Η χώρα που κλείνει τις φυλακές της και η κοινωνία της είναι πιο ασφαλής!

Στην Ολλανδία συμβαίνει κάτι που μοιάζει απίστευτο για πολλές άλλες χώρες: οι φυλακές αδειάζουν. Τόσο πολύ, που πολλές από αυτές έχουν ήδη κλείσει, μετατρέποντας παλιά σωφρονιστικά ιδρύματα σε πολιτιστικά κέντρα, κινηματογράφους και χώρους δημιουργίας. Ένα από αυτά είναι και η εμβληματική “Dome” στο Χάαρλεμ, ένα μνημειακό κτίριο του 1901 που πλέον φιλοξενεί… σινεμά.

Την ίδια στιγμή, χώρες όπως η Βρετανία αντιμετωπίζουν μια πρωτοφανή κρίση υπερπληθυσμού στις φυλακές τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Βρετανός υπουργός φυλακών, James Timpson, δηλώνει πλέον ανοιχτά ότι η Ολλανδία αποτελεί πηγή έμπνευσης.

Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτήν την εντυπωσιακή εξέλιξη;

Μια πτώση 40% – Αλλά όχι από «μαγικές» πολιτικές

Η ολλανδική φυλακή δεν άδειασε επειδή κάποιοι πολιτικοί υιοθέτησαν μια νέα, επαναστατική πολιτική.
Σύμφωνα με ειδικούς, η αλήθεια είναι λιγότερο εντυπωσιακή – και περισσότερο… κοινωνιολογική:

• Μείωση βίαιων εγκλημάτων τις τελευταίες δεκαετίες
• Μετάβαση πολλών εγκλημάτων στο διαδίκτυο, όπου είναι πιο «αόρατα»
• Λιγότερες υποθέσεις φτάνουν τελικά στο δικαστήριο, άρα μειώνεται και ο αριθμός όσων καταλήγουν στη φυλακή

Ο εγκληματολόγος Francis Pakes εξηγεί ότι, ενώ η βία μειώνεται, άλλα είδη εγκλήματος απλώς μετακινούνται σε περιοχές λιγότερο ορατές στις αρχές. Το αποτέλεσμα; Λιγότερες βαριές ποινικές υποθέσεις και λιγότερες καταδίκες.

Η Ολλανδική φιλοσοφία: «Η φυλακή συχνά κάνει περισσότερο κακό παρά καλό»

Εδώ όμως είναι το πραγματικό κλειδί.

Στην Ολλανδία υπάρχει βαθιά κατανόηση ότι η φυλάκιση δεν “διορθώνει” αυτόματα τον άνθρωπο. Αντίθετα:

• Μπορεί να κάνει έναν παραβάτη πιο σκληρό
• Μπορεί να τον συνδέσει με ακόμα μεγαλύτερα εγκληματικά δίκτυα
• Μπορεί να του καταστρέψει δουλειά, σπίτι, κοινωνικές σχέσεις
• Και μετά τη μικρή του ποινή, επιστρέφει στην κοινωνία πιο αποξενωμένος από ποτέ

Γι’ αυτό οι ολλανδοί δικαστές προτιμούν συχνά κοινοτική εργασία, αναστολή ή εναλλακτικές ποινές, ειδικά για ήσσονος σημασίας αδικήματα.

Και τα στοιχεία είναι σαφή: Αυτές οι ποινές μειώνουν την υποτροπή και κοστίζουν λιγότερο.

Η ιστορική κληρονομιά που διαμόρφωσε τη νοοτροπία

Ένα απροσδόκητο στοιχείο: Μετά τις θηριωδίες της ναζιστικής κατοχής, η ολλανδική κοινωνία ανέπτυξε μια έντονη αντίσταση στις υπερβολικά μεγάλες ποινές. Αυτό διαμόρφωσε μια κουλτούρα όπου η φυλάκιση θεωρείται ύστατη λύση, όχι επίδειξη πυγμής.

Αντίθετα, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ, πολλοί πολιτικοί πιστεύουν ότι οι αυστηρότερες ποινές τούς κάνουν να φαίνονται πιο «σκληροί» και αποτελεσματικοί.

Η Ολλανδία δείχνει ότι υπάρχει άλλη πορεία

Παρά τις άδειες φυλακές, η χώρα παραμένει μία από τις ασφαλέστερες στη δυτική Ευρώπη. Οι Ολλανδοί περπατούν χωρίς φόβο τα βράδια, σε αντίθεση με πολλές περιοχές της Βρετανίας.

Και αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο μάθημα προς τον κόσμο:

• Δεν χρειάζεται περισσότερη φυλακή για περισσότερη ασφάλεια.
• Δεν είναι νομοτέλεια ότι ο αριθμός των κρατουμένων πρέπει να αυξάνεται.

Το Νορβηγικό μοντέλο: Ακόμα πιο ριζοσπαστικό

Οι Βρετανοί αξίζει να κοιτάξουν και προς Νορβηγία:
Μικρές φυλακές, ανθρώπινες συνθήκες, έμφαση στην επανένταξη και όχι στην τιμωρία.

Εκεί οι κρατούμενοι ζουν σε ένα περιβάλλον που μοιάζει όσο γίνεται περισσότερο με την πραγματικότητα. Έχουν δυνατότητα εκπαίδευσης, δουλειάς και κοινωνικών δεξιοτήτων – κι έτσι επιστρέφουν στη ζωή χωρίς το σοκ της ακραίας απομόνωσης.

Το αποτέλεσμα; Μία από τις χαμηλότερες υποτροπές στον κόσμο.

Και τώρα; Μια νέα εποχή για τον σωφρονισμό;

Η Βρετανία βρίσκεται στα όριά της. Οι φυλακές της είναι υπερπλήρεις, οι συνθήκες συχνά απάνθρωπες, και η υποτροπή υψηλή. Αν ο υπουργός Timpson πράγματι θέλει αλλαγή, η Ολλανδία και η Νορβηγία δείχνουν ξεκάθαρα τον δρόμο.

Δεν είναι θέμα «ποιοι είναι σκληροί» και ποιοι όχι. Είναι θέμα τι πραγματικά λειτουργεί. Και η Ολλανδία απέδειξε: Μια κοινωνία μπορεί να γίνει πιο ασφαλής… κλείνοντας φυλακές αντί να ανοίγει νέες.