Είναι τελικά πιο έξυπνα τα παιδιά του χειμώνα; Τι δείχνουν οι τελευταίες μελέτες

Για δεκαετίες, κυκλοφορεί η πεποίθηση ότι τα παιδιά που γεννιούνται τους τελευταίους μήνες του χρόνου — από Οκτώβριο έως Δεκέμβριο — έχουν ένα μικρό «νοητικό προβάδισμα».

Η θεωρία αυτή ενισχύθηκε από μια μελέτη του Χάρβαρντ, η οποία παρακολούθησε για επτά χρόνια «χειμερινά μωρά» και διαπίστωσε ότι παρουσίαζαν υψηλότερες βαθμολογίες IQ και πιο ανεπτυγμένες δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το γεγονός ότι αυτά τα παιδιά είναι συνήθως τα μικρότερα στην τάξη τα ωθεί να προσπαθούν περισσότερο, αναπτύσσοντας έτσι μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και δημιουργικότητα.

Ωστόσο, οι πιο πρόσφατες μελέτες αμφισβητούν αυτή τη ρομαντική ιδέα. Μια εκτεταμένη ιαπωνική έρευνα του 2023, δημοσιευμένη στο περιοδικό Labour Economics, ανέλυσε δεδομένα από πάνω από ένα εκατομμύριο μαθητές και κατέληξε στο αντίθετο συμπέρασμα: τα παιδιά που γεννιούνται αργότερα μέσα στο σχολικό έτος, και συνεπώς είναι τα νεότερα της τάξης, αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Οι ερευνητές παρατήρησαν χαμηλότερες επιδόσεις στις εξετάσεις, αλλά και πιο αδύναμες δεξιότητες όπως ο αυτοέλεγχος και η επιμονή — και μάλιστα, τα κενά αυτά δεν εξαφανίζονται εντελώς μέχρι το τέλος του σχολείου.

Η θεωρία πίσω από αυτή τη διαφορά είναι απλή: η ηλικία μερικών μηνών στην παιδική ηλικία σημαίνει μεγάλη διαφορά ωριμότητας. Ένα παιδί που γεννήθηκε τον Δεκέμβριο μπορεί να έχει σχεδόν έναν χρόνο λιγότερη εμπειρία ζωής από ένα που γεννήθηκε τον Ιανουάριο, παρότι φοιτούν στην ίδια τάξη. Αυτό το «αναπτυξιακό χάσμα» μπορεί να επηρεάσει τη συγκέντρωση, την κοινωνικότητα και την αυτοπεποίθηση. Πολλά από αυτά τα παιδιά προσπαθούν να καλύψουν τη διαφορά με επιπλέον διάβασμα ή φροντιστήρια — κάτι που ενισχύει τη γνωστική τους απόδοση, αλλά ενδέχεται να περιορίζει τον χρόνο για παιχνίδι και δημιουργικότητα.

Η ιαπωνική μελέτη βρήκε επίσης ότι τα παιδιά που γεννήθηκαν αργότερα στη χρονιά αναφέρουν χειρότερες σχέσεις με δασκάλους και συμμαθητές, κάτι που επηρεάζει τη συναισθηματική τους ανθεκτικότητα.

Παρ’ όλα αυτά, η μελέτη του Χάρβαρντ προσφέρει μια πιο αισιόδοξη οπτική: με την κατάλληλη υποστήριξη, αυτά τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν μεγαλύτερη ανεξαρτησία, ευελιξία και δημιουργικότητα, ακριβώς επειδή χρειάστηκε από νωρίς να προσπαθούν περισσότερο.

Το τελικό συμπέρασμα είναι πως ο μήνας γέννησης από μόνος του δεν καθορίζει την ευφυΐα. Η ποιότητα του περιβάλλοντος, η συναισθηματική στήριξη και οι ευκαιρίες μάθησης έχουν ασύγκριτα μεγαλύτερη σημασία. Κάθε παιδί αναπτύσσεται με τον δικό του ρυθμό — και αυτό που κάνει τη διαφορά δεν είναι αν γεννήθηκε χειμώνα ή καλοκαίρι, αλλά αν μεγάλωσε μέσα σε αγάπη, σταθερότητα και ενθάρρυνση.