Μην εμπιστεύεσαι το μυαλό σου μετά τα μεσάνυχτα – Οι επιστήμονες ξέρουν

Αν έχεις βρεθεί ποτέ να κοιτάς το ταβάνι στις 2 τα ξημερώματα, αναρωτώμενος γιατί το μυαλό σου μοιάζει με σκοτεινό λούνα παρκ, η επιστήμη ίσως έχει επιτέλους την απάντηση.

Σύμφωνα με ολοένα και περισσότερες έρευνες, ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι φτιαγμένος για τη νυχτερινή βάρδια. Μετά τα μεσάνυχτα, αρχίζει να δουλεύει… εναντίον σου, γέρνοντας προς την παρορμητικότητα, τις επικίνδυνες αποφάσεις και τις βαριές, επίμονες σκέψεις που μοιάζουν πολύ πιο απειλητικές απ’ ό,τι τη μέρα.

Η νευρολόγος του Harvard, Elizabeth Klerman, που βρίσκεται πίσω από τη θεωρία «Mind After Midnight», εξηγεί πως η χημεία του εγκεφάλου αλλάζει κυριολεκτικά μετά από μια ώρα. «Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι ξύπνιοι μέσα στη νύχτα, και υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις πως ο εγκέφαλός τους δεν λειτουργεί τόσο καλά όσο την ημέρα», είπε σε συνέντευξή της το 2022. Το κάλεσμά της προς την επιστημονική κοινότητα είναι σαφές: μελετήστε το φαινόμενο πριν η εξάντληση και η βιολογία προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερη ζημιά.

Η θεωρία βασίζεται στους κιρκάδιους ρυθμούς – το εσωτερικό ρολόι του σώματος που ρυθμίζει τον ύπνο, τις ορμόνες και τη διάθεση. Την ημέρα, ο εγκέφαλος είναι συντονισμένος στην ανταμοιβή, τη συνεργασία και τη συγκέντρωση. Μετά τη δύση, όμως, αλλάζει σε λειτουργία επιβίωσης. Γινόμαστε πιο ευαίσθητοι σε απειλές και αρνητικά συναισθήματα — ένα εξελικτικό κατάλοιπο από τότε που η νύχτα σήμαινε κίνδυνο.

Οι συνέπειες είναι σύγχρονες, αλλά η ρίζα αρχαία. Οι ερευνητές τονίζουν πως οι άνθρωποι τείνουν να τρώνε υπερβολικά, να υποτροπιάζουν ή να αυτοκαταστρέφονται πιο συχνά αργά τη νύχτα. Μια μελέτη μάλιστα έδειξε ότι ο κίνδυνος αυτοκτονίας τριπλασιάζεται μεταξύ μεσάνυχτα και 6 π.μ., όταν η λογική, ο αυτοέλεγχος και η ψυχραιμία είναι στο ναδίρ. «Η αυτοκτονία, κάποτε αδιανόητη, εμφανίζεται ως διέξοδος από τη μοναξιά και τον πόνο», έγραψαν οι συντάκτες της έρευνας.

Μετά τα μεσάνυχτα, ο εγκέφαλος αρχίζει να παίζει παιχνίδια. Το ατελείωτο scroll στα social, οι καυγάδες στα σχόλια, ή το να αγοράζεις πράγματα που δεν χρειάζεσαι είναι όλα εκδηλώσεις του ίδιου ανήσυχου κυκλώματος. Χωρίς ύπνο, τα συναισθήματα τεντώνονται και η προοπτική παραμορφώνεται — μέχρι και οι πιο μικρές σκέψεις να φαίνονται τεράστιες.

Οι ερευνητές του Harvard και του Massachusetts General Research Institute πιστεύουν πως αυτή η γραμμή μελέτης μπορεί να αλλάξει όσα ξέρουμε για την αϋπνία, τις εξαρτήσεις και τις νυχτερινές βάρδιες. Για όσους μένουν ξύπνιοι από ανάγκη —νοσοκόμους, πιλότους, εργάτες— ο εγκέφαλός τους ίσως λειτουργεί σε μια «πειραγμένη» κατάσταση για ώρες.

Μέχρι να υπάρξουν περισσότερες απαντήσεις, η συμβουλή είναι μία:
Μην εμπιστεύεσαι το μυαλό σου μετά τα μεσάνυχτα.
Φάε κάτι, στείλε μήνυμα σε έναν φίλο, και πήγαινε για ύπνο.
Το μυαλό επιβιώνει στο σκοτάδι — αλλά δεν είναι φτιαγμένο να ζει εκεί.