Το νέφος αλκοόλης στο φεγγάρι που μπορεί να φτιάξει 400 τρισ. ποτήρια μπύρας

Μπορεί να ακούγεται σαν ανέκδοτο, αλλά είναι απολύτως αληθινό: στο διάστημα υπάρχει ένα τεράστιο νέφος αλκοόλης, τόσο μεγάλο που, θεωρητικά, θα μπορούσε να γεμίσει 400 τρισεκατομμύρια ποτήρια μπύρας.

Και όμως, αυτό το ασύλληπτο διαστρικό… μπαρ δεν είναι προϊόν φαντασίας, αλλά μια εντυπωσιακή ανακάλυψη της αστροφυσικής.

Το νέφος της μπύρας βρίσκεται 10.000 έτη φωτός μακριά

Η «πηγή» της διαστημικής αλκοόλης εντοπίστηκε στον αστερισμό του Τοξότη, περίπου 10.000 έτη φωτός από τη Γη, μέσα σε ένα γιγάντιο μοριακό νέφος γνωστό ως Sagittarius B2 (ή Sgr B2).

Το νέφος αυτό, που βρίσκεται κοντά στο κέντρο του Γαλαξία μας, είναι μια από τις μεγαλύτερες «μαγειρικές κουζίνες» του διαστήματος, όπου σχηματίζονται νέα άστρα, και μαζί τους, πολύπλοκα μόρια όπως αμινοξέα, σάκχαρα και, φυσικά, αιθανόλη, το ίδιο είδος αλκοόλης που περιέχει και το αγαπημένο μας ποτό.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν την παρουσία της αιθανόλης με ραδιοτηλεσκόπια που κατέγραψαν το «χημικό αποτύπωμα» του μορίου μέσα στο νέφος. Το Sgr B2 έχει διάμετρο περίπου 150 έτη φωτός και περιέχει τεράστιες ποσότητες σκόνης, αερίων και οργανικών ενώσεων, μεταξύ των οποίων και αιθυλική αλκοόλη σε συγκεντρώσεις που φτάνουν τα δισεκατομμύρια λίτρα.

Όχι πόσιμο, αλλά σίγουρα εντυπωσιακό

Προτού κάποιος φανταστεί μια διαστημική μπύρα, οι επιστήμονες ξεκαθαρίζουν: η αιθανόλη του διαστήματος δεν είναι πόσιμη. Το διαστρικό νέφος περιέχει επίσης φορμαλδεΰδη, αμμωνία και άλλες ουσίες που θα καθιστούσαν κάθε προσπάθεια κατανάλωσης… αυτοκτονική.

Παρόλα αυτά, η ύπαρξη τέτοιων μορίων είναι εξαιρετικά σημαντική για την κατανόηση της χημείας της ζωής, αφού η αιθανόλη ανήκει στις οργανικές ενώσεις που σχηματίζονται φυσικά στο διάστημα, δείχνοντας πως τα «συστατικά» της ζωής υπάρχουν παντού στο Σύμπαν.

Ένα «εργοστάσιο» μορίων ζωής

Το Sagittarius B2 δεν περιέχει μόνο αλκοόλη. Μέσα στο ίδιο νέφος έχουν εντοπιστεί μορικό σάκχαρο (γλυκόζη), αμινοξέα και μεθανόλη, δηλαδή τα ίδια δομικά συστατικά που στη Γη συνδέονται με τη βιολογική εξέλιξη.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τέτοια νέφη μπορεί να λειτουργούν ως διαστρικά εργαστήρια: εκεί σχηματίζονται τα μόρια που αργότερα ταξιδεύουν πάνω σε κομήτες και αστεροειδείς, «σπέρνοντας» τη ζωή σε νεαρούς πλανήτες όπως η Γη.

Fun facts από το… διαστημικό μπαρ 

• Το νέφος Sgr B2 περιέχει τόση αιθανόλη που θα χρειαζόταν χιλιάδες πλανήτες σαν τη Γη για να την αποθηκεύσουν.
• Οι αστρονόμοι το αποκαλούν χαριτολογώντας “the giant galactic pub” (το γιγάντιο γαλαξιακό μπαρ).
• Το ίδιο νέφος περιέχει επίσης φορμικό οξύ, το βασικό συστατικό του μυρμηκίσιου δηλητηρίου.
• Η θερμοκρασία του φτάνει τους –173°C, οπότε η αιθανόλη δεν είναι υγρή, αλλά παγωμένη πάνω σε κόκκους διαστημικής σκόνης.
• Η ανακάλυψη έγινε αρχικά τη δεκαετία του 1970 και επιβεβαιώθηκε με πιο σύγχρονα ραδιοτηλεσκόπια όπως το ALMA στη Χιλή.

Το Σύμπαν… ξέρει να φτιάχνει συνταγές

Από το μέλι του Τιτάνα μέχρι τα «ποτά» της Γαλαξιακής Παμπ, η αστροχημεία δείχνει ότι το Σύμπαν είναι απίστευτα δημιουργικό. Τα ίδια στοιχεία που συνθέτουν τα ποτά, τα φυτά ή το DNA μας, υπάρχουν παντού — στα αστέρια, στους κομήτες, στα νέφη σκόνης.

Ίσως, λοιπόν, το διάστημα να μην είναι τόσο ψυχρό και απρόσωπο όσο νομίζουμε. Κάπου, σε μια γωνιά του Γαλαξία, πλέει ένα τεράστιο νέφος αιθανόλης — μια υπενθύμιση ότι η χημεία της ζωής, και ίσως της απόλαυσης, είναι πραγματικά κοσμική υπόθεση.