Σήμερα έμαθα: Η Monopoly δεν ήταν παιχνίδι για διασκέδαση αλλά μάθημα κατά του καπιταλισμού

Σήμερα είναι το πιο διάσημο επιτραπέζιο στον κόσμο, αλλά το Monopoly όταν δημιουργήθηκε δεν είχε σκοπό να γεμίσει τα βράδια μας με ζάρια και φιλονικίες.

Αντίθετα, γεννήθηκε ως ένα εργαλείο για να δείξει πόσο άδικο και καταστροφικό μπορεί να είναι το σύστημα της ανεξέλεγκτης ιδιοκτησίας γης.

Η πρώτη εκδοχή ονομαζόταν The Landlord’s Game και σχεδιάστηκε το 1904 από την Ελίζαμπεθ Μάγκι, μια Αμερικανίδα ακτιβίστρια και συγγραφέα. Στόχος της ήταν να αποδείξει με τρόπο απλό και κατανοητό πώς οι μεγάλες εταιρείες και οι ιδιοκτήτες μονοπωλιακής γης «στραγγίζουν» τους απλούς πολίτες.

Οι δύο εκδοχές του ίδιου παιχνιδιού

Η Μάγκι δεν έφτιαξε μόνο έναν πίνακα, αλλά δύο εκδοχές:

Η «αντικαπιταλιστική» εκδοχή, όπου οι παίκτες μοιράζονταν τα κέρδη και όλοι ευημερούσαν.

Η «μονοπωλιακή» εκδοχή, όπου ένας παίκτης γινόταν σταδιακά πλουσιότερος καταστρέφοντας τους υπόλοιπους.

Σκοπός της; Να δείξει πως το πρώτο μοντέλο έφερνε ευημερία και ισότητα, ενώ το δεύτερο οδηγούσε στη φτώχεια και τη συγκέντρωση πλούτου σε λίγα χέρια.

Από εκπαιδευτικό εργαλείο σε παγκόσμιο φαινόμενο

Το παιχνίδι διαδόθηκε σε πανεπιστήμια και κοινότητες ακτιβιστών, ώσπου τη δεκαετία του ’30 έπεσε στα χέρια του Τσαρλς Ντάροου. Εκείνος το παρουσίασε ως δική του εφεύρεση στην Parker Brothers, η οποία το μετονόμασε σε Monopoly και το μετέτρεψε σε εμπορικό φαινόμενο.

Η αρχική δημιουργός, η Μάγκι, πήρε μόλις 500 δολάρια για τα δικαιώματα, χωρίς καμία προμήθεια από τις εκατομμύρια πωλήσεις που ακολούθησαν.

Το παράδοξο της επιτυχίας

Σήμερα, το Monopoly παίζεται σε πάνω από 100 χώρες και έχει μεταφραστεί σε 37 γλώσσες. Ωστόσο, το ειρωνικό στοιχείο παραμένει: ένα παιχνίδι που ξεκίνησε για να κατηγορήσει τις αδικίες του καπιταλισμού, έγινε τελικά σύμβολο της αγοράς και της κερδοσκοπίας.

Ίσως η μεγαλύτερη ειρωνεία είναι ότι η «μονοπωλιακή» εκδοχή — η πιο σκοτεινή πλευρά του παιχνιδιού — είναι εκείνη που επικράτησε και γοήτευσε τον κόσμο.