Ανοια: Τα πρώτα «καμπανάκια» χτυπούν μέχρι και 20 χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα

Μπορεί η άνοια να γίνεται εμφανής σε προχωρημένο στάδιο, όμως οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η νόσος ξεκινά να «δουλεύει» στον εγκέφαλο πολύ νωρίτερα – ακόμα και 20 χρόνια πριν τα πρώτα ξεκάθαρα σημάδια.

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες από το Ινστιτούτο Επιστήμης Εγκεφάλου Allen στο Σιάτλ, η άνοια αναπτύσσεται σε δύο στάδια. Το πρώτο στάδιο, που χαρακτηρίζεται ως «αόρατη φάση», ξεκινά δεκαετίες πριν διαγνωστεί η νόσος. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προκαλούνται βλάβες σε λίγα, αλλά ευάλωτα κύτταρα του εγκεφάλου, ειδικά σε περιοχές που σχετίζονται με τον χωρικό προσανατολισμό.

Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί ασθενείς χάνουν την αίσθηση του προσανατολισμού τους αρκετά νωρίς, πριν εμφανιστούν αλλοιώσεις στις απεικονίσεις του εγκεφάλου. Όπως δήλωσε ο καθηγητής Μάικλ Χόρνμπεργκερ από το Πανεπιστήμιο του East Anglia, αυτή η απώλεια είναι πιθανώς ένα από τα πρώτα σημάδια της νόσου του Αλτσχάιμερ.

Το δεύτερο στάδιο έρχεται αργότερα, όταν στον εγκέφαλο αρχίζει να συσσωρεύεται μεγάλη ποσότητα των πρωτεϊνών Tau και αμυλοειδούς. Αν και όλοι οι εγκέφαλοι διαθέτουν αυτές τις πρωτεΐνες με την πάροδο της ηλικίας, η υπερσυσσώρευσή τους οδηγεί στον σχηματισμό πλακών και συσπειρώσεων, που σχετίζονται άμεσα με τη γνωστική εξασθένηση, τη δυσκολία στη μνήμη, στη γλώσσα και στη λογική σκέψη.

Για τη μελέτη αυτή, οι ερευνητές ανέλυσαν εγκεφάλους 84 ατόμων με Αλτσχάιμερ, χρησιμοποιώντας τεχνικές μηχανικής μάθησης για να εντοπίσουν τα επίπεδα των δύο πρωτεϊνών. Ακόμα και σε περιπτώσεις όπου τα επίπεδα ήταν χαμηλά, εντοπίστηκαν σημάδια φθοράς – κυρίως η απώλεια σημαντικών νευρώνων που παίζουν ρυθμιστικό ρόλο στον εγκέφαλο.

Ο καθηγητής νευροεπιστήμης Δρ Μαριάνο Γκαμπίτο, που ηγήθηκε της μελέτης, τόνισε ότι αυτή η εκφύλιση επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου, καθώς η νόσος εξαπλώνεται σε περιοχές που σχετίζονται με τη γλώσσα και τη μνήμη. Παράλληλα, προηγούμενη έρευνα με άτομα που είχαν οικογενειακό ιστορικό Αλτσχάιμερ έδειξε πως όσοι εμφάνιζαν υψηλά επίπεδα των δύο πρωτεϊνών είχαν και μεγαλύτερες πιθανότητες απώλειας μνήμης και ελλιπούς συγκέντρωσης.

Η αναγνώριση των πρώτων κυττάρων που προσβάλλονται είναι κομβική για την πρόληψη, λένε οι ειδικοί. Εάν εντοπιστούν νωρίς, θα μπορούσαν να προστατευτούν, επιβραδύνοντας ή και αποτρέποντας την πορεία της νόσου.

Όπως σημείωσε και ο Δρ Ίγκορ Καμάργκο Φόντανα της Alzheimer’s Association: «Η μακρά, σιωπηλή περίοδος πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων είναι μια χρυσή ευκαιρία για πρώιμο εντοπισμό και παρέμβαση – ίσως ακόμη και για πρόληψη».