Σήμερα έμαθα: Τι ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα ζώα κατά τον Αριστοτέλη;

Ο Αριστοτέλης ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που αναγνώρισε το γέλιο ως αποκλειστικό γνώρισμα του ανθρώπου. Στο έργο του «Περί μερών ζώων» (De Partibus Animalium, 673a), σημειώνει χαρακτηριστικά:

«Μόνον ο άνθρωπος έχει το ικανόν γελᾶν», δηλαδή μόνο ο άνθρωπος είναι ικανός να γελά.

Για τον Αριστοτέλη, το γέλιο δεν είναι απλώς μια αντίδραση ευθυμίας, αλλά ένδειξη λογικής επίγνωσης και συναισθηματικής νοημοσύνης. Συνδέεται με την ικανότητα του ανθρώπου να αντιλαμβάνεται την ειρωνεία, το παράδοξο και το αστείο, στοιχεία που απαιτούν κρίση και αυτοσυνείδηση.

Η θέση αυτή εντάσσεται στη γενικότερη αριστοτελική θεώρηση ότι ο άνθρωπος είναι το “ζῷον λογικόν”, το ον που διαθέτει λόγο και σκέψη. Το γέλιο, λοιπόν, γίνεται για τον φιλόσοφο έκφραση της ανθρώπινης διάνοιας, του πνεύματος που μπορεί να βλέπει πέρα από την επιφάνεια των πραγμάτων.

Αιώνες αργότερα, η ιδέα αυτή παραμένει ζωντανή: το γέλιο, σημάδι χαράς και συνείδησης, εξακολουθεί να θυμίζει πως η ανθρωπιά μας δεν μετριέται μόνο με τη λογική, αλλά και με την ικανότητά μας να γελάμε και να χαμογελάμε.