είναι ο μόνος παγκόσμιος ηγέτης που θα μπορούσε πραγματικά να πιέσει τον Πούτιν - αλλά δεν σκοπεύει να το κάνει με βάση τους κανόνες της Δύσης.

Για τον ισχυρότερο και μακροβιότερο ηγέτη της Κίνας εδώ και δεκαετίες, ο συμβολισμός - και ο συγχρονισμός- μόνο τυχαίος δεν είναι.

Την ίδια στιγμή, οι αναταράξεις στην αμερικανική εξωτερική πολιτική προσφέρουν στον Σι μια σπάνια ευκαιρία. Υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, οι ΗΠΑ κλυδωνίζουν τις συμμαχίες τους και επιβάλλουν οικονομικές πιέσεις ακόμη και σε συμμάχους τους, μέσα από τον εμπορικό τους πόλεμο. Ο Σι βλέπει το κατάλληλο momentum για να προβάλει την δική του πρόταση του απέναντι σε μια διεθνή τάξη βασισμένη σε δυτικά πρότυπα.

Οι εικόνες των τελευταίων ημερών μιλούν από μόνες τους: ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι εμφανίστηκε να συνομιλεί εγκάρδια με τον Σι και να αγκαλιάζει τον Πούτιν, ενώ άλλοι ηγέτες χαιρετούσαν θερμά τον Ρώσο πρόεδρο καθώς περπατούσε δίπλα στον Κινέζο ομόλογό του. Το μήνυμα του Πεκίνου είναι πέρα από σαφές και ξεκάθαρο: «είμαστε εδώ όχι επικουρικά αλλά ουσιαστικά και έχει έρθει η δική μας στιγμή».

Για τους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, η εικόνα αυτή είναι μία πολύ δύσκολη άσκηση ισορροπίας: από τη μια η αβεβαιότητα από την Ουάσινγκτον, από την άλλη η σιγουριά που προβάλλει το Πεκίνο. Μέσα από τις ομιλίες του στην πρόσφατη Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, ο Σι τόνισε ότι «ο κόσμος βρίσκεται σε αναταραχή και η Κίνα είναι η υπεύθυνη δύναμη που μπορεί να τον οδηγήσει στο μέλλον». Με αιχμές κατά της «ψυχροπολεμικής νοοτροπίας» των ΗΠΑ και υποσχέσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων σε χρηματοδοτήσεις, επιχειρεί να εμφανιστεί ως ο σταθερός πόλος μέσα στο χάος. Το μήνυμα δεν είναι όμως καινούργιο. Μετά την αμερικανική στροφή προς τον απομονωτισμό και τις κυρώσεις σε χώρες-εταίρους, το Πεκίνο εκτιμά ότι πλέον ακούγεται διαφορετικά.

Η Ινδία, που στα τέλη του περασμένου μήνα βρέθηκε αντιμέτωπη με δασμούς 50% στις εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ λόγω των αγορών ρωσικού πετρελαίου, εμφανίστηκε με σαφώς θερμότερο κλίμα απέναντι στον Σι. Ακόμη και κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας, που διαχρονικά αντιμετωπίζουν με καχυποψία τη στρατιωτική ισχύ και τις εδαφικές διεκδικήσεις της Κίνας, μπορεί να δουν στη νέα συγκυρία μια ευκαιρία επαναπροσέγγισης. Το κλίμα δείχνει πως εάν υπάρχει μία ξεκάθαρη ευκαιρία για την Κίνα να επαναπροσεγγίσει ολόκληρη την περιοχή αυτή είναι τώρα.

Την ίδια ώρα, το Πεκίνο στέλνει σαφές μήνυμα και στη Δύση: ότι εκείνο θα ορίσει ποιοι θεωρούνται αποδεκτοί διεθνώς, ανεξάρτητα από τις δημοκρατικές αξίες που επικαλούνται οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους.

Η παρέλαση της Τετάρτης, που συμπίπτει με την 80ή επέτειο της παράδοσης της Ιαπωνίας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, προσφέρει στον Σι το ιδανικό σκηνικό για να παρουσιάσει την Κίνα ως θεματοφύλακα μιας «μεταπολεμικής τάξης» διαφορετικής από αυτήν που έχτισαν οι ΗΠΑ.

Όπως και ο Πούτιν, έτσι και ο Σι αντλεί από την ιστορία για να οικοδομήσει μια αφήγηση που θέλει την Κίνα και τη Ρωσία ως υπερασπιστές της νομιμότητας απέναντι σε μια Δύση που, όπως λένε, αγνοεί τις «νόμιμες ανησυχίες ασφαλείας» των άλλων.

Η συνολική εικόνα είναι ξεκάθαρη: ο Σι προχωρά σε μια εκστρατεία απονομιμοποίησης της αμερικανικής ηγεσίας, διάρρηξης της δυτικής συνοχής και ανάδειξης της Κίνας ως αξιόπιστης εναλλακτικής.

Η Κίνα όμως δεν κλείνει τα μάτια και στην ευκαιρία που σήμερα έχει να περάσει το μήνυμα της απόλυτης ισχύος σε κάθε επίπεδο και στους ισχυρούς που σήμερα βρίσκονται στο Πεκίνο. Για τον Σι είναι επίσης σημαντικό να καταστεί σαφές με κάθε τρόπο πως η σκυτάλη της κυριαρχίας έχει παραδοθεί. Είναι ο ίδιος και η χώρα του αυτοί που θα έχουν τον τελευταίο λόγο στις σημαντικές αποφάσεις και εξελίξεις και θα αναλάβει το Πεκίνο και ο ίδιος προσωπικά την σταθερότητα και την τάξη στην περιοχή – όπως τουλάχιστον την «ευαγγελίζεται» ο ίδιος. Ο Πούτιν για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες εμφανίζεται δεκτικός σε συναντήσεις τις οποίες δεν έχει επιλέξει αλλά του έχουν «επιβληθεί» και είναι δεδομένο πως για να συνεχίσει να στηρίζει τα δικά του σχέδια θα πρέπει να κάνει όλες – χωρίς καμία εξαίρεση – τις μεγάλες ή μικρές «εκπτώσεις» που ζητά ή θα ζητήσει ο «Κόκκινος Δράκος».