Πως η ευρωπαϊκή ακροδεξιά «σημαιοστολίζεται» και ετοιμάζεται να ανέβει στην εξουσία

Αποτινάσσοντας παλαιά χαρακτηριστικά, αξιοποιώντας στο έπακρο τα εργαλεία δικτύωσης όπως το TikTok και προβάλλοντας πρότυπα όπως η Τζόρτζια Μελόνι, η ευρωπαϊκή ακροδεξιά εμφανίζεται πλέον έτοιμη να διεκδικήσει, και όχι απλώς να απειλήσει, τα πρωθυπουργικά γραφεία της Γηραιάς Ηπείρου.

Με προσεγμένη εικόνα, επαγγελματικό επικοινωνιακό στιλ και αυστηρή εσωτερική πειθαρχία, επιχειρεί να παρουσιαστεί ως «αξιόπιστη» εναλλακτική διακυβέρνησης.

Το νέο αφήγημα: σοβαροφάνεια, επικοινωνία και TikTok

Αν η ακροδεξιά της δεκαετίας του 2010 ήταν συνώνυμη με εκκεντρικούς λαϊκιστές, το σήμερα θυμίζει περισσότερο εταιρικό rebranding. Όπως επισημαίνει το Politico, ο Ζορντάν Μπαρντελά στη Γαλλία και ο Νάιτζελ Φάρατζ στη Βρετανία αποτελούν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα: ο πρώτος εμφανίζεται αποκλειστικά με κοστούμια και καλλιεργεί προφίλ «τεχνοκράτη», ο δεύτερος προσπαθεί να απομακρυνθεί από το θορυβώδες παρελθόν του για να δώσει θεσμικό βάρος στο Reform UK.

Το TikTok, τα σύντομα βίντεο και η αισθητική των social media λειτουργούν ως όπλα προσέγγισης ενός νεότερου, απολιτικού κοινού που συχνά δεν έχει γνωρίσει ποτέ την παραδοσιακή πολιτική ενημέρωση.

Εσωτερική εκκαθάριση και επαγγελματική πειθαρχία

Το rebranding δεν περιορίζεται στην εικόνα. Σε πολλές χώρες, τα ακροδεξιά κόμματα επενδύουν πλέον σε συμβούλους στρατηγικής, απομακρύνουν στελέχη που «καίνε» το αφήγημα και υιοθετούν διαδικασίες αξιολόγησης υποψηφίων, προσπαθώντας να καθησυχάσουν τα κεντρώα ακροατήρια που διεκδικούν.

Πρόκειται για μια προσεκτική προσπάθεια εξωραϊσμού, που συχνά κρύβει πίσω της τις γνωστές σκληρές ιδεολογικές γραμμές.

Οι σκιές της Μόσχας και το πολιτικό ρίσκο

Η σχέση πολλών ακροδεξιών σχηματισμών με το Κρεμλίνο παραμένει ανοιχτή πληγή. Η άνοδος της AfD στη Γερμανία –ιδίως στα ανατολικά κρατίδια– έχει επαναφέρει στο προσκήνιο τις επαφές στελεχών της με ρωσικούς κύκλους.

Η συμπρόεδρος Άλις Βάιντελ επιχειρεί σήμερα να κρατήσει αποστάσεις, επιβάλλοντας κώδικα δεοντολογίας και μπλοκάροντας ταξίδια στελεχών στη Ρωσία, ωστόσο το πολιτικό κόστος παραμένει υπαρκτό. Αντίστοιχες πιέσεις δέχονται και ηγέτες σε Ρουμανία, Ιταλία και Γαλλία, όπου οι παλιές διασυνδέσεις με το Κρεμλίνο αποτελούν πλέον αχίλλειο πτέρνα.

Το παράδοξο: οι ηγεσίες των κομμάτων προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα σε φιλοουκρανικά κεντρώα ακροατήρια και μια κομματική βάση που εξακολουθεί να βλέπει τον Πούτιν ως υπόδειγμα «ισχυρής διακυβέρνησης».

Το «μοντέλο Μελόνι»: σύγχρονη προσαρμογή ή καμουφλάρισμα;

Η πρωθυπουργός της Ιταλίας αποτελεί –σύμφωνα με πολλούς αναλυτές– την πιο πετυχημένη συνταγή του ευρωπαϊκού δεξιού λαϊκισμού: ανέλαβε την εξουσία, διατήρησε σκληρή γραμμή στο μεταναστευτικό και ταυτόχρονα εμφάνισε εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή γραμμή στο θέμα της Ουκρανίας.

Ωστόσο, η «μετριοπάθεια» της Μελόνι χαρακτηρίζεται από πολλούς ως περισσότερο επικοινωνιακή παρά ουσιαστική. Στο εσωτερικό της Ιταλίας, οι πολιτικές της παραμένουν βαθιά συντηρητικές, ενώ η συνολική ατζέντα της ευρωπαϊκής Δεξιάς μετατοπίζεται σταθερά προς πιο σκληρές και περιοριστικές θέσεις.

Παράλληλα, οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις υιοθετούν ολοένα πιο αυστηρές ρυθμίσεις –ιδίως στο μεταναστευτικό– σε μια προσπάθεια να ανακόψουν την ανοδική πορεία των ακροδεξιών ανταγωνιστών τους.

Από την εικόνα στη διακυβέρνηση: μια δύσκολη γέφυρα

Η εκλογική άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη είναι πλέον δεδομένη. Το ζητούμενο όμως δεν είναι τα ποσοστά, αλλά η ικανότητα μετάβασης στην πραγματική εξουσία—μια μετάβαση που απαιτεί πειθαρχία, επαγγελματισμό και προσεκτικό αφηγηματικό πλαίσιο.

Τα κόμματα που μέχρι πρόσφατα χλεύαζαν τους «κανόνες του συστήματος» τώρα σπεύδουν να τους υιοθετήσουν. Αν θα καταφέρουν να κυβερνήσουν, θα εξαρτηθεί από το αν θα πείσουν ότι έχουν μεταμορφωθεί σε στιβαρές, οργανωμένες δυνάμεις και όχι απλώς σε μια καλογυαλισμένη εκδοχή της παλιάς ριζοσπαστικής ρητορικής τους.