Σήμερα έμαθα: Ο λόγος που η πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα θεωρήθηκε... «ανάρμοστη»

Η χριστουγεννιάτικη κάρτα, αυτό το μικρό χαρτί με τις ευχές που σήμερα θεωρείται σχεδόν αυτονόητο κομμάτι των γιορτών, είχε μια απρόσμενα αμφιλεγόμενη αρχή.

Η πρώτη γνωστή χριστουγεννιάτικη κάρτα στάλθηκε το 1843 στο Λονδίνο και όχι μόνο δεν ενθουσίασε τους πάντες, αλλά προκάλεσε και έντονες αντιδράσεις. Για την εποχή της, θεωρήθηκε προκλητική και… ανάρμοστη.

Τη σύλληψη είχε ο Sir Henry Cole, δημόσιος λειτουργός και πρωτοπόρος στον χώρο της εκπαίδευσης και του πολιτισμού, ο οποίος αναζητούσε έναν γρήγορο τρόπο να στείλει ευχές στους φίλους και τους συνεργάτες του. Ανέθεσε στον καλλιτέχνη John Callcott Horsley να σχεδιάσει μια κάρτα που θα απεικόνιζε μια οικογένεια να γιορτάζει τα Χριστούγεννα, με τη λέξη «A Merry Christmas and a Happy New Year to You».

Το πρόβλημα δεν ήταν το μήνυμα, αλλά η εικόνα. Στο κέντρο της κάρτας, τα μέλη της οικογένειας —ανάμεσά τους και παιδιά— φαίνονται να σηκώνουν ποτήρια κρασί σε μια πρόποση. Για τη βικτωριανή κοινωνία, που ήταν βαθιά συντηρητική και ιδιαίτερα αυστηρή σε ζητήματα ηθικής, η απεικόνιση ανηλίκων με αλκοόλ θεωρήθηκε ανάρμοστη και επικίνδυνη. Ορισμένοι σχολιαστές της εποχής κατηγόρησαν την κάρτα ότι προωθεί την ανηθικότητα και την κακή συμπεριφορά.

Παρά τις αντιδράσεις, η κάρτα τυπώθηκε σε περίπου 1.000 αντίτυπα και πωλήθηκε στο κοινό, σηματοδοτώντας άθελά της τη γέννηση μιας νέας χριστουγεννιάτικης παράδοσης. Αν και αρχικά η ιδέα δεν εξαπλώθηκε άμεσα, μέσα στις επόμενες δεκαετίες οι χριστουγεννιάτικες κάρτες έγιναν ολοένα και πιο δημοφιλείς, ειδικά με τη μείωση του κόστους εκτύπωσης και την ανάπτυξη του ταχυδρομικού συστήματος.

Σήμερα, η εικόνα μιας οικογένειας που υψώνει ποτήρια για να γιορτάσει δύσκολα θα προκαλούσε σάλο. Αντίθετα, η πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα θυμίζει πόσο αλλάζουν οι κοινωνικές αντιλήψεις με τον χρόνο — και πώς ακόμη και οι πιο αγαπημένες μας γιορτινές παραδόσεις ξεκίνησαν κάποτε ως κάτι «ακατάλληλο».