Σήμερα έμαθα: Η έκρηξη του ηφαιστείου που βύθισε τη Γη σε έναν… χρόνο χωρίς καλοκαίρι

Το 1815, σε ένα απομονωμένο νησί της Ινδονησίας, συνέβη κάτι που άλλαξε ολόκληρο τον πλανήτη. Το ηφαίστειο Ταμπόρα εξερράγη με τέτοια δύναμη, που ο ήχος της έκρηξης ακούστηκε σε απόσταση μεγαλύτερη των 2.000 χιλιομέτρων.

Ήταν η πιο ισχυρή ηφαιστειακή έκρηξη των τελευταίων χιλίων ετών και οι συνέπειές της δεν περιορίστηκαν μόνο στη νοτιοανατολική Ασία.

Η στάχτη και τα σωματίδια που εκτοξεύτηκαν στην ατμόσφαιρα σκέπασαν τον ουρανό, εμποδίζοντας το φως του ήλιου να φτάσει στη Γη. Οι θερμοκρασίες έπεσαν δραματικά, τα καιρικά φαινόμενα έγιναν ακραία, και το 1816 έμεινε στην ιστορία ως «το έτος χωρίς καλοκαίρι».

Ακόμα και στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, οι άνθρωποι έβλεπαν τον ήλιο να ανατέλλει μέσα από ένα παράξενο, χάλκινο φως. Χιόνι έπεφτε μέσα στον Ιούνιο, οι καλλιέργειες καταστράφηκαν και η πείνα εξαπλώθηκε. Η τιμή του ψωμιού εκτοξεύτηκε, και εκατομμύρια άνθρωποι βρέθηκαν σε απόγνωση, όλα εξαιτίας ενός ηφαιστείου που εξερράγη στην άλλη άκρη του κόσμου.

Το Ταμπόρα εκτόξευσε περίπου 160 κυβικά χιλιόμετρα στάχτης και θειούχων αερίων στην ατμόσφαιρα, δημιουργώντας ένα λεπτό στρώμα σωματιδίων που λειτούργησε σαν καθρέφτης, αντανακλώντας την ηλιακή ακτινοβολία πίσω στο διάστημα. Η μέση θερμοκρασία της Γης έπεσε σχεδόν κατά έναν βαθμό Κελσίου, κάτι που, για τα παγκόσμια κλιματικά δεδομένα, ισοδυναμεί με ψυχρό σοκ.

Και όμως, μέσα σε εκείνη τη σκοτεινή χρονιά, η ανθρωπότητα δεν έχασε τη δημιουργικότητά της. Στην Ελβετία, ένα καλοκαίρι βροχερό και κρύο ανάγκασε μια παρέα νεαρών καλλιτεχνών να μείνει κλεισμένη σε ένα σπίτι στη Γενεύη. Εκεί, μια 18χρονη κοπέλα, η Μαίρη Σέλεϊ, εμπνεύστηκε μια ιστορία για έναν επιστήμονα που ζωντανεύει το δημιούργημά του: τον Φρανκενστάιν.

Από την άλλη πλευρά του κόσμου, οι ζωγράφοι αποτύπωναν τους κόκκινους ουρανούς και τα παγωμένα τοπία που δημιούργησε το ηφαίστειο, ενώ οι κυβερνήσεις άρχισαν να καταγράφουν, για πρώτη φορά, τα παγκόσμια καιρικά δεδομένα, γεννώντας την πρώτη μορφή της μετεωρολογίας όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Η έκρηξη του Ταμπόρα ήταν μια υπενθύμιση της δύναμης της φύσης, αλλά και της ευαλωτότητας του ανθρώπου απέναντι στα στοιχεία της. Ένα γεγονός που άλλαξε το κλίμα, τις κοινωνίες και ίσως, χωρίς να το καταλάβουμε τότε, την ίδια την πορεία της τέχνης και της επιστήμης.