Τα ΜΜΕ «χάνουν» μια γενιά αναγνωστών: Η τεράστια δυσπιστία των εφήβων είναι πρωτοφανής

Μια νέα εκτεταμένη έρευνα στις ΗΠΑ αποτυπώνει ένα φαινόμενο που οι ειδικοί χαρακτηρίζουν «καμπανάκι» για το μέλλον της ενημέρωσης: οι έφηβοι δεν εμπιστεύονται πια τα ΜΜΕ και μάλιστα σε βαθμό πρωτοφανή.

Αν και τα στοιχεία αφορούν νέους 13–18 ετών στην Αμερική, οι ερευνητές που μίλησαν στο Associated Press προειδοποιούν ότι η τάση είναι διεθνής. Η ενημέρωση έχει μετακομίσει στα κοινωνικά δίκτυα και η εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά μέσα καταρρέει, από την Ευρώπη έως τη Λατινική Αμερική.

Σύμφωνα με το News Literacy Project, το 84% των Αμερικανών εφήβων περιγράφουν τα ΜΜΕ με καθαρά αρνητικούς όρους. Για πολλούς, οι ειδήσεις είναι «biased», «fake», «boring», «scary». Πάνω από τους μισούς θεωρούν ότι οι δημοσιογράφοι «μαγειρεύουν» πληροφορίες, αλλοιώνουν εικόνες ή λειτουργούν υπέρ των διαφημιζομένων. Λιγότερο από το ένα τρίτο πιστεύει ότι οι ρεπόρτερ ελέγχουν όσα γράφουν ή διορθώνουν τα λάθη τους.

Ο επικεφαλής έρευνας Peter Adams σημειώνει πως ναι, ο κλάδος έχει κάνει λάθη — αλλά η μαζική δυσπιστία τροφοδοτείται κυρίως από παραπληροφόρηση και έναν δημόσιο λόγο που έχει δαιμονοποιήσει τον Τύπο. «Οι νέοι έχουν ακούσει τον όρο fake news περισσότερο από οποιαδήποτε προηγούμενη γενιά», λέει.

Όπως εξηγούν ακαδημαϊκοί στο AP, οι σημερινοί έφηβοι δεν μεγάλωσαν ποτέ με την έννοια της καθημερινής ενημέρωσης. Και δεν είναι μόνο αμερικανικό ζήτημα: από την Ευρώπη μέχρι την Ασία, οι νέοι καταναλώνουν ειδήσεις σχεδόν αποκλειστικά μέσω TikTok, Instagram και YouTube, συχνά χωρίς καμία γείωση στην πραγματική δημοσιογραφική διαδικασία. Η φοιτήτρια Lily Ogburn τονίζει πως πολλοί συνομήλικοί της δεν γνωρίζουν καν ότι ο ρόλος του Τύπου είναι να ελέγχει την εξουσία, όχι να τη στηρίζει.

Σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, η εκπαιδευτική κοινότητα προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με μαθήματα ειδησεογραφικής παιδείας. Ο Howard Schneider του SUNY Stony Brook εξηγεί ότι όταν οι μαθητές μάθουν πώς φτιάχνεται μια είδηση, η στάση τους αλλάζει. Ένας 16χρονος στη Γιούτα είπε στο AP ότι, μετά το μάθημα, άρχισε να αμφισβητεί viral περιεχόμενο και ένας συμμαθητής του ανακάλυψε μόνος του ότι ένα δημοφιλές βίντεο για ληστεία στο Λούβρο ήταν ψεύτικο.
Όμως τέτοια προγράμματα είναι λίγα, και διεθνώς. Τα σχολεία διστάζουν να ανοίξουν χώρο σε μια νέα ύλη, ιδίως όταν ο Τύπος βρίσκεται συνεχώς στο στόχαστρο.

Παρά το αρνητικό κλίμα, κάποιοι νέοι επιμένουν να ακολουθήσουν τη δημοσιογραφία. Η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Cat Murphy λέει ότι συχνά την ρωτούν «γιατί μπαίνεις σε έναν κλάδο που πεθαίνει;», αλλά θεωρεί ότι η λύση είναι να τον ξαναχτίσουν, όχι να τον εγκαταλείψουν. «Οι νέοι δεν μισούν τη δημοσιογραφία» λέει. «Απλώς… δεν την βλέπουν». Για εκείνη, τα ΜΜΕ πρέπει να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο που εμφανίζονται: «να πάνε εκεί όπου βρίσκεται το κοινό — στα σύντομα, οπτικά, άμεσα formats — και όχι να περιμένουν το κοινό να επιστρέψει σε αυτούς».