Γιατί η συμφωνία ειρήνης του Τραμπ μπορεί ανά πάσα στιγμή να τιναχτεί στον αέρα

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που συχνά αυτοπροσδιορίζεται ως «ειρηνοποιός» και έχει κατά καιρούς διεκδικήσει το Νόμπελ, πέτυχε τη Δευτέρα μια διπλωματική εικόνα - νίκη: ηγέτες από όλο τον κόσμο πέταξαν στην Αίγυπτο για την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας για τη Γάζα.

Το δύσκολο, όμως, ξεκινά τώρα. Όπως επισημαίνουν διπλωμάτες στο Reuters, η διαρκής ειρήνη προϋποθέτει ότι ο Τραμπ θα συνεχίσει να πιέζει τον άνθρωπο του οποίου τη σύμπραξη χρειάζεται περισσότερο: τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Από τον Κλίντον έως τον Μπάιντεν, Αμερικανοί πρόεδροι δυσκολεύτηκαν να «κουμπώσουν» με τον ισχυρογνώμονα Ισραηλινό ηγέτη. Ακόμη και στελέχη της τωρινής αμερικανικής κυβέρνησης έχουν εκφράσει ενόχληση για ισραηλινές επιχειρήσεις που θεωρούνται αντιπαραγωγικές για την αμερικανική πολιτική. Παρ’ όλα αυτά, τις τελευταίες εβδομάδες ο Τραμπ κατόρθωσε να φέρει τον Νετανιάχου στο τραπέζι, να αποδεχθεί το πλαίσιο 20 σημείων και, παράλληλα, να κινητοποιήσει αραβικές πρωτεύουσες ώστε να πιέσουν τη Χαμάς για την επιστροφή όλων των Ισραηλινών ομήρων, το βασικό της διαπραγματευτικό χαρτί.

Η «ειρηνευτική στιγμή» του Τραμπ και η δύσκολη συνέχεια

Η συνέχεια προμηνύεται δυσκολότερη. Ισραήλ και Χαμάς παραμένουν βαθιά διχασμένοι σε κρίσιμες ρήτρες του σχεδίου, ενώ το Ισραήλ οδεύει προς εκλογές το 2026 με τον Νετανιάχου να ισορροπεί σε έναν εύθραυστο δεξιό συνασπισμό. «Μπαίνουμε σε χρονιά πολιτικών εκστρατειών, όπου η προτεραιότητα του Νετανιάχου μπορεί να μετατοπιστεί από τις υποχωρήσεις στη σκληρή γραμμή», σημειώνει ο Νίμροντ Γκόρεν (Mitvim).

Κατά ειρωνικό τρόπο, η δύναμη του σχεδίου Τραμπ, η δημιουργική ασάφεια, είναι και η αχίλλειος πτέρνα του. Το κείμενο αφήνει πολλά ανοιχτά για μετέπειτα διαπραγμάτευση, κάτι που επέτρεψε την τελετή υπογραφής, αλλά καθιστά την εφαρμογή του εξαιρετικά εύθραυστη. Ζήτημα - κλειδί; Η ρήτρα αφοπλισμού της Χαμάς και ο αποκλεισμός της από τη μελλοντική διοίκηση της Γάζας. Παρότι η οργάνωση συνέπραξε γενικά στο πλαίσιο, η επίσημη απάντησή της δεν κατονομάζει αυτές τις δεσμεύσεις και στελέχη της υπονοούν ρόλο στη μεταπολεμική διακυβέρνηση.

Ο Νετανιάχου, οι εκλογές και οι ακροδεξιοί σύμμαχοι

Στην εξίσωση παρεμβάλλεται και η ισραηλινή εσωτερική πολιτική. Οι ακροδεξιοί εταίροι Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμότριτς απειλούν με ρήξη αν οι επιχειρήσεις κατά της Χαμάς παγώσουν χωρίς «πλήρη παράδοση» της οργάνωσης. Παράλληλα, η μνεία του σχεδίου στην προοπτική παλαιστινιακού κράτους είναι τοξική για τμήμα της ισραηλινής κοινής γνώμης μετά την 7η Οκτωβρίου, αλλά κρίσιμη για να κρατηθούν στο τραπέζι τα αραβικά κράτη-μεσολαβητές, όπως επισημαίνει ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ Νταν Σαπίρο.

Ο Τραμπ αξιοποιεί και το κεφάλαιο εμπιστοσύνης που έχει συσσωρεύσει στο Ισραήλ (Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα, αναγνώριση Γκολάν κ.ά.). Αυτό του επιτρέπει να εμφανίζεται σκληρότερος: να απαιτεί απολογίες (όπως στον εμίρη του Κατάρ μετά από αποτυχημένο πλήγμα που αφορούσε διαπραγματευτές) και να πιέζει για υπογραφές. «Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Τραμπ είναι ότι είναι δημοφιλέστερος στο Ισραήλ από τον Νετανιάχου», σχολιάζει ο Τζον Άλτερμαν (CSIS). «Μπορεί να στηρίξει, ή να υπονομεύσει, το πολιτικό του μέλλον».

Η ασάφεια του σχεδίου: Σωτηρία ή παγίδα;

Συμπέρασμα των αναλυτών: η τελετή ήταν το εύκολο μέρος. Αν ο αφοπλισμός της Χαμάς, η αρχιτεκτονική της επόμενης μέρας στη Γάζα και η ευαίσθητη αναφορά σε κρατική προοπτική δεν αποσαφηνιστούν γρήγορα, το σχέδιο κινδυνεύει να εκτροχιαστεί από την ίδια την ασάφεια που το γέννησε.

Για την ώρα, ο Λευκός Οίκος κρατά τα ηνία· το αν θα αντέξει η συμφωνία, θα κριθεί στο πεδίο της εφαρμογής και στην κάλπη του Ισραήλ.