«Κοινωνικός θάνατος»: Η σιωπηλή πανδημία που πλήττει 750.000 Γάλλους ηλικιωμένους

Η ακραία μοναξιά στους ηλικιωμένους της Γαλλίας έχει εκτιναχθεί μέσα σε λιγότερο από μια δεκαετία. Σύμφωνα με την οργάνωση Les Petits Frères des Pauvres, περίπου 750.000 άνθρωποι άνω των 60 ετών βρίσκονται σε κατάσταση που χαρακτηρίζεται ως «κοινωνικός θάνατος».

Αυτό σημαίνει ότι δεν συναντούν ποτέ ή σχεδόν ποτέ άλλους ανθρώπους, ούτε οικογένεια ούτε φίλους ούτε γείτονες. Πρόκειται για το 4% του πληθυσμού της χώρας άνω των 60 ετών.

Η νέα μελέτη του ινστιτούτου CSA, που διεξήχθη τον Απρίλιο του 2025, καταγράφει μια αύξηση 150% από το 2017, όταν οι απομονωμένοι ηλικιωμένοι ήταν περίπου 300.000. Μόνο από το 2021 –τη χρονιά που η πανδημία Covid-19 είχε παγώσει τις κοινωνικές σχέσεις– ο αριθμός έχει εκτοξευθεί κατά 42%.

Ιστορίες πίσω από τους αριθμούς

Η Μισέλ, 83 ετών, δεν παντρεύτηκε ποτέ ούτε απέκτησε παιδιά. Όταν πέθαναν οι γονείς της, βρέθηκε ξαφνικά μόνη. «Η μοναξιά με κατέβαλε, το αλκοόλ έγινε το καταφύγιό μου», λέει. Οι επαφές της περιορίζονται σε ένα σπάνιο τηλεφώνημα με μια παλιά φίλη και έναν περίπατο τον μήνα με γείτονες.

Ο 77χρονος Ντανιέλ, πρώην χημικός στον αγροδιατροφικό τομέα, βυθίστηκε στην απομόνωση μετά τον θάνατο της συζύγου του το 2021. Χωρίς παιδιά, με αδελφή επίσης χωρίς οικογένεια και με φίλους που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, αισθάνεται ότι έχει μείνει εντελώς μόνος.

Η πανδημία που άφησε μόνιμα τραύματα

Η γήρανση του πληθυσμού εξηγεί μέρος του φαινομένου, αλλά η πανδημία επιδείνωσε δραματικά την κατάσταση. Οι πιο ευάλωτοι ηλικιωμένοι δεν κατάφεραν να επαναφέρουν τις κοινωνικές τους συνήθειες. Το 2025, σχεδόν 1,5 εκατομμύριο ηλικιωμένοι δεν βλέπουν ποτέ ή σχεδόν ποτέ τα παιδιά ή τα εγγόνια τους, αριθμός τριπλάσιος σε σχέση με το 2017. Παράλληλα, 3,2 εκατομμύρια άτομα άνω των 60 ετών δεν έχουν καθόλου απογόνους, στοιχείο που ενισχύει την κοινωνική απομόνωση.

Η σκοτεινή πλευρά: αυτοκτονίες και υγεία

Η μοναξιά δεν είναι απλώς ψυχολογική πληγή, αλλά και ζήτημα ζωής και θανάτου. Το ποσοστό αυτοκτονιών στους ηλικιωμένους 85-94 ετών ανήλθε το 2022 σε 35,2 ανά 100.000, σχεδόν διπλάσιο από τον γενικό πληθυσμό. Παράγοντες όπως η απουσία στενών συγγενών, η αδυναμία χρήσης του διαδικτύου, τα χαμηλά εισοδήματα και η απώλεια αυτονομίας αυξάνουν τον κίνδυνο πλήρους απομόνωσης.

Ο «αόρατος» πληθυσμός της Γαλλίας

Οι αριθμοί δείχνουν μια σκληρή πραγματικότητα: εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι άνω των 60 ζουν σαν να έχουν ήδη «εξαφανιστεί» από την κοινωνία. Η ένωση Les Petits Frères des Pauvres προειδοποιεί ότι η αντιμετώπιση του φαινομένου είναι επείγουσα, όχι μόνο για λόγους ανθρωπιάς αλλά και για τη δημόσια υγεία.