Σήμερα έμαθα: Ο πάπας που έφερε την πανώλη στην Ευρώπη

Στον Μεσαίωνα, μια απόφαση της Καθολικής Εκκλησίας άλλαξε για πάντα τη σχέση των ανθρώπων με τα ζώα και, όπως πιστεύουν πολλοί ιστορικοί, συνέβαλε έμμεσα σε μια από τις φονικότερες επιδημίες της ιστορίας: την πανώλη.

Στα τέλη του 15ου αιώνα, ο Πάπας Ιννοκέντιος Η’ εξέδωσε διάταγμα με το οποίο καταδίκαζε τις γάτες, ιδίως τις μαύρες, ως όργανα του Διαβόλου. Η δεισιδαιμονία και η θρησκευτική παράνοια της εποχής συνέδεσαν τις γάτες με τις “μάγισσες” και τις “σατανικές τελετουργίες”. Πολλοί πίστευαν ότι οι γυναίκες που κατηγορούνταν για μαγεία μπορούσαν να μεταμορφωθούν σε γάτες για να ξεφύγουν από τους διώκτες τους.

Το αποτέλεσμα ήταν μια μαζική εξόντωση των γατών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Από τα μοναστήρια μέχρι τα χωριά, οι άνθρωποι σκότωναν ή έδιωχναν τα ζώα που μέχρι τότε κρατούσαν μακριά τα τρωκτικά. Κι έτσι, χωρίς φυσικούς εχθρούς, οι αρουραίοι αυξήθηκαν ραγδαία.

Μαζί τους εξαπλώθηκε και ο βακίλλος της πανούκλας. Μέσα σε λίγες δεκαετίες, ο Μαύρος Θάνατος σάρωσε την ήπειρο, σκοτώνοντας πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ευρώπης. Αν και δεν ήταν η μόνη αιτία, πολλοί επιστήμονες συμφωνούν πως η δαιμονοποίηση των γατών έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωση της νόσου.

Η ειρωνεία είναι πικρή: στην προσπάθειά τους να “εκκαθαρίσουν το κακό”, οι άνθρωποι του Μεσαίωνα εξόντωσαν τους φυσικούς συμμάχους τους ενάντια στην ασθένεια. Οι γάτες, αθώα θύματα της θρησκευτικής προκατάληψης, χρειάστηκαν αιώνες για να αποκατασταθεί η φήμη τους.

Σήμερα, οι ιστορικοί βλέπουν αυτή την απόφαση ως παράδειγμα του πώς ο φόβος και η δεισιδαιμονία μπορούν να οδηγήσουν την κοινωνία σε τραγικά λάθη. Οι γάτες, από “υπηρέτριες του Διαβόλου”, έγιναν σύμβολα σοφίας, ανεξαρτησίας και προστασίας, θυμίζοντάς μας ότι ακόμη και οι πιο παράλογες αποφάσεις μπορούν να έχουν ανεξέλεγκτες συνέπειες.