Η πρωτεΐνη που θα τρώει τα κύτταρα που μας αρρωσταίνουν

Μια καινοτόμο μέθοδο για την αντιμετώπιση ασθενειών που προκαλούνται από επιβλαβή ή περιττά κύτταρα παρουσίασαν ερευνητές του Ινστιτούτου Επιστημών Ενσωματωμένων Κυττάρων - Υλικών (iCeMS) του Πανεπιστημίου του Κιότο.

Το νέο εργαλείο, που ονόμασαν CRUNCH (Connector for Removal of Unwanted Cell Habitat), αξιοποιεί τους φυσικούς μηχανισμούς «καθαρισμού» του οργανισμού και τους κατευθύνει εναντίον κυττάρων που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν εκεί. Από καρκινικά έως υπερδραστήρια ανοσοκύτταρα.

Το ανθρώπινο σώμα ήδη αποβάλλει δισεκατομμύρια νεκρά κύτταρα καθημερινά μέσω των φαγοκυττάρων, που λειτουργούν σαν μικροσκοπικές ηλεκτρικές σκούπες αναζητώντας το σήμα «φάε με» στην επιφάνεια των κυττάρων. Οι Ιάπωνες επιστήμονες επαναπρογραμμάτισαν αυτή τη διαδικασία: αντικατέστησαν το φυσικό «αισθητήρα» της πρωτεΐνης S με μια τεχνητή εκδοχή που αναγνωρίζει συγκεκριμένα ζωντανά κύτταρα-στόχους. Έτσι, το CRUNCH δεν τα σκοτώνει άμεσα, αλλά τα «μαρκάρει» ώστε το ανοσοποιητικό να τα εξαφανίσει σαν να ήταν ήδη νεκρά.

Οι πρώτες δοκιμές σε ποντίκια ήταν ενθαρρυντικές: το CRUNCH κατάφερε να εξαλείψει καρκινικά κύτταρα με ειδικούς δείκτες επιφανείας, ενώ σε μοντέλα αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως ο λύκος, απομάκρυνε υπερδραστήρια ανοσοκύτταρα μειώνοντας τα συμπτώματα. Σε αντίθεση με υπάρχουσες θεραπείες, όπως τα τροποποιημένα κύτταρα CAR-T ή τα μονοκλωνικά αντισώματα, το CRUNCH έχει το πλεονέκτημα ότι βασίζεται σε μια απλή πρωτεΐνη και πιθανότατα θα μπορεί να χορηγείται με ένεση, χωρίς περίπλοκες εργαστηριακές διαδικασίες.

Για τους επιστήμονες του Κιότο, το CRUNCH δεν είναι απλώς μια μέθοδος. Είναι μια πλατφόρμα. Ο αισθητήρας στόχευσης μπορεί να προσαρμοστεί σχεδόν σε οποιοδήποτε κύτταρο, ανοίγοντας τον δρόμο για θεραπείες κατά του καρκίνου, των αυτοάνοσων και άλλων δύσκολων παθήσεων. Το επόμενο βήμα είναι η βελτιστοποίηση της ασφάλειας και της παραγωγής, ώστε αυτή η πρωτοποριακή ιδέα να φτάσει κάποτε στους ασθενείς.

Με απλά λόγια: οι ερευνητές βρήκαν τρόπο να «ξεγελάσουν» το ίδιο μας το ανοσοποιητικό, ώστε να καθαρίζει ανεπιθύμητα κύτταρα με την ακρίβεια και την φυσικότητα μιας διαδικασίας που ήδη εκτελεί καθημερινά.