Σήμερα έμαθα: Η χριστουγεννιάτικη μουσική μειώνει το στρες αλλά με μία προϋπόθεση…

Η χριστουγεννιάτικη μουσική έχει συνδεθεί όσο λίγα πράγματα με τη θαλπωρή των γιορτών. Από τις πρώτες νότες ενός γνώριμου τραγουδιού, πολλοί νιώθουν μια άμεση χαλάρωση, σαν το σώμα και το μυαλό να μπαίνουν αυτόματα σε «holiday mode».

Και δεν είναι ιδέα μας: έρευνες δείχνουν ότι η μουσική των γιορτών μπορεί πράγματι να μειώσει το στρες, να βελτιώσει τη διάθεση και να δημιουργήσει αίσθηση ασφάλειας και οικειότητας.

Ο λόγος βρίσκεται στον τρόπο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη μουσική. Τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια είναι συνήθως προβλέψιμα, με απλές μελωδίες και επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Αυτό βοηθά το νευρικό σύστημα να «χαμηλώσει ταχύτητα», μειώνοντας την κορτιζόλη – την ορμόνη του στρες.

Παράλληλα, ενεργοποιούνται περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μνήμη και το συναίσθημα, φέρνοντας στο προσκήνιο εικόνες από παιδικά Χριστούγεννα, οικογενειακές στιγμές και εμπειρίες ασφάλειας.

Ωστόσο, εδώ μπαίνει η κρίσιμη προϋπόθεση. Η ίδια μουσική που σε χαλαρώνει στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα όταν ακούγεται διαρκώς, υποχρεωτικά και χωρίς επιλογή. Μελέτες δείχνουν ότι όταν οι άνθρωποι εκτίθενται σε γιορτινή μουσική σε χώρους εργασίας, καταστήματα ή δημόσιους χώρους για πολλές ώρες, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι αυξημένος εκνευρισμός και ψυχική κόπωση. Ο εγκέφαλος, αντί να χαλαρώνει, μπαίνει σε κατάσταση υπερδιέγερσης.

Η βασική διαφορά βρίσκεται στον έλεγχο. Όταν επιλέγουμε εμείς πότε και πώς θα ακούσουμε χριστουγεννιάτικη μουσική, λειτουργεί σαν ένα ήπιο «κουμπί αποσυμπίεσης».

Όταν όμως μας επιβάλλεται, ειδικά σε περιόδους που ήδη έχουμε άγχος ή πίεση, μετατρέπεται σε έναν ακόμη θόρυβο που ζητά την προσοχή μας. Δεν είναι τυχαίο ότι εργαζόμενοι σε καταστήματα αναφέρουν συχνά πως μετά από εβδομάδες συνεχούς έκθεσης στα ίδια τραγούδια, η αρχική ευφορία εξαφανίζεται.

Υπάρχει και ένας ακόμη παράγοντας: το συναισθηματικό φορτίο. Για πολλούς ανθρώπους οι γιορτές δεν είναι μόνο χαρά, αλλά συνδέονται με απώλειες, μοναξιά ή δύσκολες αναμνήσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η έντονη χριστουγεννιάτικη μουσική μπορεί να ενισχύσει τη μελαγχολία αντί να τη μειώσει. Ο εγκέφαλος δεν «ακούει» απλώς ήχους· ανασύρει βιώματα.

Το συμπέρασμα είναι απλό αλλά αποκαλυπτικό: η χριστουγεννιάτικη μουσική λειτουργεί καλύτερα σαν επιλογή και όχι σαν υποχρέωση. Σε μικρές δόσεις, στον σωστό χρόνο και με τη σωστή διάθεση, μπορεί να γίνει σύμμαχος στη χαλάρωση και τη μείωση του στρες.

Όταν όμως γίνεται φόντο χωρίς διαφυγή, χάνει τη μαγεία της. Ίσως τελικά το μυστικό των γιορτών να μην είναι να ακούμε περισσότερη μουσική, αλλά να την ακούμε όταν πραγματικά τη χρειαζόμαστε.