Σήμερα έμαθα: Γιατί μπορείς να βελτιώσεις τη μνήμη σου διαβάζοντας... ανάποδα

Κι όμως, αυτό το φαινομενικά παράξενο «τρικ» δεν είναι viral κόλπο, αλλά μία τεχνική που στηρίζεται σε πραγματικά νευρογνωστικά ευρήματα. Η αντιστροφή της κατεύθυνσης στην ανάγνωση, είτε πρόκειται για ανάποδο κείμενο, είτε για ανάγνωση από το τέλος προς την αρχή, ενεργοποιεί διαφορετικά νευρωνικά μονοπάτια από εκείνα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή, αυτόματη ανάγνωση. Κι έτσι ο εγκέφαλος αναγκάζεται να δουλέψει… λίγο πιο σκληρά.

Όταν διαβάζουμε κανονικά, βασιζόμαστε σε μια σειρά από «αυτοματισμούς». Αναγνωρίζουμε λέξεις με μια ματιά, προβλέπουμε νοήματα, συμπληρώνουμε συμφραζόμενα. Όλη αυτή η διαδικασία είναι τόσο ριζωμένη μέσα μας που δεν απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια από τον εγκέφαλο. Το πρόβλημα; Η χαμηλή γνωστική προσπάθεια συνδέεται συχνά με χαμηλότερη κατακράτηση πληροφορίας. Με απλά λόγια, θυμόμαστε λιγότερα από όσα νομίζουμε.

Αντίθετα, η ανάγνωση ανάποδα διακόπτει αυτούς τους μηχανισμούς αυτοματισμού. Η αναστροφή αναγκάζει τον εγκέφαλο να επεξεργαστεί κάθε λέξη σαν να ήταν «καινούρια». Αυτό ενεργοποιεί ταυτόχρονα περισσότερα γνωστικά κυκλώματα: από τα οπτικά κέντρα μέχρι τα γλωσσικά και τα συστήματα συγκέντρωσης. Η αυξημένη αυτή προσπάθεια λειτουργεί σαν πνευματικό βάρος — κι όπως ακριβώς οι μύες δυναμώνουν όταν αντιστέκονται σε μεγαλύτερη επιβάρυνση, έτσι και η μνήμη ενισχύεται.

Μελέτες στη γνωστική ψυχολογία δείχνουν ότι η συγκεκριμένη τεχνική μπορεί να αυξήσει την κατακράτηση πληροφορίας έως και 15%. Το ποσοστό είναι εντυπωσιακό αν σκεφτούμε ότι δεν απαιτεί ούτε εργαλεία, ούτε ιδιαίτερο χρόνο. Μερικά λεπτά ανάγνωσης ανάποδα μπορούν να λειτουργήσουν ως «προθέρμανση» πριν από μελέτη, παρουσίαση, ή απαιτητική εργασία. Παράλληλα, εκπαιδεύουν την προσοχή, μειώνουν τον γνωστικό αυτοματισμό και βοηθούν στην καταπολέμηση της πνευματικής κόπωσης.

Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι το όφελος δεν περιορίζεται μόνο στη μνήμη. Η ανάγνωση ανάποδα θεωρείται μορφή «γνωστικής παρέκκλισης», μιας τεχνικής που χρησιμοποιούν και οι επιστήμονες της δημιουργικότητας για να «ξεκολλήσει» ο εγκέφαλος από συνηθισμένα μοτίβα σκέψης. Όταν κάτι που θεωρούμε δεδομένο ξαφνικά παύει να είναι εύκολο, ο εγκέφαλος αναγκάζεται να αυτοσχεδιάσει. Και σε αυτή την προσπάθεια, όχι μόνο μαθαίνουμε καλύτερα — σκεφτόμαστε και πιο ευρηματικά.

Με άλλα λόγια, το ανάποδο διάβασμα είναι λιγότερο «trick» και περισσότερο εργαλείο. Κάνει την πληροφορία να γράφεται βαθύτερα, ενεργοποιεί γνωστικές λειτουργίες που μένουν συχνά «στο ρελαντί» και προσφέρει μια απλή, αλλά εντυπωσιακά αποτελεσματική τεχνική για όποιον θέλει ένα boost συγκέντρωσης και μνήμης. Γιατί, τελικά, το μυαλό δυναμώνει όταν το βάζουμε να κάνει πράγματα… που δεν του έρχονται φυσικά.