Το 40% της ζωής σου: Η σοκαριστική αλήθεια για τον χρόνο που τρώμε μπροστά σε οθόνες

Πόσες φορές έχεις πει «πάω να χαλαρώσω λίγο» και τελικά κατέληξες να χαζεύεις οθόνες για ώρες;

Το smartphone, ο υπολογιστής, η τηλεόραση, ακόμη και τα ATM ή τα self-checkout στα μαγαζιά – όλες αυτές οι λάμπουσες επιφάνειες έχουν γίνει η προέκταση της καθημερινότητάς μας. Ζούμε μέσα σε ένα συνεχή ψηφιακό φωτισμό. Και όσο κι αν ακούγεται υπερβολικό, τα νούμερα δείχνουν πως αφιερώνουμε τεράστιο κομμάτι της ζωής μας σε αυτές.

Αν φανταστεί κανείς μια τυπική μέρα, το μοτίβο είναι ξεκάθαρο: Ξυπνάμε με το ξυπνητήρι του κινητού, από το οποίο –λες και λειτουργούμε με αυτόματο πιλότο– τσεκάρουμε αμέσως μηνύματα, ειδοποιήσεις και feeds. Μεταφερόμαστε στη δουλειά, όπου κατά 9 στις 10 περιπτώσεις η κύρια δραστηριότητα περιλαμβάνει υπολογιστή, λάπτοπ ή tablet. Στο διάλειμμα, χαζεύουμε λίγο TikTok, Instagram ή YouTube. Το βράδυ, χαλαρώνουμε με σειρές και ταινίες. Και πριν πέσει η αυλαία της μέρας, υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι θα κάνουμε «μια τελευταία ματιά» στο κινητό – που φυσικά γίνεται πολλές.

pexels

Το εντυπωσιακό –ή τρομακτικό, ανάλογα με το πώς το βλέπει κανείς– είναι πως δεν έχουμε πάντα επίγνωση αυτής της συνήθειας. Οι οθόνες είναι παντού, τόσο διακριτικά ενσωματωμένες στη ζωή μας, που ο χρόνος μπροστά τους μοιάζει με κάτι φυσικό, δεδομένο, αυτονόητο. Κι όμως, αυτός ο «λίγος» καθημερινός χρόνος συσσωρεύεται με γεωμετρική πρόοδο.

Σύμφωνα με την έρευνα της Eyesafe, μιας εταιρείας που μελετά τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας από ψηφιακές οθόνες, ένα παιδί που γεννιέται το 2025 αναμένεται να περάσει 21 ολόκληρα χρόνια της ζωής του κοιτάζοντας μια οθόνη. Ναι, χρόνια. Όχι μέρες, όχι μήνες. Χρόνια. Σε ώρες, αυτό μεταφράζεται σε περισσότερες από 181.000 ώρες μπροστά από κάποιο είδος ψηφιακής επιφάνειας.

Αν το δούμε σε αναλογία, αυτό το νούμερο αντιστοιχεί σε πάνω από το ένα τέταρτο της ανθρώπινης ζωής και –ακόμα εντυπωσιακότερο– σε περισσότερο από το 40% του χρόνου που είμαστε ξύπνιοι. Με απλά λόγια: σχεδόν μισή ζωή ξάγρυπνοι, κοιτώντας μια οθόνη.

Πρόκειται για μια πρωτοφανή μεταβολή της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Οι προηγούμενες γενιές, όσο κι αν αγαπούσαν την τηλεόραση, δεν πλησίασαν ούτε στο ελάχιστο αυτά τα μεγέθη. Η ίδια έκθεση δείχνει ότι κάποιος που γεννήθηκε το 1980 θα περάσει περίπου 8 χρόνια μπροστά σε οθόνες, ενώ όσοι γεννήθηκαν το 1960 περίπου 4 χρόνια, κυρίως λόγω τηλεόρασης και ελάχιστα από άλλες συσκευές.

Η διαφορά είναι μεγάλη. Και δεν πρόκειται απλώς για τεχνολογική εξέλιξη. Πρόκειται για αλλαγή ολόκληρου τρόπου ζωής. Το smartphone έχει γίνει ο προσωπικός μας βοηθός, ο χάρτης μας, το πορτοφόλι μας, το ρολόι μας, η πηγή διασκέδασης, ενημέρωσης, επικοινωνίας. Ζούμε σε έναν κόσμο όπου το ψηφιακό έχει γίνει πιο εύκολο και πιο άμεσο από το αναλογικό. Στείλε μήνυμα αντί να μιλήσεις. Παράγγειλε με ένα tap αντί να πας στο μαγαζί. Δες βίντεο αντί να διαβάσεις οδηγίες. Κοίτα stories αντί να βγεις μια βόλτα.

Φυσικά, δεν είναι όλα αρνητικά. Η τεχνολογία μάς έχει ανοίξει δρόμους που παλαιότερα ήταν αδιανόητοι: απομακρυσμένη εργασία, γρήγορη πρόσβαση στη γνώση, νέες μορφές δημιουργίας και κοινωνικότητας. Όμως το ερώτημα παραμένει: πώς μπορούμε να χρησιμοποιούμε τις οθόνες χωρίς να μας καταναλώνουν; Πώς βρίσκουμε ισορροπία; Και, πιο πρακτικά, πώς συνειδητοποιούμε τον πραγματικό χρόνο που περνάμε μπροστά τους;

Ίσως η πρώτη απάντηση είναι να καταλάβουμε αυτές οι ώρες δεν εξαφανίζονται μαγικά. Το μέλλον μάλλον δεν θα έχει λιγότερες οθόνες. Το στοίχημα είναι να έχουμε περισσότερη αυτοσυγκράτηση.