Είναι «Δούρειος Ίππος» το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ για την Ουκρανία;

Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, η λέξη «ειρήνη» δεν ακούγεται πια απαραίτητα καθησυχαστική.

Αντίθετα, το ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία που προωθείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Ντόναλντ Τραμπ προκαλεί έντονο σκεπτικισμό και έναν αυξανόμενο φόβο: μήπως πίσω από τη ρητορική της αποκλιμάκωσης κρύβεται ένας σύγχρονος «Δούρειος Ίππος» που θα ωφελήσει τελικά τη Ρωσία.

Σύμφωνα με πληροφορίες διεθνών μέσων, όπως το Bloomberg, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανησυχούν ότι κρίσιμα σημεία της αμερικανικής πρότασης —μεταξύ αυτών μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη στην ανατολική Ουκρανία ή μια γενική εκεχειρία χωρίς σαφείς μηχανισμούς επιβολής— θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πολύτιμος χρόνος για τη Μόσχα. Χρόνος για ανασύνταξη, αναπλήρωση δυνάμεων και επαναχάραξη στρατηγικής, χωρίς να έχει επιλυθεί ουσιαστικά τίποτα.

Μια ειρήνη που «παγώνει» τον πόλεμο

Το βασικό επιχείρημα των επικριτών του σχεδίου είναι ότι δεν πρόκειται για πραγματική λύση, αλλά για ένα πάγωμα της σύγκρουσης. Μια συμφωνία χωρίς δεσμευτικές εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο ενδέχεται απλώς να μεταθέσει το πρόβλημα στο μέλλον, αφήνοντας την Ουκρανία εκτεθειμένη σε μια επόμενη, ίσως πιο οργανωμένη, ρωσική επίθεση.

Η εμπειρία προηγούμενων «παγωμένων συγκρούσεων» στην ευρύτερη περιοχή λειτουργεί ως προειδοποίηση. Χωρίς σαφές πλαίσιο αποτροπής και διεθνή επιτήρηση με ουσιαστικά εργαλεία, η ειρήνη κινδυνεύει να αποδειχθεί εύθραυστη — ή και προσχηματική.

Η Ευρώπη στο περιθώριο των διαπραγματεύσεων

Ένα ακόμη σημείο τριβής αφορά τον τρόπο με τον οποίο φαίνεται να διεξάγονται οι συνομιλίες. Όπως επισημαίνουν αναλύσεις του Guardian και του Sky News, η διαδικασία δείχνει να κινείται κυρίως σε διμερές επίπεδο μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, με την Ευρώπη να παρακολουθεί από απόσταση. Αυτό προκαλεί έντονη ενόχληση, καθώς η ασφάλεια της Ουκρανίας συνδέεται άμεσα με τη συνολική αρχιτεκτονική ασφάλειας της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Σε Βρυξέλλες, Παρίσι και Βερολίνο, διπλωματικοί κύκλοι εκφράζουν ανησυχία για το ενδεχόμενο παραχωρήσεων —είτε εδαφικών είτε στρατιωτικών— που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν επικίνδυνα προηγούμενα. Μια τέτοια εξέλιξη, υποστηρίζουν, δεν θα αποδυνάμωνε μόνο την Ουκρανία, αλλά θα ενίσχυε τη γεωπολιτική αυτοπεποίθηση της Ρωσίας.

Οι «κόκκινες γραμμές» του Κιέβου

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει ξεκαθαρίσει ότι καμία ειρηνευτική συμφωνία δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή χωρίς σαφείς και δεσμευτικές εγγυήσεις ασφάλειας. Το Κίεβο επιμένει σε ενεργό ρόλο του ΝΑΤΟ και των Ευρωπαίων συμμάχων, θεωρώντας ότι μόνο έτσι μπορεί να αποτραπεί μια επανάληψη της ιστορίας.

Για την Ουκρανία, το διακύβευμα δεν είναι απλώς ο τερματισμός των εχθροπραξιών, αλλά η επιβίωση ως κυρίαρχο κράτος σε ένα εχθρικό γεωπολιτικό περιβάλλον.

Ανάμεσα στην ειρήνη και στον φόβο

Το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ έχει αναδείξει ένα βαθύ δίλημμα: πώς σταματάς έναν πόλεμο χωρίς να προετοιμάζεις τον επόμενο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ουκρανία καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάγκη για άμεση αποκλιμάκωση και στον κίνδυνο μιας «βιαστικής ειρήνης» που θα μπορούσε να μετατραπεί σε στρατηγικό δώρο για τη Μόσχα.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο φόβος του «Δούρειου Ίππου» δεν μοιάζει υπερβολικός. Μοιάζει περισσότερο με μια υπενθύμιση ότι, στη διεθνή πολιτική, η ειρήνη δεν κρίνεται από τις προθέσεις — αλλά από τις λεπτομέρειες.