Σήμερα έμαθα: Το σύμβολο της ειρήνης δεν είναι ούτε αρχαίο, ούτε θρησκευτικό σχέδιο – Από που προέκυψε;

Το γνωστό σήμα της ειρήνης, ο κύκλος με τις τρεις γραμμές που μοιάζει με ανεστραμμένο τρίποδο, είναι ίσως το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο στον πλανήτη.

Εμφανίζεται σε πανό, μπλούζες, αφίσες, γκράφιτι, και για δεκαετίες θεωρήθηκε εμβληματικό σημάδι της αγάπης και της αρμονίας. Και όμως, η αληθινή του προέλευση δεν έχει καμία σχέση ούτε με αρχαίους πολιτισμούς ούτε με θρησκευτικούς συμβολισμούς. Είναι, στην πραγματικότητα, ένας συνδυασμός σημάτων Μορς.

Από την πυρηνική απειλή στη δημιουργία ενός εμβλήματος

Το σύμβολο σχεδιάστηκε το 1958 από τον Βρετανό καλλιτέχνη και ακτιβιστή Τζέραλντ Χόλτομ (Gerald Holtom). Εκείνη τη χρονιά, στο Λονδίνο, χιλιάδες άνθρωποι ετοιμάζονταν να διαδηλώσουν για τον πυρηνικό αφοπλισμό, ένα κίνημα που γεννήθηκε μέσα στο κλίμα φόβου του Ψυχρού Πολέμου. Ο Χόλτομ, πρώην σχεδιαστής της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών, ανέλαβε να δημιουργήσει ένα σήμα που θα εξέφραζε την απόγνωση, αλλά και την ελπίδα της εποχής.

Το αποτέλεσμα ήταν απλό και ιδιοφυές:

🔹 Ο κύκλος συμβόλιζε τον κόσμο.
🔹 Οι εσωτερικές γραμμές αντιπροσώπευαν τα γράμματα N και D, από τη φράση Nuclear Disarmament (Πυρηνικός Αφοπλισμός), όπως εμφανίζονται στον κώδικα Μορς, το N (–·) και το D (–··) σχηματίζουν τον χαρακτηριστικό συνδυασμό.

Από την Αγγλία στο παγκόσμιο κίνημα

Το σήμα έκανε την πρώτη του δημόσια εμφάνιση στην πορεία Aldermaston March του 1958, όπου χιλιάδες διαδηλωτές περπάτησαν 80 χιλιόμετρα από το Λονδίνο μέχρι ένα πυρηνικό εργοστάσιο. Μέσα σε λίγα χρόνια, το έμβλημα ταξίδεψε παντού: υιοθετήθηκε από το αμερικανικό κίνημα των hippies, τους αντιπολεμικούς ακτιβιστές του Βιετνάμ, και στη συνέχεια έγινε παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης και κοινωνικής δικαιοσύνης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Χόλτομ αρχικά σχεδίαζε το σήμα με τις γραμμές προς τα πάνω, αλλά το αναποδογύρισε. Ήθελε, όπως είπε αργότερα, να θυμίζει έναν άνθρωπο απελπισμένο, με τα χέρια του κατεβασμένα.

Το σύμβολο που δεν κατοχυρώθηκε ποτέ

Παρότι σήμερα κοσμεί εκατομμύρια αντικείμενα, το σύμβολο της ειρήνης δεν κατοχυρώθηκε ποτέ εμπορικά. Ο Χόλτομ πίστευε ότι ανήκει σε όλους, και έτσι το άφησε ελεύθερο, χωρίς δικαιώματα ή περιορισμούς. Αυτή η απόφαση το έκανε ακόμη πιο ισχυρό, ένα παγκόσμιο σύμβολο χωρίς σύνορα, ιδιοκτησία ή ιδεολογική ταυτότητα.

Περισσότερο από μισό αιώνα αργότερα, το σχέδιο του Χόλτομ παραμένει εξίσου ζωντανό. Από τις διαδηλώσεις του ’60 μέχρι τα σύγχρονα κινήματα για το περιβάλλον, την ισότητα και την ειρήνη, το ίδιο σύμβολο θυμίζει ότι η ανάγκη για ενότητα και ειρηνική συνύπαρξη δεν έχει ημερομηνία λήξης.