Η λογοκλοπή που γέννησε έναν ύμνο: Η άγνωστη ιστορία του Born in the U.S.A.

«Ήταν μια κραυγή διαμαρτυρίας για όσους γύρισαν από το Βιετνάμ. Όταν το άκουσα δυνατά, ήξερα πως είχα μόλις φτιάξει κάτι απ’ τα καλύτερα της ζωής μου», θυμάται ο Μπρους Σπρίνγκστιν.

Για εκατομμύρια Αμερικανούς, το «Born in the U.S.A.» είναι κάτι παραπάνω από τραγούδι – είναι άτυπος εθνικός ύμνος. Παίζει κάθε χρόνο στην Ημέρα Ανεξαρτησίας, είναι συνυφασμένο με την εικόνα της Αμερικής, και φυσικά αποτελεί το πιο αναγνωρίσιμο κομμάτι του 76χρονου «Boss». Κυκλοφόρησε το 1984 μέσα από τον ομώνυμο δίσκο και μιλά για τους βετεράνους του πολέμου του Βιετνάμ – τους ανθρώπους που επέστρεψαν στην πατρίδα για να βρουν αδιαφορία, φτώχεια και απώλεια.

Με αφορμή την ταινία «Springsteen: Deliver from Nowhere», ο ίδιος ο καλλιτέχνης θυμάται στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο «Born to Run» (Key Books) πώς γεννήθηκε αυτό το κομμάτι – και πώς στην πραγματικότητα, προήλθε από ένα ξεχασμένο σενάριο ταινίας.

Από ένα ξεχασμένο σενάριο σε ένα παγκόσμιο ύμνο

Η ιστορία ξεκινά το 1981. Ο σκηνοθέτης Πολ Σρέιντερ (γνωστός για το Taxi Driver και το American Gigolo) στέλνει στον Σπρίνγκστιν ένα σενάριο με τίτλο «Born in the U.S.A.», ζητώντας του να γράψει τη μουσική. Ο Μπρους το άφησε στην άκρη, ώσπου λίγες μέρες αργότερα, δουλεύοντας πάνω σε ένα νέο τραγούδι με τίτλο «Vietnam», το βλέμμα του έπεσε πάνω στο σενάριο. Τότε, σχεδόν αυθόρμητα, άρχισε να τραγουδά: «I was born in the U.S.A.» – κι έτσι άλλαξε ο τίτλος και η πορεία του τραγουδιού.

Όπως γράφει ο ίδιος, «το “τσίμπησα” κατευθείαν από το σενάριο του Πολ». Η ειρωνεία; Το τραγούδι έγινε τόσο τεράστια επιτυχία, που όταν ο Σρέιντερ γύρισε την ταινία του το 1985, αναγκάστηκε να της δώσει άλλο τίτλο – «Light of Day»– που του πρότεινε ο ίδιος ο Σπρίνγκστιν ως... αποζημίωση για την άθελη λογοκλοπή.

Μια καταιγιστική ηχογράφηση

Στο στούντιο Hit Factory, ο Σπρίνγκστιν μπήκε να ηχογραφήσει χωρίς ολοκληρωμένη ενορχήστρωση. Μόνο δύο συγχορδίες, έναν τίτλο και ένα riff από συνθεσάιζερ. «Στη δεύτερη λήψη, όλα πήραν φωτιά», γράφει. «Όταν ακούσαμε το αποτέλεσμα, ήξερα ότι αυτό το τραγούδι θα με ακολουθούσε για πάντα».

Ο ήχος ήταν ωμός, ηλεκτρισμένος, γεμάτος ένταση – μια αντίφαση ανάμεσα στους σκοτεινούς στίχους και στο εκρηκτικό, σχεδόν εορταστικό ρεφρέν. Ένα «μπλουζ για φαντάρους» όπως το αποκάλεσε, που μιλούσε για πόνο, αποξένωση και τη διεκδίκηση της πατρίδας σου, ακόμα κι όταν αυτή σε έχει ξεχάσει.

Το μήνυμα πίσω από το σύνθημα

Παρότι πολλοί θεώρησαν το «Born in the U.S.A.» ένα τραγούδι πατριωτικής περηφάνιας, στην πραγματικότητα ήταν ένα τραγούδι διαμαρτυρίας. Ο αφηγητής είναι ένας άνεργος βετεράνος που επιστρέφει από τον πόλεμο για να βρει μια χώρα που δεν τον χρειάζεται πια.

«Μιλά για έναν άνθρωπο από την εργατική τάξη που νιώθει χαμένος και απομονωμένος», λέει ο Σπρίνγκστιν. «Όταν το άκουσα στη διαπασών, ήξερα ότι ήταν απ’ τα πιο δυνατά πράγματα που είχα κάνει ποτέ.»